Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında yayımlanan yeni kanun hükmünde kararname ile Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Cumhurbaşkanına bağlanırken daha önce MİT müsteşarının başkanlığını yürüttüğü Milli İstihbarat Koordinasyon Kuruluna, Cumhurbaşkanı başkanlık edecek. Kararnameyle MİT, istihbarat istihsaline yönelik faaliyetleri veya güvenlik soruşturması kapsamında, bakanlık ve TSK personeli hakkında kıt'a içinde veya kıta dışında her türlü araştırma yapabilecek.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında 15 Ağustos'ta toplanan Bakanlar Kurulunca, Anayasa'nın 121'inci maddesi ile 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu'nun 4'üncü maddesine göre alınan kararlar doğrultusunda hazırlanan 693 ve 694 sayılı KHK'lar, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak, yürürlüğe girdi.
694 sayılı KHK'da Olağanüstü hal kapsamında bazı kanunlarda düzenlemeler yapıldı.
Buna göre, Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu'nun 3'üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Başbakana" ibaresi "Cumhurbaşkanına" şeklinde değiştirildi, aynı maddenin dördüncü fıkrasında yer alan "merkez ve taşra" ibaresi yürürlükten kaldırıldı. Bu madde ile başbakana bağlı olarak kurulan MİT, Cumhurbaşkanına bağlandı.
Aynı kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan "Milli Güvenlik Kurulu ve Başbakana" ibaresi, "Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Milli Güvenlik Kuruluna" şeklinde, ikinci fıkrasında yer alan "Başbakanca" ibaresi "Cumhurbaşkanınca" şeklinde değiştirildi. Aynı maddenin birinci fıkrasının (h) bendine "konularda" ibaresinden sonra gelmek üzere, "Cumhurbaşkanınca veya" ibaresi eklendi.
KHK ile kanunun 5. maddesinin üçüncü ve altıncı fıkraları değiştirildi, aynı maddenin dördüncü ve beşinci fıkraları yürürlükten kaldırıldı.
Buna göre, bakanlıklarla diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, belirtilen görev ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesiyle ilgili koordinasyonu sağlamak ve istihbarat çalışmalarının yönetilmesinde temel görüşleri oluşturmak ve uygulamayı belirlemek üzere, Cumhurbaşkanının başkanlığında Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu (MİKK) kuruldu.
Kurulun sekretarya hizmetleri MİT Müsteşarlığı tarafından yürütülecek. MİKK üyelerinin ayrıntılı görev ve yetkileriyle çalışma usul ve esasları yönetmelikle düzenlenecek.
KHK ile Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu'nun 6'ncı maddesinin, sekizinci fıkrasında yer alan "Başbakanlık teftiş elemanları" ibaresi "ve "Devlet Denetleme Kurulu" şeklinde değiştirildi.
"Sıkıyönetim" kanundan çıkarıldı
Aynı kanunun 7. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Başbakana" ibaresi "Cumhurbaşkanına" şeklinde değiştirilirken, "Başbakanın" ibaresi "Cumhurbaşkanının" şeklinde yeniden düzenlendi.
Kararname ile kanunun 8. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Bakanlar Kurulunca çıkarılacak" ibaresi "Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan" şeklinde değiştirildi, aynı fıkrada yer alan "sıkıyönetim" ibaresi ile "Üçüncü Bölüm"ün başlığında yer alan "Sıkıyönetim" ibaresi yürürlükten kaldırıldı.
Kanunun 9. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Başbakan" ibaresi "Cumhurbaşkanı" şeklinde değiştirildi.
MİT personelinin belirlenmesi
Kanunun "Askeri personel" başlıklı 11. maddesi, başlığıyla birlikte değiştirildi.
"Askeri ve diğer personel" olarak yeniden düzenlenen 11'inci maddeye göre, MİT Müsteşarlığında görevlendirilecek subay, astsubay, sivil memur, uzman erbaş, erbaş ve erlerin sınıf, rütbe, unvan ve miktarları her yıl ihtiyaca göre, ilgili kurumlar ve MİT Müsteşarlığınca müştereken tespit edilecek. Bu kapsamda görevlendirilecek subay, astsubay, sivil memur, uzman erbaş, erbaş ve erler, ilgisine göre İçişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı veya Genelkurmay Başkanlığınca teklif edilecek. Bunların görevlendirilmesine ise MİT Müsteşarlığınca karar verilecek, teşkilat içinde görevlendirilmeleri, bölge değiştirmeleri, ihtisas ve ihtiyaca göre MİT tarafından yapılacak.
