Metaverse: Kazanan kim olacak?

Facebook’un adını Meta olarak değiştirmesiyle Metaverse projeleri daha görünür olmaya, daha çok konuşulmaya başlandı. Metaverse platformları üzerinden arsa alıp satmaksa son zamanların popüler konusu. İnsanlar bu platformlar üzerinden arsa alarak ileride değerlenecek bir alana yatırım yapmak istiyorlar. Gerçekten alınan şeyin ‘arsa’ olup olmadığıysa tartışmaya açık.

Önce şunu bilmek belli yanılgılardan kurtulmayı kolaylaştırabilir; Metaverse evrenini bilindik kavramlarla, yanlış terminolojiyle düşünme eğilimi hakim. Yani sanal evrendeki bir arsa normal bir arsa gibi düşünülüyor. Ancak çoğu kuralın farklı işleyebileceği yepyeni bir evrenden bahsediyoruz.

Konunun uzmanları farklı bakış açıları sunuyor. Metaverse’te arsa almayı ve ötesini Türk Alman Üniversitesi Kültür ve İletişim Bilimleri Bölümü Başkanı Prof. Dr. Aykut Arıkan ve Avrasya Blockchain Araştırmaları Derneği Başkanı Avukat Kadir Kurtuluş ile konuştuk.

Buralar çok değerlenecek mi?

Prof. Dr. Arıkan, metaverse üzerindeki arsa alım satım işlerinin akım haline gelen işlerden biri olduğunu düşünüyor. Ve şunların altını çiziyor: Nişantaşı’nı çoğumuz biliriz ve muhtemelen burada bir arsa alabilmenin epey iyi bir yatırım olacağı konusunda hem fikiriz. Metaverse’te de Nişantaşı’nın, Boğaz kıyısının, İstiklal Caddesi’nin çok kıymetli olacağını düşünüyoruz. Ancak Nişantaşı’nın dijital versiyonu henüz inşa edilmedi. Dolayısıyla metaverse’te popüler bir mekan olacağı henüz kesin değil.

Ayrıca Arıkan’a göre, birden çok Nişantaşı olması muhtemel. Birden çok Nişantaşı’ndan hangisinin değerli olacağıysa muğlak.

Nelere dikkat etmek gerekiyor?

Avukat Kadir Kurtuluş, “Biz buralarla ilgilenelim mi? İlgilenelim. Yatırımlar yapalım mı? Yapalım” diyor. Tabii bazı noktalarda dikkatli olmak şartıyla diye de uyarıyor.

Mesela, bu yatırımı yapan insanların teknoloji, NFT, Blockchain gibi konularda bilinçli olması gerekiyor. Kurtuluş’a göre metaverse’e yatırım yapanların çoğu kısa sürede değerlenmesini bekliyor ama bu kısa sürede olmayacak. Şöyle anlatıyor:

“Bunu bugünden yarına hemen olur diye düşünüp yapmasın insanlar. Gerçekten bu dünyayı anlamaya çalışsınlar. Bu bizim geleceğimiz. Nereden arsa alıyorsanız onun yayımladığı belgelere muhakkak bakılsın. İnsanlar ben arsa aldım diyor ama hâlbuki arsa almamış. Proje öyle bir şey demiyor. Proje sana orada arsa satmıyor aslında. Adına ‘land’ demiş, ‘land’ arsa demek İngilizce’de. Sanal dünyayla gerçek dünyanın arasında, fiziki mekânda gözlüğü taktığın zaman, örnek veriyorum bambaşka bir ortam görebileceğin bir şeyden bahsediyor. Başka bir şeyden bahsediyor aslında.”

Arsa alanların kazanma ihtimali var mı?

Metaverse oluşma aşamasındaki bir medeniyet gibi düşünülebilir.

Kurtuluş, “Diyelim ki bir yerde bir imar planı çıkmak üzere. O yerden herkes arsa almaya başlar. Ama arsa alanların bir tanesinin arazisi ticari alana denk gelir imar planı çıktığı anda. Bir tanesi park alanına denk gelir. Bu bir piyangodur” diyor.

Kurtuluş, bu yatırımı yapan insanların kazanma ihtimali nedir sorusunu şöyle cevaplıyor:

“Metaverse’te bir yer aldığı zaman, bir piksel aldığı zaman şu anda insanlar, eğer o metaverse ileride olursa hemen kazanmış olacak. Çünkü insanlar metaverse’teki bu yeri ondan satın almak isteyeceklerdir. Dolayısıyla bu yatırım zamansız mı? Hayır, zamansız değil. Doğru yerde yatırım yapıyorsanız zamanlı. Ama yanlış yerde yapıyorsanız zamansız.”

“İnanılmaz gri bir alandayız”

Kurtuluş, şu an gri bir dönemde olduğumuzu söylüyor. Bu dönemleriyse bir fırsat olarak görüyor.

“Varlığın el değiştirdiği bir zamandayız. Bu bizim neslimiz için inanılmaz büyük bir fırsat. Yepyeni bir dünya kuruluyor. Biz bunu görüyoruz, inanılmaz bir fırsat. Bu fırsatı değerlendirenler de olacaktır. Kripto paralarda da aynı şekilde. Bugün kripto paraların bittiği gün olsa, bugüne kadar kazanabilenler aslında bu yatırımı doğru olarak değerlendirebilmiş insanlardır. Bugün girenlerse bittiği gün giren insanlardır; değerlendiremeyen insanlardır.”

Metaverse’te yaşayacağız kaygısı

Hızlı bir şekilde gündem olan metaverse, beraberinde birçok kaygıyı da getirdi. Mesela, artık metaverse’te yaşayacağız, orada çok vakit geçireceğiz kaygısı... Kurtuluş’a göre bu kaygı yersiz.

“Metaverse’te çok fazla vakit geçireceğiz diye aşırı kaygılanmayı doğru bulmuyorum. Telefonlarını herkes açsın, Facebook, Instagram ya da diğer uygulamaların ne kadar kullandım bölümüne baksın. Zaten beş, altı saat o ekrana baktığını görecek.”

Metaverse’ün arka planında neler var?

Prof. Dr. Arıkan arsa alıp satmaktan daha önemli şeyler olduğu fikrinde. Fırsatlar yanında tehditler de var. “Bu yapıların ticari olduğunu unutmamak gerek” diyen Arıkan, metaverse’te asıl dikkat etmemiz gereken şeylerden birinin enformasyon yani bilgi tasarımı olduğunu anlatıyor.

Metaverse’te verileri taşıyan algoritmalara dikkat çeken Arıkan, “Bize web 3.0 üzerinden birtakım içerikleri, görüntüleri, eğitimleri veya siyasal propagandaları yönlendiren algoritmalar ne getirecek bize? Karşımıza ne çıkacak?” diye soruyor. Bunun çok güçlü bir dezenformasyon ve propaganda tarafı olduğunu söylüyor. Arıkan’a göre çözüm algoritma farkındalığının yüksek olması.

“Metaverse gibi kavramlarla başa çıkabilmek için bizim algoritma farkındalığımızın yüksek olması gerekiyor. İlla herkesin algoritma yazması gerekmiyor ama hangi algoritmanın nerede kullanıldığını ve kullanılabileceğini bilmesi gerekiyor” diyor.