Bitki yetiştiriciliğinde en önemli unsurlardan biri ısı yeterliliği. Bitkilerin gelişmesinde önemli rolü olan sıcaklığı yakalayabilmek için seralar özellikle güney şeridinde yoğunlaşıyor. Çünkü seralar uygun sıcaklığı sağlayabilmek için yakıt ve ısıtma sistemlerine ihtiyaç duyuyorlar. Bu da maliyet açısından seracıları zorlayabiliyor.
Jeotermal kaynaklardan faydalanarak seraları ısıtmak mali yükü oldukça hafifletiyor. Hatta hava sıcaklığı yıl boyu bitki gelişimine uygun olmayan bölgelerde bile, jeotermal kaynak sayesinde üretim 11 ay boyunca devam ediyor.
Enerji Uzmanı ve Strateji Danışmanı Eser Özdil’e jeotermal örtü altı üretiminde Türkiye’nin başarısını sorduk.
“Jeotermal seracılığın başarılı olması için birinci gereklilik jeotermal kaynak ve Türkiye bu yönden zengin bir ülke. Enerji potansiyelinin tarıma aktarılması, Türkiye’yi jeotermal örtü altı üretimde başarılı bir ülke haline getiriyor.”
Türkiye jeotermal sera uygulamasında dünyada ilk beşte
Türkiye Jeotermal Derneği verilerine göre 2022 yılı itibarıyla Türkiye jeotermal sera uygulamasında dünyada ilk beşte. Türkiye Jeotermal Derneği Genel Başkanı Orhan Mertoğlu jeotermal kaynağı bulunmayan ülkelerin dahi bu kaynağın arayışına girdiğini anlatıyor:
“Dünyada örtü altı sera üretiminde jeotermalin yeri en baştadır. Jeotermal ülkesi olmayan ülkeler bile jeotermal akışkan bulup sera kurmak için büyük çaba içine giriyor. Türkiye’deki jeotermal sera uygulama alanı 5 bin 293 dönüm büyüklüğünde.”
Jeotermal seracılığın avantajlarından bir diğeri de ürünlerde hiçbir şekilde hormon kullanılmaması. Peki, Türkiye’de en çok hangi ürünler bu şekilde yetiştiriliyor?
“Türkiye jeotermal kaynaklarını değerlendirirken jeotermal serada hormon kullanımı söz konusu değil. Türkiye’de jeotermal sera üretiminde ağırlıklı olarak ve çoğunluğu ihracat için olmak üzere domates üretimi yapılıyor. Bunun yanında biber, salatalık, çilek, muz benzeri ürünlerin üretimi de var.”
Daha temiz bir üretim için Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan da destek var
Tarım ve Orman Bakanlığı da jeotermal seracılık yapmak isteyenleri destekliyor.
Zira yakıta ihtiyaç duyulmayan jeotermal kaynaklarla yapılan üretim, çok daha temiz bir sonuç sağlıyor. Enerji Uzmanı ve Strateji Danışmanı Eser Özdil, jeotermal kaynaklarla yapılan üretimin doğru yapılması gerektiğinin altını çiziyor.
“Örtü altı üretim, tarımın sera gibi kontrollü ortamlara taşınması sayesinde üretimin artırılmasını sağlıyor. Seralardaki en önemli etkenlerden biri sıcaklık; jeotermal enerji, seralardaki ısıyı regüle etmek için kullanılabiliyor. Bu ısı regülasyonunu kömür gibi fosil yakıtlarla da yapmak mümkün, ancak doğru uygulandığı takdirde, jeotermal seracılık çok daha temiz bir üretim sağlıyor.”
Tarım ve Orman Bakanlığının sera yatırımlarına yönelik desteği, jeotermal seraları da kapsıyor. Buna göre, jeotermal seralara yatırım yapacak kişiler Ziraat Bankası ve Tarım Kredinin 25 milyon TL’ye kadar düşük faizli kredilerinden yararlanabiliyor. Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Programının da yüzde 50 hibe desteği bulunuyor.
Türkiye’de zaten kullanılan teknolojinin daha da geliştirilmesi ve artırılması için Özdil üreticilerin bilinçli bir şekilde hareket etmesi gerektiğinin önemini şu sözlerle anlatıyor:
“Bu teknolojinin AR-GE’si Türkiye’de yapılıyor. Üreticilerin araştırma önceliği, 42 derece gibi daha düşük jeotermal sıcaklıklarla da üretim sağlamak ve jeotermal seralarda üretilen mahsul tiplerini artırmak. ARGE ve yatırım destekleri artırılıp verilecek eğitimlerle üreticiler daha bilinçli hale getirilirse üretim de artacaktır.”
Türkiye’nin jeotermal enerji gücü
Tarım ve Orman Bakanlığının verilerine göre Türkiye’nin kurulu jeotermal enerji gücü yaklaşık 2 bin 880 MW.
Türkiye'nin örtü altı varlığı dünyada 4, Avrupa’da ise İspanya’nın ardından 2’inci sırada yer alıyor.
Türkiye’de yaklaşık 2 bin 880 MW gücünde kurulu jeotermal enerji kapasitesi bulunuyor.
Dünya genelindeki kurulu toplam kapasitede Türkiye'nin payı yüzde 4, yıllık kullanım miktarında ise bu oran yüzde 8.
Türkiye'de yaklaşık 5 bin 293 dekar jeotermal enerji ile ısıtılan sera varlığı bulunuyor. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre 30 bin dekar sera alanının ısıtılması için yeterli jeotermal kaynak potansiyeline sahip olan Türkiye jeotermal enerji bakımından oldukça zengin.
Türkiye'deki jeotermal sera alanları
Peki, jeotermal enerjiyle ısıtılan seralar yoğun olarak hangi bölge ve illerde bulunuyor?
Ege, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yoğun olarak görülüyor, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Aksaray, Aydın, Denizli, Balıkesir, Eskişehir, İzmir, Kırşehir, Kütahya, Konya, Manisa, Nevşehir, Sakarya, Şanlıurfa, Uşak, Van ve Yozgat'ta jeotermal enerji ile ısıtılan seralarda topraksız üretim yapılıyor.
Seraları ısıtmanın yanısıra Türkiye jeotermal enerjisini yoğunlukla kaplıcalarda kullanıyor.
Jeotermal enerji, en yoğun kaplıcalar olmak üzere konut, sera, otel-devre mülk ısıtması ile çok az miktarda da tarımsal kurutma alanlarında kullanılıyor.
Grafik: Nursel Cobuloğlu
1.8ºC
Ankara