MİT Müsteşarlığında görevlendirileceklere ilişkin Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ve diğer mevzuatta öngörülen izin, onay ve benzeri şartlar aranmayacak. MİT'te görevlendirilen personelin her türlü istihkakları, ilgili mevzuat hükümlerine göre bağlı bulundukları kurum bütçesinden ödenecek ancak emsali MİT personeline (kadro karşılık gösterilmek suretiyle sözleşmeli çalışanlar dahil) net ödenen tüm istihkaklar toplamının, bunların tabi oldukları kanunlar gereğince aldıkları bütün ödemelerin net tutarından fazla olması halinde, aradaki fark, bu personele MİT bütçesinden tazminat olarak ve net ödenecek.
Bunların MİT'teki emsal kadro ve görev unvanlarını belirlemeye MİT Müsteşarı yetkili olacak.
MİT personelinin kimliğinin gizlenmesi
KHK ile Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu'nun 12. maddesine, "MİT personelinin kimliğinin gizlenmesi esastır. Bu personele ilişkin özlük ve sosyal güvenlik haklarının tespitinde MİT Müsteşarlığı kayıtları esas alınır. Buna ilişkin usul ve esaslar Sosyal Güvenlik Kurumu ile MİT Müsteşarlığı tarafından müştereken hazırlanan ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan yönetmelikle belirlenir." fıkrası eklendi.
Kanunun 13. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Milli Güvenlik Kurulunda görüşüldükten sonra Başbakanın inhası ve Cumhurbaşkanının onayı ile" ibaresi "Cumhurbaşkanınca" şeklinde değiştirildi. Kanunun ikinci fıkrasındaki "Başbakanın inhası ve Cumhurbaşkanının onayı ile" ibaresi "Cumhurbaşkanınca" şeklinde yeniden düzenlendi.
Aynı kanunun 19. maddesinde yapılan düzenlemeyle MİT'in fiili kadrosuna dahil personelden, teşkilatın özelliği ve hizmetin gerekli kıldığı şart ve vasıflar göz önüne alınarak teşkilata intibak edemedikleri üstlerince tescil edilenler, MİT Müsteşarının teklifi ve Cumhurbaşkanının uygun görmesi üzerine, genel hükümlere göre başka bir kurum veya kuruluşa naklen atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilecek. Devlet Personel Başkanlığının 7 gün içinde atama teklifini yapmasının ardından ilgili kurum veya kuruluş tarafından 10 gün içinde atama işlemleri tamamlanarak ilgili personelin MİT ile ilişiği kesilecek.
KHK ile kanunun 20'nci maddesinde yer alan "Başbakanlık" ibaresi "Cumhurbaşkanlığı" şeklinde değiştirildi.
Kanunun 21'inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Başbakana" ibaresi ise "Cumhurbaşkanına" şeklinde yeniden düzenlendi. Kanunun 24'üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki "Başbakanın" ibaresi ise "Cumhurbaşkanının" şeklinde değiştirildi.
MİT Müsteşarı hakkında soruşturma izni
KHK ile kanunun 26'ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Başbakan" ibaresi "Cumhurbaşkanı veya Başbakan" şeklinde, "Başbakanın" ibaresi "Cumhurbaşkanının" şeklinde düzenlendi.
Kanunun 26'ncı maddesinin dördüncü fıkrası değiştirildi ve aynı maddeye yeni fıkra eklendi. Buna göre, MİT Müsteşarı hakkında soruşturma yapılması Cumhurbaşkanının iznine bağlı olacak. Soruşturma izni verilmesi veya verilmemesi kararlarına karşı 10 gün içinde Danıştay Birinci Dairesi'ne itiraz edilebilecek. İtirazlar öncelikle incelenecek ve en geç 3 ay içinde karara bağlanacak. Verilen kararlar kesin olacak.
