Ressam, arkeolog ve müzeci kimlikleriyle Osman Hamdi Bey

2 Mart 1883’te Sanayi-i Nefise Mektebinin (Güzel Sanatlar Akademisi) açılmasında öncülük etti ve müze müdürlüğü ile beraber bu görevi de üstlendi. Asar-ı Atika Nizamnamesi (Eski Eserler Yönetmeliği) gibi birçok kanunun çıkmasına öncülük etti.

Aynı zamanda ilk Türk arkeolog olan Osman Hamdi Bey, Nemrut Dağı, Lagina (Muğla, Yatağan) yapılan arkeolojik kazılara liderlik etti. Ancak onu tarih sahnesinde arkeolog kimliği ile ön plana çıkaran kazı Sayda’da (Lübnan) ortaya çıkarılan ve dünya başyapıtları arasında yer alan İskender Lahdi’dir.

Kaplumbağa Terbiyecisi - 1906

Osman Hamdi Bey’in en bilinen tablosu ise Kaplumbağa Terbiyecisi. Bu çalışmasında kendisini bir derviş olarak resmetti. Ancak kimi çevrelerce figürde kullandığı başlık Elbise-i Osmaniye’de “yemeniler dolanmış keçe kalpak” olarak tanımlanıyor.

Figürün ayaklarının çevresinde yaprakları yemekte olan kaplumbağalar bulunuyor. Bunun esin kaynağı ise, Lale Devri’nde Sadabat eğlenceleri sırasında hava karardıktan sonra sırtlarına mum dikilerek çevreye salınan kaplumbağalar.

Osman Hamdi Bey, bu tabloda kendini terbiyeci, onun çalışma arzusuna ayak uyduramayan astlarını ise yemeğe ulaşmaya çalışan kaplumbağalar olarak betimledi.

Kaplumbağa Terbiyecisi - 1907

Osman Hamdi Bey, bazı farklılıklarla aynı kompozisyonu yansıtan daha küçük boyutlu bir resim daha yaptı. Bu ikinci versiyonun, Salih Münir Paşa`ya ithaf edildiğini gösteren bir yazı bulunuyor.

Rahle Önünde Genç Kadın

Osman Hamdi Bey’in harem içerisinde bulanan kadınları konu aldığı resimlerinden biri. Dizleri üzerine oturmuş ve dikkatini tamamen rahle üzerinde bulunan kitaba vermiş genç bir kadın… Tabloda arka planda çiniler bulunuyor. Ayrıca, kadının durağanlığı oryantalist kıyafetlerle ön plana çıkarılıyor.

İlahiyatçı/ Kur’an-ı Kerim Okuyan Adam

Resme konu olan mekan, Çinili Köşk’ün köşe odalarından biri. Kitap okuma eyleminin işlendiği eserde, duvarları çinilerle kaplı odada ahşap bir zemine yerleştirilmiş rahle üzerinde Kur’an-ı Kerim okuyan bir hoca tasvir edildi.

İstanbul Hanımefendisi

Bu tabloda, oryantalist üslup derinden hissediliyor. Dönemin coğrafyasında hayatını sürdüren kadınların giymiş olduğu çağdaş bir fistan içerisinde “Huzur” adlı eserinde kullanmış olduğu figürün yüzünü tuvaline yansıttı. Arka planda oryantalizmi yansıtan renklerin başında gelen sarı kumaş parçası ve üzerinde Doğu’ya özgü otantik yaprak formu görülüyor.