Arktik karbonu oksijene dönüştürüyor

Bilim adamları Kuzey Kutup bölgesinde (arktik) donmuş permafrost topraklar içinde saklı karbonun buzul erimesiyle açığa çıkarken güneş ışığı ve karbon yiyen mikroplar sayesinde atmosfere dağılmadan oksijene dönüşebildiğini keşfetti.

ABD'nin Oregon State Üniversitesi ve Michigan Üniversitesinden araştırmacılar, dünyanın organik karbon rezervlerinin yarısınının bulunduğu arktik topraklarda buzul erimesiyle açığa çıkan karbon eriyiklerinin güneş ışığı tarafından parçalandığında karbon yiyen bazı mikroplar tarafından tüketilebilir hale geldiğini ortaya koydu.

Araştırmacılar, bu sayede, atmosfere yayıldığında sera etkisinin artmasına yol açabilecek büyük miktarda karbonun oksijene dönüşerek zararsız hale geldiğini belirtti.

Mikropların karbonu oksijene dönüştürebildiğinin uzun zamandır bilindiğine dikkati çeken araştırmanın yazarlarından Byron Crump, arktik karbon eriyikleri kullanılarak yapılan deneylerde laboratuvar ortamında güneş ışığı kullanılmadığından güneşin korbon içeriklerini dönüştürücü etkisinin tespit edilemediğinin altını çizdi.

Güneş ışığının permafrost topraklardaki karbonu mikropların sindirmeye alışkın olduğunu ve metabolizmalarına uygun hale dönüştürdüğünü kaydeden Crump, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Permafrost eridiğinde içindeki karbon Arktik göllere, nehirlere karışıyor ve burada güneş ışığına maruz kalıyor. Güneş ışığının ayrıştırıcı etksiyle karbon içerikleri bazı mikrop türlerinin sindirimine uygun hale gelirken, bazı türlerin tüketimini engelliyor. Farklı mikroplar duruma farklı tepki veriyor, fakat güneş ışığının ayrıştırdığı karbonu tüketmeye yatkın yüzlerce, hatta binlerce farklı mikrop türü var."

Küresel ısınmanın etkisiyle arktik tundra ekosisteminin iki temel dönüşümden geçtiğine işaret eden araştırmacılar, bunun karbon salınım sürecini iki farklı yönden etkileyeceğine vurgu yaptı.

Önce ısınmayla tundura örtüsünün yerini çalılıklara ve daha büyük bitkilere bırakacağı, bu durumun gölgede kalan topraktaki karbon salınımını arttırabileceği öngörülüyor. Öte yandan küresel ısınmanın yaz mevsiminin uzamasına yol açacağı, bu suretle güneş ışığının etkisinin daha geniş bir aralığa yayılarak karbonun oksijene dönüştürülmesine daha fazla katkı sağlayabileceği ifade ediliyor.

Arktik topraklarda dünyanın atmosferindekinden daha fazla karbon saklı halde bulunuyor.

Araştırmanın sonuçları "Nature Communications" dergisinde yayımlandı.