Suriye'de iç savaş 10 yılı geride bıraktı, 11'inci yılına girdi. Yıllar içinde harabeye dönen ülkenin ekonomisi çöktü. Rejimin kanlı saldırıları ve işkencelerine, bölgede sınırı bile olmayan ülkelerin çıkar hesapları eklendi. Yüz binlerce kişi hayatını kaybetti, milyonlarcası göçmen konumuna düştü.
Reform talebiyle sokaklara dökülen binlerce kişinin sayısı katlanırken, gösteriler kısa sürede ülkenin diğer illerine de sıçradı.
2
İktidarın değişmesini talep eden halkı `terörist` ilan eden Esed rejimi askerlerini ve güvenlik güçlerini harekete geçirdi.
3
Rejimin güç kullanması, barışçıl halk gösterilerinin iç savaşa dönüşmesine yol açtı.
4
Esed rejimi güçleri ile Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) arasında 2012`den itibaren silahlı çatışmalar başladı.
5
Milyonlarca sivil yerinden edildi
Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerinin, kimyasal silah kullanma, halkı açlığa sürükleme, tehcir, ablukaya alma, keyfi tutuklama ve işkence gibi savaş suçlarının işlendiğine dikkati çektiği iç savaşta, yüz binlerce sivil hayatını kaybetti.
6
2011 öncesi nüfusu 22-23 milyon civarındaki ülkede, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği`nin verilerine göre, 6,6 milyon Suriyeli ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Bu kişilerin yaklaşık 3,6 milyonuna Türkiye tek başına ev sahipliği yapıyor.
7
6 milyon 702 bin kişi ise ülke içinde yerinden edilirken, Suriye`de en az 13 milyon sivil insani yardımlara muhtaç hale geldi.
8
Ülke topraklarındaki hakimiyet durumu
Türkiye ve Rusya`nın 5 Mart 2020`de vardığı mutabakatın ardından geçen sürede çatışan tarafların ülke toprakları üzerindeki hakimiyet durumu değişmedi.
9
Rejim ve destekçileri, güneydeki Dera, Kuneytra illerini, başkent Şam`ı, Doğu Akdeniz kıyısındaki Lazkiye ve Tartus`u ve ülkenin orta kesimindeki Humus`u tümüyle elinde tutuyor. Ülkenin orta kesimdeki Hama, kuzeydeki Halep ve doğudaki Deyrizor illerinin merkezine de rejim güçleri hakim.
10
Muhalifler ise İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi`nde, Fırat Kalkanı Harekatı bölgesi, Zeytin Dalı Harekatı`yla terörden temizlenen Afrin ilçesi, Fırat Nehri`nin doğusunda Barış Pınarı Harekatı`yla kurtarılan Tel Abyad ve Rasulayn ilçelerinde varlık gösteriyor.
11
ABD`nin desteğini alan terör örgütü YPG/PKK, ülkenin kuzeyindeki Münbiç ve Tel Rıfat ilçeleri ile Fırat`ın doğusundaki bölgeleri işgalinde tutuyor.
12
İdlib`de bir yıldır ateşkes hakim
Türkiye ve Rusya arasında 5 Mart 2020`de Moskova`da yeni bir mutabakat sağlandı. Göç verilerine ilişkin çalışmalar yürüten Suriye Müdahale Koordinatörlüğü`ne göre, yürürlüğe giren ateşkesin üzerinden geçen bir yılda en az 282 bin 500 sivil evine döndü.
13
Rejim güçlerinin zaman zaman ihlal ettiği ateşkes büyük ölçüde korunuyor. 2017-2020 döneminde yaklaşık 2 milyon sivil, Rusya ve rejim güçlerinin saldırılarında Türkiye sınırına yakın bölgelere göç etmek zorunda kaldı.
14
Rejim bölgelerindeki ekonomik kriz derinleşiyor
Esed rejimi ve destekçilerinin iç savaşta kaynakları kullanarak ekonomi altyapısını yok etmesi, ülkeyi darboğaza soktu.
15
Ülke ekonomisinin kontrolünü yitiren rejim, son aylarda derinleşen ekmek ve yakıt kriziyle de mücadele edemiyor.
16
Esed rejiminin işlediği insanlığa karşı suçlar karşısında ABD ve Avrupa tarafından ekonomik yaptırımlara maruz kalması, Suriye Lirası`nın hızla değer kaybetmesine yol açtı.
17
Rakamlarla iç savaşın durumu
Rejim ve destekçileri, ele geçirdikleri bölgelerden 14 Mart-31 Temmuz 2018`de çoğu sivil, 128 bin 926 kişiyi zorla göç ettirdi.
18
Esed rejimi, keyfi olarak alıkoyduğu kişilerden 14 bin 315`i işkence ederek öldürdü. Esed rejimi güçleri iç savaşın başlamasından bu yana yaklaşık 400 bin kişiyi halen alıkoyuyor.
19
En az 859 sağlık çalışanı öldürüldü.
20
1411`i Esed rejimi ve Rusya tarafından olmak üzere en az 1584 okul saldırılara maruz kaldı. 709 medya çalışanı katledildi.
21
Esed rejimi, iç savaşın başlamasının ardından muhaliflerin kontrolündeki yerleşimlere 217 kez kimyasal silah saldırısı düzenledi.
22
İlk kimyasal silah saldırısını Aralık 2012 yılında Humus`un Beyyada semtinde gerçekleştiren rejim, en son saldırısını ise 19 Mayıs 2019`da Lazkiye`ye bağlı Kebine köyüne düzenledi.
23
Esed rejiminin başkent Şam`ın Doğu Guta bölgesinde 21 Ağustos 2013`te 1400`ün üzerinde sivili öldürdüğü kimyasal silah saldırısı hafızalarda yer edindi.
24
Suriye iç savaşının dönüm noktaları
15 Mart 2011: Dera`da rejim karşıtı barışçıl gösteriler başladı.
25
21 Ağustos 2013: Esed, Doğu Guta`ya kimyasal silahlarla saldırdı.
26
30 Haziran 2014: DEAŞ, sözde hilafet ilan etti.
27
26 Ocak 2015: Terör örgütü DEAŞ`a karşı ABD-YPG/PKK ittifakı başladı.
28
30 eylül 2015: Rusya, iç savaşa doğrudan müdahil oldu.
29
24 Ağustos 2016: Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Fırat Kalkanı Harekatı`nı başlattı.
30
23-24 Ocak 2017: İlk Astana toplantısı yapıldı.
31
4 Nisan 2017: Han Seyhun`a kimyasal saldırı düzenlendi.
32
20 Ocak 2018: Zeytin Dalı Harekatı başladı.
33
21 Mayıs 2018: Başkent Şam, rejimin kontrolüne girdi.
34
16 Eylül 2019: "Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi" düzenlendi.
35
9 Ekim 2019: TSK, Barış Pınarı Harekatı`nı başlattı.
36
27 Ekim 2019: DEAŞ`ın elebaşı El-Bağdadi öldürüldü.
37
27 Şubat 2020: TSK, Bahar Kalkanı Harekatı`nı başlattı.
38
5 mart 2020: Rusya ve Türkiye, İdlib`de ateşkes konusunda anlaştı.
