NFT... Non Fungible Token... Değiştirilemeyen dijital varlık, değer, para... Günümüz teknolojisinde blockchain platformunda yer alan NFT'ler çalınamıyor, kopyalanamıyor...
Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in 21 Mart 2006 tarihli attığı ilk tweet 2,5 milyon dolara, Beeble olarak bilinen dijital sanatçı Mike Winkelmann'ın kripto sanat eseri yaklaşık 70 milyon dolara alıcı buldu. New York Times’ta bir makale NFT üzerinden 563 bin dolara satıldı. Dünyaca ünlü Fenerbahçeli futbolcu Mesut Özil, dijital ayakkabı ve forma satışa çıkardı. Ve Elon Musk... Twitter'da "Bu şarkıyı NFT olarak satıyorum" paylaşımıyla tüm gözleri bu mecraya çevirdi. Bugüne kadar 6 milyona yakın NFT tabanlı dijital eserin satışı yapıldı. Milyonlarca dolarlık satışlar NFT'nin popülerliğini her geçen gün artırıyor. Kimine göre geçici bir çılgınlık, kimine göre dijital çağın yeni kazanç kapısı NFT'leri Blockchain Türkiye Platformu Yayın Yönetmeni Ahmet Usta ve Teknoloji Yazarı Hakkı Alkan'a sorduk.
Güvenli veri kayıt sistemi: Blockchain platformları
Blockchain Türkiye Platformu Yayın Yönetmeni Ahmet Usta, NFT'lerin yer aldığı blockchain (blokzincir) platformunu anlattı:
[Blockchain Türkiye Platformu Yayın Yönetmeni Ahmet Usta / Fotoğraf: TRT Haber]
"NFT'lerin ne olduğunu anlayabilmek için aslında biraz da blockchain platformundan bahsetmek lazım. Blockchain platformları merkezi yapılara ihtiyaç duymadan ve katılımcılarının da birbirini tanıması gerekmeyen güvenli veri kayıt sistemleri... Öylesine güvenli ki, üzerine kaydedilen verilerin geriye dönük olarak silinmesi ya da değiştirilmesi mümkün değil. Aynı zamanda o verilerin sahipliği bir şifreyle korunuyor ve sadece o şifreyi elinde tutan kişi o verinin kontrolünü elinde tutuyor. Bu yüzden de yüzde yüz güvenilir diyebiliriz eğer platform kodlanırken bir yazılım hatası veya güvenlik açığı yoksa. Örneğin bitcoin platformu, ilk çalışmaya başlayan blok zinciri ağıdır ve aradan geçen 10 yılı aşkın zaman zarfında da hiç hack'lenmemiştir. Verinin şifresini elinde tutan kişinin o şifreyi kimseyle paylaşmaması ya da çaldırmaması gerekiyor. Blockchain ağlarındaki temel dijital varlıklara biz kripto varlıklar diyoruz. Bitcoin gibi, etherium gibi varlıklar bunların kripto para olanları. Kripto paralar kuruşlara bölünebiliyor. 1 lirayı yüz kuruş diye ifade ediyoruz. Kripto paralarda mesela bitcoin bir milyon satoshiye bölünebiliyor. NFT'ler de benzeri bir dijital varlık."
[Fotoğraf: Getty]
NFT'leri kripto varlıklardan ayıran iki tane unsur var. Bunlardan ilki, kuruşlara bölünemiyor olması. Non fungible token... Bölünemez tokenlar olarak adlandırılıyor.
NFT'lerin değerini alıcılar belirliyor
"Oradaki değeri NFT'nin kendisinden ziyade, serbest pazar içersinde alıcı ve satıcı arasındaki bir anlaşma. Bir mutabakatla yürüyor, yoksa NFT'nin üstünde bunun değeri budur diye bir bilgi yok. Koyabilirsiniz, ama bu ne kadar anlamlı olur, orası tartışılır. Neden bu kadar büyük değerler biçti insanlar, bunu bilemeyiz ama olaya şu açıdan bakacak olursak, bugün bir tweet'i NFT üzerinde 2,9 milyon dolara aldığınızda aslında NFT tarihine adınızı yazdırmış oluyorsunuz. Ya da 69 milyon dolara satılan bir eserle, NFT tarihine adınızı yazdırmış oluyorsunuz. Belki o kadar milyon dolarları verip yapamayacağınız kadar tanınırlık elde etmiş olabilirsiniz. Pek çok mecrada yer almış oluyorsunuz. Bu değerler artar mı azalır mı bilemeyiz. Bu sonuçta insanların karar vereceği bir şey."
[Fotoğraf: Getty]
Sanatçılar başta olmak üzere, bir çok iş alanı için, iş modeli için NFT'lerin önünde parlak bir gelecek var.
