Suyu temizlemede doğal yöntem: Su mercimeği

TÜBİTAK MAM tarafından "Enerji verimli ve enerji pozitif atık su arıtma tesislerinin geliştirilmesi projesi" kapsamında yayımlanan rapora göre, atık su arıtma tesislerinde uygulanan prosesin tipine göre bir metreküp atık suyun arıtılması için 0.3 ila 0.6 kWh/m3 enerji harcanıyor.

Su mercimeğinin, kirli suların arıtılması için kullanılması, bu konuda harcanan enerjiyi maliyetlerinin azaltılmasında doğal yöntemlerden biri olarak dikkati çekiyor.

Durgun sulardaki kirliliği önleyen su mercimeği, içme sularındaki ağır metalleri uzaklaştırıyor, suyun yüzeyini kaplayarak buharlaşmayı önemli ölçüde azaltıyor, aynı zamanda hasat edilerek hayvanlar için protein bakımından zengin bir yem olarak kullanılabiliyor.

Bir tatlı su bitkisi olan ve suyu kirleten azot, fosfor, potasyum ve karbon gibi elementleri tüketerek beslenen su mercimekleri, havadan aldıkları oksijeni, saçak kökleri vasıtasıyla suya ileterek arıtma vazifesi görüyor.

Su mercimeğiyle ilgili çalışmaları bulunan Prof. Dr. Volkan Dündar, su mercimeğinin Türkiye`deki göletlerde ve durgun sularda çok sık rastlanan, kökü toprağa girmeyen ve suyun yüzeyinde salınan, bilinen en küçük bitkilerden biri olduğunu söyledi. Dündar, şöyle devam etti: "Su mercimeği öncelikle doğada organik maddelerle kirletilmiş suları temizlemede işe yarar. Bu nedenle örneğin su mercimeği ABD`de 1000 nüfus civarında küçük kasabaların kanalizasyonlarının temizlenmesinde kullanılır. O su temizlendikten sonra doğaya bırakılır. Venedik`te kanalların temizlenmesinde yine su mercimeği etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Kirli suların temizlenmesi özelliğinin yanında ağır metalleri çekme özelliği vardır. Sularda bulunan bakırı, kadmiyumu ve diğer birçok ağır metali, binlerce kat konsantrasyonda kendi bünyesine alarak suları ağır metallerden temizleme özelliğine sahiptir."

Su mercimeğinin aynı zamanda önemli bir hayvan yemi olduğunu, tavuk ve ördeklerde protein dengesini sağlamak için kullanılabildiğini, kurutulmuş haliyle yem olarak verilmesi halinde ineklerin verimini yüzde 15 artırdığını anlatan Dündar, "Özellikle yemin çok pahalı olması nedeniyle hayvancılığın darboğaza girdiği bir dönemde aslında bu ülkeye nefes aldırabilecek bir yöntem, çünkü su harcamıyorsunuz, sadece suyunuzun üstünde bunu üretiyorsunuz. Sulardaki kirliliği temizliyorsunuz ve mükemmel bir yem elde ediyorsunuz." diye konuştu.

Dündar, bitkinin, hayvanlar için protein kaynağı olmasının yanı sıra beta karoten ve lif açısından da zengin içeriğe sahip olduğuna işaret ederek, "Su mercimeğini bol yedirdiğimiz tavukların yumurta sarıları bir güzel koyulaşır. Piyasadaki ticari yemlerde `gezen tavuk yemi` diye bir yem var. Bunun içine yumurta sarısı koyulaşsın diye kimyasal boya koyuyorlar. Buna hiç gerek yok. Su mercimeği yetiştirin, tavuklarınıza verin. Koyu renkli, mükemmel sarısı olan yumurtalar yetiştirebilirsiniz." bilgisini paylaştı.

Prof. Dr. Dündar, su mercimeğinin aşırı güneşli yerlerden ziyade ağaç gölgesinin suya düştüğü, 1-20 derece arasındaki tatlı sularda yetişebildiğini, 25- 30 santimetre derinlikteki bir suda bile rahatlıkla yetiştirilebildiğini, her gün yarısı toplansa bile, azot ihtiyacı karşılanırsa, ertesi gün aynı şekilde çoğalabildiğini anlattı. Su mercimeği yetiştirmenin hiçbir uzmanlık gerektirmediğinin altını çizen Dündar, akvaryumlarda suyun temizliğini sağlayan filtreler yerine su mercimeği kullanılabileceğini vurguladı.

Narköy Çiftliği kurucu ortağı ve emekli öğretmen Nardane Kuşçu, Kandıra`daki 120 dönümlük çiftliğinde ata tohumlarıyla sebze ve meyve yetiştirdiğini, su mercimeği ile de atık suları arıttığını söyledi.

Çiftlikte toplanan yağmur sularının önce depoda biriktirildiğini, acil durumlarda rezervuarlarda kullanılabildiğini anlatan Kuşçu, suyun fazlasını ördek göletine ilettiklerini, atık suları ise oluşturdukları gölete göndererek su mercimeğini bu alanda suyu arıtmak için kullandıklarını, topladıkları su mercimeklerini de tavuk ve ördeklere yem olarak verdiklerini aktardı.

Uyguladıkları bu sistem nedeniyle Fransa`dan kendisine "Toprağın Kadını Ödülü" verildiği bilgisini paylaşan Kuşçu, "Ekosisteme çok büyük katkısı var. Bize de katkısı var, vicdanımız rahat kullanıyoruz. Bu çok önemli, masraf azalıyor, su değerleniyor. Geri dönüşüm, döngüsel ekonomi oluyor." ifadelerini kullandı.

Kuşçu, su mercimeğinin hiçbir özel bakım gerektirmediğine değinerek, "Her gün belli bir miktarını almakta fayda var. Hem hayvanların beslenmesi açısından hem su mercimeğinin burada üremesi açısından. Aslında başka bir açıdan bakarsanız ki henüz biz bunu yapmadık ama akvaryumlar için satmaya başlarsak gelir de olur." açıklamasını yaptı.