Değiştirilemez jetonlar: NFT

NFT dünyasında milyonlarca dolara satılan araçlar yer alıyor. Birkaç örnek vermek gerekirse; bir JPG dosyası olan NFT 69,3 milyon dolara satıldı. Bir hayalet çizimi NFT, 3 bin 600 dolara satın alındı. Oyun kartı NFT'si 38 bin 500 dolara alıcı buldu. Dijital sanat koleksiyonu 6 milyon dolara satıldı. 12 yaşındaki bir çocuk 160 bin doların üzerinde bir dizi orijinal NFT ikonu sattı.

Ancak bu, buz dağının sadece görünen kısmı. Görünüşe göre bu işin de karanlık bir yanı var.

Değiştirilemez jetonlar olarak tanımlanan NFT, dijital ürünlerin sahipliğini kanıtlayabilen benzersiz bir tanımlayıcı olarak biliniyor. Söz konusu varlık, sadece sahibine ait olacak şekilde şifreleniyor. Yani uygun şartlar sağlandığında dijital ortamdaki her şey bir NFT olabilir.

NFT'lerin de temelinde blok zincir teknolojisi yer alıyor.

BCTR Platformu Yayın Yönetmeni Ahmet Usta, "Blockchain dediğimiz teknoloji aslında merkezi bir yapıya ihtiyaç duymaksızın güvenilir şekilde veri kaydı yapılabilen bir kayıt sistemi. Diğer bir önemli özeliği üzerindeki kayıtların geriye dönük olarak silinememesi ya da değiştirilememesi. Bu platform ilk çıktığında hayatımıza çeşitli token'larla girdi. İşte bugün bunları daha ziyade biz kripto paralar olarak biliyoruz. Sonra bu token'ların bir gelişmiş versiyonları olarak tanımlayabileceğimiz NFT'ler geldi" sözleriyle NFT'lerin hayatımıza girişini anlatıyor.

NFT'lerin karanlık yüzü

NFT’ler hayal edilemez miktarlarda paralara satılıyor. Yüksek miktarlarda satışların devam etmesinin sebebi, sektörün kara para aklamada da kullanılması.

Sadece bununla da sınırlı kalınmıyor, vergi kaçakçılığını kolaylaştırma olanağı olarak da görülüyor.

Bu konuyu Usta, "Kara paranın aklanması, yasa dışı suç unsurlarıyla elde edilen finansal gelirlerin bir takım araçlar ve yöntemler kullanılarak finansal sistemin içerisine aklanarak dahil edilmesi. Yani geçmişteki o şeyin geldiği kaynağın ortadan kaldırılarak o ilişkinin kesilerek bunun geleneksel finans sisteminin içerisine dahil edilmesi" sözleriyle anlatıyor.

Blokzincir verileri kayıt altında

NFT yoluyla kara para aklamanın pek çok yolu var. Kripto paralarla yapılan alışverişte vergi ödenmiyor. Üstelik kripto paranın kaynağı bu yöntemle şifreleniyor.

Ahmet Usta, en sıklıkla karşılaşılanlardan birinin, insanların sahip olduğu NFT'lerin farklı yöntemler kullanılarak çalınması olduğunu söylüyor. Usta, "Bu noktada NFT'nin kendisi zaten suçun objesi haline geliyor. Ve sonrasında bunlar kripto dünya üzerinde çeşitli platformlar kullanılarak satılabiliyor" diyor.

Ahmet Usta sözlerine şöyle devam ediyor:

"Bir hesabı çalabilirsiniz, bir hesaba erişim elde edebilirsiniz ve kendi kimliğinizin dışında bir şekilde o varlıkları oraya sokacak adımlar atabilirsiniz. Ama bu seferde geleneksel finansal sistemin içindeki alarmlar devreye girmeye başlıyor"

Teröre finansman kaynağı olabiliyor

Yasa dışı suça karışanların NFT üzerinden kullandıkları tek yöntem bu değil.

Terörün finansmanı içinde sıklıkla kullanılabilecek bir ortama dönüşebileceği uyarısında bulunan Usta, "Bir paranız var ve bunu legalize etmeniz lazım. Bunu kripto varlığa dönüştürdükten sonra yine kendiniz veya bir üçüncü kişi tarafın yarattığı NFT'yi çok yüksek bedelle satın alarak bu NFT'yi bir sanat eseri olarak satıldı diyerek varlıkları legalize edebiliyorsunuz" sözleriyle anlattı.

Benzersiz dijital sanat eserleri

NFT'ler hayatın her alanında karşımıza çıkabiliyor. Koleksiyonlar, pazar yerlerinde ve hatta oyunlarda... Onlar benzersiz dijital ürünler olarak tanımlanıyor. Suçlular için de bu durum aynı şekilde olabiliyor.

Avukat Yasemin Bal, NFT'lerin farklı bedellerle karşımıza çıkabileceğini söylüyor. Miktarların kişilerin iradesinde olduğunu şu sözlerle anlatıyor:

"Ben bir şiirimi koydum bu şiire istediğim değeri yazabilip yazamadığıma baktım. Dilediğim gibi bir bedel yazabiliyorum. Yani 70 blockchain parası, 7 bin blockchain parası, 7 milyon blockchain parası gibi… Sonuç itibariyle bu bir şiir olduğu için sanat eseri olarak tanımlanabilecek bir şey olduğu için buna benim biçeceğim bedeli hiç kimse bu bedele sahip değildir deme şansına da sahip değildir"

Dijital dünya kayıt altında

Ahmet Usta, "Blockchain yapısı itibariyle birden fazla hesap açıp bu hesaplar arasında birinde NFT yaratıp diğerinde kripto varlık yaratıp bunları birbirine takas ederek kara parayı aklayabileceğiniz bir ortam olduğunu söyleyebiliriz" açıklamasını yaptı.

Ancak kara para aklamak da sanıldığı kadar kolay değil. NFT'lerin geriye dönük incelenebildiğini söyleyen Usta, "Dolayısıyla bir çantanın içerisinde kara parayı aklayacak herhangi bir süreç ya da geleneksel finans sisteminin içerisinde takip edilen bir süreçle kıyaslandığında NFT'ler biraz daha fazla izlenebilir, gözlemlenebilir ve takip edilebilir bir araç olarak karşımıza çıkıyor" diyor.

Kara paranın cezası en az 2 yıl

Hareketler incelemeye alınıp yasa dışı işlem tespit edilirse cezası da var. Avukat Bal sonunda hapis cezasına uzanan yargılamaların olduğuna dikkati çekiyor.

Bal, "Ben 60 milyon dolar bir para elde etmek istiyorum nereden geldiğini sorgulamasının bir para ama biliyorum nereden geldiğini bunu ben bilerek alırsam 2 yılla 5 yıl arasında hapis cezam var. Karşımdaki bunu bana bilerek verirse 3 yılla 7 yıla kadar hapis cezası var" sözleriyle konuyu anlatıyor.

NFT ve kripto sanat giderek gelişiyor. Uçuk rakamlara satılan dijital dosyalar sonrasında, daha da çok sanatçı ve koleksiyoner bu mecraya akın ediyor.

Ülkeler ise buralardaki kara para aklama olaylarını önlemek için yasal alt yapı oluşturmaya çalışıyor.

Kamera: Ahmet Bağış
Kurgu: Ufuk Özenateş