Sanal gerçekliğe dokunmak: Haptik teknolojiler

Haptik teknolojiler, dokunma deneyimi yaratabilen teknolojileri ifade ediyor. Temel duyularından birinin dokunma olduğu düşünülünce bu teknolojinin potansiyelinin yüksek olduğu söylenebilir.

Haptik teknolojileri geliştirmek için çabalar sürüyor. Bu teknoloji üzerine çalışanlardan biri de Anadolu Üniversitesi ATAP Teknopark yerleşkesi içinde kurulan Sensiball VR. Girişim, spor teknolojileri geliştiriyor. Biz de çalışmalarını konuşmak için Eskişehir’deydik.

“Sanal demenin anlamı kalmayacak”

Haptik teknolojilerde dokunma hissi, insan bedenine takılan çeşitli aparatlarla sağlanıyor. Isı, acı, titreşim gibi birçok his bu motorlarla yaratılabiliyor.

Kurucu Ortak Uğur Kafadar, haptik aparatları “Görmek için gözlüğe, duymak için kulaklığa ihtiyacımız var ya, dokunmak için de sanal dünyada haptik teknolojilere ihtiyacımız var” diye anlatıyor.

Kafadar’a göre, haptik dünyanın sanal dünyayla birleşmesiyle bambaşka bir deneyim ortaya çıkacak ve sanal dünya çok daha gerçek olacak. Hatta bir noktada sanal demenin çok bir anlamı kalmayacak.

Haptik teknolojiler nerelerde kullanılır?

Haptik teknolojilerin kullanım alanı oldukça geniş. Kafadar’a göre, gerçek hayatta dokunma duyumuzu kullandığımız alanların sanal dünyadaki karşılıklarında haptik teknolojiler kullanılabilecek.

Spor, savunma sanayi, tıp, eğitim, sanat… Haptik teknolojilerin kullanım alanının bu kadar geniş olmasının bir sebebi de dokunma ve öğrenme arasındaki ilişki.

Kafadar, “İnsanoğlu günümüz dünyasında simülasyonlarla daha hızlı öğrenebiliyor artık” diyor ve şu örneği veriyor:

“Mesela bir seramik ustasısınız. Çok büyük bir fabrika var Türkiye’de, o fabrikada seramik öğrenmek istiyorsunuz, işe girdiniz ama bunu öğrenmeniz 2,5 yıl. Neden? Doğru bir seramiği şekillendirebilmek için 10 bin deneyime ihtiyacınız var.

Haptik teknolojilerle bu durumun önüne geçebilirsiniz. Sanal gerçeklik simülasyonlarıyla ve haptik teknolojilerle dokunduğunuz zaman, seramikteki hissiyatı ellerinizde gerçekten olması gerektiği gibi yaratabilirsek, öğrenmeniz beş saniyede bire düşecek. Bu da demek oluyor ki 2 yılda öğreneceğiniz şeyi 2 ayda öğreneceksiniz.”

Futbolda sanal gerçeklik

Sensiball VR, spor alanında haptik teknolojileri geliştirmek için çalışıyor. Girişimin şu anki odak noktasıysa futbol. Kafadar, “Sanal dünyada futbol antrenman teknolojisi geliştirdik. Bu noktada görme ve duyma tek başına futbol öğrenmek için yetmiyor. Aynı zamanda dokunma hissiyatına da ihtiyaç duyuluyor. Tam da buna özel, o özellikte bir ayakkabı ve kafa vuruşu kepi geliştiriyoruz” diyor.

Girişimin bir diğer kurucu ortağı Umut Şentürk, geliştirdikleri aparatlarla sporcuların temel teknik ve dokunuş becerilerini, baskı altında karar verme süreçlerini ölçebildiklerini söylüyor. Sporcu antrenman yaparken yaklaşık 600’e yakın parametreyi ölçebildiklerini anlatan Şentürk, “Bunların anlamlı hale gelmesi ciddi bir formülüzasyon gerektiriyor arkada” diye ekliyor.

Futbol sanal gerçekliğe nasıl aktarılıyor?

Şentürk şöyle cevaplıyor:

“Futbol oynarken normal sahada pek çok değişken var. Hava, nem oranı, rüzgâr, havanın durumu, topun geliş açısı, geliş yönü, geliş hızı… Ve sizin buna verdiğiniz tepkiler de ayağı savurma hızından tutun da ayağın savurma açısı, bunların hepsi topla temasımızı inanılmaz etkiliyor ve çok değiştiriyor.

Biz bunu VR’a uygularken fizik motorunda çok şeyler düşünmemizi sağladı. Fizik motorunda topun geliş açısını hesaplamak, hızını hesaplamak, ayağın vuruş açısını hesaplamak… Çünkü çok kısa bir aralıkta temas ediyor. Ve kısa aralıktaki teması gerçek hayata uydurmak için çok ciddi fizik formüllerini oraya adapte edebiliyor olmanız gerekiyor.”

Ayrıca, takımların sanal gerçekliğe yatırımlar yaptığını, kendilerinin de bu yaz bir Avrupa turu yapacaklarını belirtiyor.

Resim yavaş yavaş yükleniyor

Haptik teknolojilerin birçok sektörde kullanılması ve köklü değişimler yapması bekleniyor. Peki, bu teknolojide son durum ne? Kafadar şöyle anlatıyor:

“1998’de internete bağlanırdık, resim yavaş yavaş yüklenirdi. Şu an resmin yavaş yavaş yüklendiği yerdeyiz. Üç yıl sonra yine aynı röportajı yapalım bambaşka şeyler söyleyeceğime eminim.

Şu an tabii ki hissiyatı mimikleyebiliyoruz. Mimiklemek ne demek? Eş zamanlı olarak hissiyatı oluşturabiliyoruz ama ne kadar o hissiyata yakın derseniz, yolumuz var."

Kurgu: Cihan Karaahmetoğlu