"Her şeyden önce sanatçılar sanat eserlerini dijital olsun, fiziksel olsun geçmişte ya yakın çevrelerine tanıtabiliyorlardı ya da belli aracı kurumlar üzerinden daha geniş çevrelere ulaştırabiliyorlardı. Şimdi o aracı kurumlar aradan çıkıyorlar. Doğrudan blockchain ağı üzerinde basit bir servis kullanarak, eserlerinizi dijitalleştirip NFT'ye dönüştürebiliyorsunuz."
"Bir tabu ya da ruhsat NFT'ye çevrilebilir"
Ahmet Usta'ya göre NFT'lerin sağlayacağı imkanlar sanat eserleriyle sınırlı değil...
"Örneğin bir tapuyu, bir ruhsatı NFT'ye çevirebiliriz. Kanuni anlamdaki çerçevesi henüz belirlenmiş değil ama gelecekte belirlenmeyeceği anlamına da gelmiyor bu... Ve muhtemelen de gelecekteki kayıtlar bu şekilde tutulacak. Ünlü markaların ürettiği ürünlerin, çantaların, ayakkabıların ya da giysilerin ya da benzeri şeylerin çok fazla kopyası üretiliyor. İşte siz o ürünlerin içerisine bir NFT etiketi koyuyorsunuz şifrelenmiş şekilde. Ve onu blockchain üzerindeki bir NFT ile eşleştiriyorsunuz. O ürün içerisinden o etiketi çıkartmak, ürüne zarar vererek ancak mümkün. O ürünün orjinalliği doğrulanmış hale geliyor. Benim düşüncem NFT'lerin gelecekte sadece sanat eserleri veya bu ticari alanlarla alakalı değil, evlilik akdi, bizim kamuyla olan ilişkilerimiz, tapularımız, ruhsatlarımız, çok yenilikçi alanları olacaktır ve bu ekosistem büyümeye devam edecektir."
NFT'ler sanata ve sanatçıya farklı alanlar açıyor
Bugün birçok eser NFT'ye çevrilebiliyor. Teknoloji Editörü Hakkı Alkan NFT'lerin çoğaltılamayan, sadece devredilebilen özelliğine şöyle açıklık getiriyor:
[Teknoloji Editörü Hakkı Alkan / Fotoğraf: TRT Haber]
"Mesela geçen ay Açıkhava Tiyatrosu'nda Ajda Pekkan'ın konseri. Bu değiştirilebilir mi? Değiştirilemez. Bunu NFT'ye çevirebilir misiniz? Evet çevirebilirsiniz. O biletinizi NFT'ye çevirdikten sonra da satabilirsiniz. NFT'ler sanatı ve sanatçıyı pozitif yönde etkileyecek gibi görünüyor. Aslında bu dijital dönüşümün bir parçası... Müzayedeye katılıyorsunuz, o resmi o tabloyu siz satın alıyorsunuz. O tablonun bir başka benzeri yok. Satın aldığınızı herkese duyuruyorsunuz. NFT bunun dijital versiyonu gibi düşünebiliriz. NFT'ye çevrilme kısmı aslında o tablonun müzeye getirilmesi, müzedeyken bunun alıcılara sunulması. Yani resmi olarak bu tektir, sadece buradadır, başka da bir benzeri yoktur şeklinde ilan ediliyor. Daha sonra da bunun fiyatı tabii ki gelen taleple doğru orantılı. En büyük fark nedir? Tabii ki müzayede sadece fiziksel katılımcılarla gerçekleştirilebiliyordu. Şu anda NFT sayesinde dünyanın herhangi bir yerinden, alım-satım ya da dijital varlığın devredilmesi gerçekleştirilebilir."
[Fotoğraf: Getty]
NFT'lerden 2021'de rekor satış
400 bini aşkın kullanıcı sayısıyla NFT platformları özellikle salgın döneminde öne çıktı. 2021'in mart ayında NFT satışları 200 milyon dolarla rekor kırdı. 2021 yılı sonunda NFT'lerin piyasa hacminin 1, 3 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
NFT'lerin kısa süreli bir moda olduğunu düşünenler de, güvenilirliğini sorgulayanlar da var. Ancak gerçek şu ki, NFT'nin popülerliği milyonlarca dolarlık satışlarla her geçen gün artıyor. Geleceği blockchain teknolojisinin geleceği ile doğru orantılı görülüyor. Türkiye'de de blockchain'le ilgili yasalar hazırlanıyor, kanuni temeller oluşturuluyor. Yani NFT'nin geleceği, Türkiye'de de açık ve hayatımızda daha çok yer edinecek gibi görünüyor.
11.6ºC
Ankara
