Göçmen kuşların izi halkalama yöntemiyle sürülüyor

Ormanya`daki 1,5 yıl önce istasyonda yapılan halkalama çalışmalarıyla önemli göç yolları üzerinde bulunan Kocaeli`deki kuşların biyolojisi, davranışları, yer değiştirme hareketleri, üreme verimliliği ve popülasyon demografisi gibi bilgiler araştırılıyor.

Farklı noktalara kurulan ağlar, gün doğumundan gün batımına kadar düzenli kontrol ediliyor. Yakalanan kuşlar, görevliler tarafından torbalara konularak istasyona götürülüyor. Ağırlıkları, kanat açıklıkları ve sağlık durumları kayıt altına alınan kuşlar, halkalandıktan sonra yeniden doğaya bırakılıyor.

İstasyonda 1,5 yılda 3 bin 500`ün üzerinde kuş halkalandı.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Turizm ve Doğal Yaşam Alanları Şube Müdürü Ömer Bahadır Özyılmaz, Kocaeli Kuş Halkalama İstasyonunun, Büyükşehir Belediyesi ile Doğu Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü iş birliğinde Ondokuz Mayıs Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesinin bilimsel destekleriyle 1,5 yıl önce kurulduğunu söyledi.

Kocaeli`nin kuş göç yolları üzerinde önemli mola noktası olduğunu belirten Özyılmaz, amaçlarının Kocaeli avifaunasındaki (belli bölgedeki kuş nüfusu) kuşların biyolojisi, ekolojisi, davranışı, yer değiştirme hareketleri, üreme verimliliği ve popülasyon demografisi gibi bilgileri kayıt altına almak olduğunu kaydetti.

Özyılmaz, İzmit Sulak Alanı, Samanlı Dağları, Kandıra bölgesi ile Sapanca Gölü ve bu havzadaki kuş çeşitliliğiyle ilgili çalışmalar yaptıklarını anlattı.

Kocaeli`de tahmin edilenin üzerinde kuş türü bulunduğunu bilimsel olarak ortaya koyduklarını aktaran Özyılmaz, "İstasyonda çalışmalar 12 ay devam ediyor. Ayrıca burası 4 mevsim, 12 ay çalışmalara devam eden Marmara Bölgesi`ndeki tek kuş istasyonu olduğu için buradaki verilerle bilime büyük katkı sağlanıyor" dedi.

Özyılmaz, istasyonun çalışmaları kapsamında İzmit Körfezi doğu basenindeki flamingo popülasyonuyla ilgili izleme ve gözlem çalışması yaptıklarını dile getirerek, şunları söyledi: "Önümüzdeki süreçte burada kışlayan popülasyonun nereye göç ettiğini ve nerede ürediğiyle ilgili de bir çalışmamız olacak. Önümüzdeki yıl flamingolarla ilgili izleme ve diğer takip çalışmalarını başlatmayı hedefliyoruz. Küresel iklim değişikliğinin, hava değişikliklerinin, mevsimsel hareketlilikteki farklılıkların da bu hayvanların göçleri üzerine veya yerleşmeleri üzerine etkilerini de incelemiş olacağız. Kocaeli`deki leylek göçünü, leylek yuvalarındaki yerleşimleri ve arı kuşlarıyla ilgili çalışmaları da bu merkezle devam ettireceğiz. "

Kocaeli Kuş Halkalama İstasyonu`nda kuş halkalama çalışması yapan Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Arif Cemal Özsemir de Ormanya`daki faaliyetlere 2023`ün mayıs ayında başladıklarını dile getirerek, Türkiye`de yılın 12 ayı halkalama yapan tek istasyon olduklarını belirtti.

Çalışmaların yıl boyunca devam etmesi sayesinde hem kışlayan kuşları görebildiklerini hem de üreme faaliyetlerini incelediklerin anlatan Özsemir, Ormanya`nın umduklarından daha fazla kuşa ev sahipliği yaptığını ifade etti.

Özsemir, şu ana kadar 73 türü halkaladıkları bilgisini paylaşarak, "Burası tek tip bir orman habitatı olduğu halde bu kadar farklı kuş türünü barındırması, Kocaeli`nin aslında ne kadar zengin bir avifaunaya sahip olduğunu ortaya çıkarıyor" dedi.

Halkalama faaliyetleriyle hangi kuşun hangi alanı nasıl kullandığını, üremek için nereyi tercih ettiğini, hangi rotaları takip ettiğini, kaç yavru yaptığını, neyle beslendiğini ortaya çıkardıklarını belirten Özsemir, şöyle devam etti: "Normalde halkalama çalışmaları değişik çalışma prensipleriyle yapılabiliyor. Biz küçük ötücü kuşlar için aslında bu çalışmayı yapıyoruz. Burada ve buraya yakın yürüme mesafesinde yaklaşık 200-300 metrelik sis ağları dediğimiz ağları ortamda kuruyoruz. Sürekli aynı yere kurulan ağlara kuşlar yakalanıyorlar ve gün doğumundan hava karardıktan sonraki bir saate kadar her saat başı bu ağlarımız kontrol ediliyor. Bu kontroller sonucunda yakalanan kuşlar, özel torbalara konulup istasyona getiriliyor ve usta halkacının gözetiminde kuşların biyometrik ölçümleri alınıyor. Biyometrik ölçümleri alınıp gerekli başka yapılabilecek çalışmalar varsa yapılıyor. Ondan sonra da kuşa Türkiye rumuzlu halkası takılıyor ve fazlaca elde oyalanmadan tekrar doğaya salınıyor."

Özsemir, her ay ortalama 5-10 gün arası halkalama çalışması yaptıklarını aktararak, "2023 yılında 67 türde yaklaşık 2 bin 500 kuş halkalamıştık. 2024 yılında toplam tür sayımız 73`ye çıktı. 3 bin 500`ün üzerinde de kuş halkalamış olduk" ifadesini kullandı.

Özellikle nisan, mayıs aylarında daha fazla kuş yakaladıklarını dile getiren Özsemir, şöyle konuştu: "Buranın yerli kuşlarını yakalamış oluyoruz. Aynı zamanda sadece dinlenmek için mola veren kuşları, söğüt bülbülü, öter ardıç, boz ötleğen, karabaş ötleğen gibi değişik türleri de halkalıyoruz. Artık kış sezonundayız. Havalar daha da soğumaya başlayınca yukarıda dağ vejetasyonunda (coğrafi bölgenin bir kesiminde yaşama koşulları birbirine benzeyen bitkilerin bir arada bulunması) olan kuşlar, besinlerin azalmasıyla aşağı doğru inecek. `İrtifa göç` dediğimiz hareketleri bulunan diğer kuşları yakalayacağız."