Türk bilim insanları neolitik dönemin DNA şifrelerini çözecek

Anadolu'da yaşamış bin 500 insana ait ilk DNA analizleri yapılarak dönemin hala çözülemeyen şifrelerine ışık tutulacak.

ODTÜ Biyolojik Bilimler Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Somel, "Neogene" isimli projelerinde, arkeolog, biyolog ve antropologlar ile çalışacaklarını söyledi. Proje ile insanlığın yaşam biçiminde köklü değişikliklere yol açan Neolitik dönem (yaklaşık M.Ö 10.000-7000) araştırılacak. 

İnsanlık tarihinin en önemli dönüşümlerinden

Neolitik döneme ait DNA analizlerini ve arkeolojik veriler beraber değerlendirilerek, göçlerin ve bilgi alışverişi ile kültürel etkileşimin Anadolu'daki yerleşik hayat ve tarımın yaygınlaşmasındaki etkilerinin ortaya konması amaçlanıyor.

Günümüzden yaklaşık 12 bin yıl önce başlayan Neolitik dönemin, insanlık tarihinin en önemli dönüşümlerinden biri olduğunu ifade eden Somel, "Hedefimiz, insanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından birinin gerçek hikayesini anlamak." dedi.

2,5 milyon avroluk bütçe tahsis edildi

Somel, ODTÜ antik DNA ekibi olarak arkeolog Doç. Dr. Çiğdem Atakuman ve antropolog Prof. Dr. Yılmaz Erdal ile iş birliğini pekiştirerek Neolitik döneme ait hala cevaplanmayan pek çok soruya yanıt bulma amacıyla "Neogene Projesi"ni geliştirdiklerini söyledi.

ERC tarafından 2,5 milyon avro bütçe verilen proje 5 yıl sürecek ve genetik verilerin, antik DNA laboratuvar ekibi tarafından üretilecek.

Antik DNA araştırmaları yapılacak

Somel, projeye ilişkin şu bilgileri verdi:

"Neolitik döneme ışık tutacak araştırmada, 20 Neolitik Anadolu yerleşiminden yaklaşık bin 500 insana ait örnek, genetik içeriklerine göre DNA dizileme yöntemiyle taranacak. Bu şekilde, insan DNA'sı içeren ve içermeyen örnekler belirlenecek ve en fazla umut vaadeden 350 birey derinlemesine analiz edilecek. Analiz edilecek bu örnekler, bu coğrafyanın bugüne kadar bilinen en kapsamlı antik DNA çalışması olacak. Anadolu Neolitik yerleşimlerinde bina içi gömü geleneği çok yaygın. Aynı binada gömülmüş bireylerin genetik akraba olup olmadıklarının belirlenmesi, dönemin sosyal yapısına ışık tutacak."

DNA'ların yayılımına ilişkin hipotezler ortaya konacak

Projede genetik veri üretildikten sonraki ikinci aşamada, bireyler arasında genetik akrabalık ve toplumlar arasında gen akışının belirlenmesi için biyoenformatik analizler yürütülecek.İlerleyen aşamalarda ise aynı bireylere ait biyoarkeolojik verilerin elde edilecek.

Anadolu'nun bilinen tüm Neolitik yerleşimlerinden elde edilen nesnel kültür verilerini bir araya getirilerek, bu ögelerin yayılımı ile DNA yayılımı arasındaki ilişkileri açıklamaya yönelik hipotezler geliştirecek.

Kaynak: AA