Nano-laboratuvarlar 15 dakikada sonuç verecek

Doktor Öğretim Üyesi Fatih İnci, ABD'de Harvard, MIT ve Stanford gibi dünyanın başarılı üniversitelerinde çalıştıktan sonra TÜBİTAK'ın Lider Araştırmacılar Programı ile Türkiye'ye döndü. 

Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi'nde (UNAM) görev yapan İnci'nin liderliğindeki ekip, akıllı çiplere yerleştirilecek bir damla kan, idrar ya da ter örneği ile 15 dakikada analiz yapabilen nano-laboratuvarları yerli imkanlarla kuruyor.

[Fotoğraf: AA]

ABD'deki çalışmalarında mikroakışkan sistemler üzerinde çalıştığını ve Türkiye'de de bu sistemleri ve diğer nano-ölçekli teknolojileri geliştirerek tıpta ve biyolojide halihazırda çözümlenmemiş sorunlar için laboratuvar kurduklarını anlatan İnci, dünyada da ilk olacak şekilde laboratuvarında projeler geliştirdiklerini söyledi.

Atıl malzemelerle çip yapıyorlar

Fatih İnci, dünya geneline bakıldığında tıbbi kaynaklara ulaşamama sıkıntısının yaşandığına dikkat çekerek, bunun sadece yoksul ülkelerin sorunu olmadığını, üretimin artması ve kaynakların azalmasıyla da alakalı bir durum olduğunu vurguladı.

[Fotoğraf: AA]

İnci, geliştirdikleri teknolojiyle ilgili şu bilgileri verdi:

"Nano-laboratuvarda oluşturduğumuz çiplerle, tıbbi kaynaklardan yoksun köylerde bile insanların kendi başlarına uygulayabilecekleri sistemleri geliştirip, cep telefonu entegrasyonuyla doktor-hemşire-hasta arasındaki üçgeni sağlamış olacağız. Burada oldukça uygun fiyatlı atıl plastikleri kullanarak çipleri yapmaya çalışıyoruz ve herkesin çok basit şekilde çok az uzmanlık gerektiren bir uygulama ile sadece bir damla kan, idrar, tükürük veya terden elde edilebilecek sıvılarla pek çok hastalığın teşhisini çok kısa sürede gerçekleştiriyoruz. Bu aslında yıllardır şeker hastalarının evlerde kullandığı glukozmetreler gibi düşünülebilir.

Bu nano-laboratuvarlar hayata geçtiğinde, bir damla kan ya da diğer vücut sıvısı çipin içerisine konulacak, 5-10 dakika arasında beklenecek. Sonra çip, doğrudan okuyucuya yerleştirilerek ve gerçek zamanlı veri alınacak. Bir sonraki aşamada planımız ise, bu sonuçların cep telefonları ile entegre kullanılması."

[Fotoğraf: AA]

Kanser hastalıkların teşhisi yapılabilecek

Doktor Öğretim Üyesi Fatih İnci, kan dolaşımında olan kanser hücrelerini örnek göstererek, "Çalışmalarımızdan bir tanesi bu kanser hücrelerini yakalamak ve en erken şekilde teşhis etmek ve sadece teşhisle de kalmayarak bunların genom haritalanmasını sağlamaktır. Kanserin neden oluştuğu ve etkenlerinin neler olduğunu da anlatabilecek düzeyde sistemleri kurguluyoruz. Ayrıca, ter örneklerini toplayan yara bandı ölçeğindeki bir malzeme ile vücudunuzdaki hastalık biyobelirteçlerini devamlı olarak takip edebileceğiniz platformlar geliştiriyoruz. Bu şekilde var olan bir hastalığın, zamanında ve erken teşhis yapılabilmesinin en önemli adımlarının atılmasını amaçlıyoruz" dedi.

[Fotoğraf: AA]

Ürünler 1-2 yılda çıkacak

Geliştirdikleri teknolojinin hayata geçmesi için çalışmaların hangi düzeyde olduğunun sorulması üzerine Fatih İnci, şunları söyledi:

"Şu anda laboratuvar uygulamalarını yaptık, hücre düzeyinde ön klinik çalışmalarımızı da tamamladık. Klinik araştırmalar için Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, biyosensörler için de Hacettepe Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi ve Fırat Üniversitesi ile ortak çalışıyoruz. Ayrıca, yurt dışında ABD, Almanya, Çin, Brezilya ve Finlandiya'dan çeşitli konularda da ortak çalışmalarımız bulunmaktadır. Şu an hasta örnekleriyle deneme sürecine giriyoruz. Bir sonraki aşamada, hasta örnekleri üzerinde çalışmalarımızı 1-2 yıl içinde tamamlamış olacağız, ardından patentleme ve ürün sürecine girmiş olacağız."