İzin verilmesi üzerine soruşturma Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından yapılacak. Hakim kararı gerektiren işlemlere yönelik Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının talepleriyle kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlara yapılan itirazlar hakkında, soruşturma konusu suçların en ağırına bakmakla görevli Yargıtay Ceza Dairesi'ni numara itibarıyla izleyen ceza dairesi başkanı tarafından karar verilecek. Suçun son numaralı ceza dairesinin görevine girmesi halinde talebi inceleme yetkisi Birinci Ceza Dairesi Başkanı'na ait olacak.
Hakim kararı gerektiren işlemlerde başkanın verdiği kararlara karşı yapılan itirazı, numara itibarıyla izleyen ceza dairesi başkanı inceleyecek. Son numaralı daire başkanının kararı Birinci Ceza Dairesi Başkanı tarafından incelenecek. İddianame hazırlanması halinde kovuşturma, Yargıtay ilgili ceza dairesince yapılacak.
Türk vatandaşları hariç olmak üzere tutuklu veya hükümlü bulunanlar, ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı nedeniyle cezalandırılmayacağı, onur kırıcı ceza veya muameleye tabi tutulmayacağı ya da işkence ve kötü muameleye maruz kalmayacağına ilişkin güvenceler bulunması kaydıyla milli güvenliğin veya ülke menfaatlerinin gerektirdiği hallerde Dışişleri Bakanının talebi üzerine Adalet Bakanının teklifi ve Cumhurbaşkanının onayı ile başka bir ülkeye iade edilebilecek veya başka bir ülkede tutuklu ya da hükümlü bulunanlar ile takas edilebilecek.
Cezai hükümler
KHK ile Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu'nun 27'nci maddesinin ikinci fıkrasına "ailelerinin kimliklerini" ibaresinden sonra gelmek üzere "makam, görev ve faaliyetlerini" ibaresi eklendi.
Kanunun 29'uncu maddesinde yapılan değişiklikle devletin çıkarlarının veya görevin gizliliğinin zorunlu kıldığı hallerde MİT mensuplarının ve MİT'te görev yapmış olanların tanıklığı MİT Müsteşarının, MİT Müsteşarının tanıklığı ise Cumhurbaşkanının iznine bağlı olacak.
Kararname ile kanunun 32'nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç altı ay içinde MİT Müsteşarlığınca hazırlanarak Başbakan..." ibaresi "Cumhurbaşkanı" şeklinde değiştirildi.
KHK ile kanuna şu geçici madde de eklendi:
"Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce; a) 32. madde, 657 sayılı Kanunun 80. maddesi, 3238 sayılı Kanunun 10. maddesinin ikinci fıkrası ile 6136 sayılı Kanunun ek 6. maddesi uyarınca Başbakan onayı ile yürürlüğe konulan yönetmeliklerin, b) Başbakan tarafından 657 sayılı Kanunun 43'üncü maddesi uyarınca belirlenen ek gösterge rakamları, 152. maddesi uyarınca belirlenen zam ve tazminatlar ve ek 29. maddesi uyarınca belirlenen kadro karşılığı sözleşmeli personel çalıştırılmasına ilişkin usul ve esasların, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar uygulanmasına devam olunur. Diğer mevzuatta Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı ile ilgili Başbakana yapılmış olan atıflar Cumhurbaşkanına yapılmış sayılır."
MİT'e TSK'da soruşturma izni
KHK ile Milli Savunma Bakanlığı Görev ve Teşkilatı Hakkında Kanun'a madde eklendi.
Buna göre, bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarında görev yapan personele ilişkin istihbarat hizmetleri Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından yürütülecek.
MİT, istihbarat istihsaline yönelik faaliyetleri veya güvenlik soruşturması kapsamında, Bakanlık ve Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) personeli hakkında kıta içinde veya kıta dışında her türlü araştırma yapabilecek. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile söz konusu hizmetlerin yerine getirilmesinde diğer kurum ve kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukları MİT tarafından hazırlanarak Cumhurbaşkanı onayıyla yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenecek.
13.8ºC
Ankara
