Elektrik enerjisini depolayarak ihtiyaç halinde yeniden kullanıma imkan veren ‘pil’ teknolojisi ağırlıklı olarak kimyasal ürünlerden oluşuyor. Günlük yaşamın vazgeçilmezleri arasında yer alan piller, bittiğinde doğaya veya organik çöplerin arasına bırakılırsa, ciddi çevre kirliliğine sebep oluyor. Bu nedenle Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) tarafından ‘atık pil toplama’ kampanyası başlatılmıştı.
Şarjsız, tek kullanımlık pillerin çöpe atılmak yerine toplanarak geri dönüşüme gönderilmesini içeren proje kapsamında, 2004 yılında derneğe yetki verildi. 2016 yılında yeniden 10 yıllığına uzatılan yetki sayesinde TAP, Türkiye’nin 81 ilinde atık pilleri toplamayı sürdürüyor.
AĞIR METALLAR İÇERİYOR
Piller, bünyesinde ağır metaller ve kimyasal maddeler içeriyor. Bunlar kontrolsüzce çöp depolama alanına bırakılırsa toprağa ve yeraltı sularına karışıp kirletiyor. 1990 yılı öncesinde çinko-karbon ve alkali-mangan tipi silindirip pillerin bünyesinde cıva da kullanılabiliyordu.
Oldukça zehirli olan civanının kullanımına dünyada 1991’den sonra neredeyse son verildi. Buna rağmen düğme tipi pillerde performans artırıcı olarak kullanılmaya devam ediliyor. Pillerin dikkatle toplanması, doğaya bırakılmaması, özellikle çocuklardan uzak tutulması hayati önem arz ediyor.
KADMİYUM TEHLİKESİ VAR
Şarj edilebilen türdeki nikel-kadmiyum ( Ni-Cd) piller, yüzde 15-25 civarında zehirli ve insan sağlığını etkileyebilen kadmiyum maddesini barındırıyor. Atık pil ve akümülatörlerin kontrolüne ilişkin ilgili yönetmeliklerde, pillerin çöpe atılmasını önlemek bakımından, pil ve akümülatörlerin üzerinde, üstünde çarpı işareti bulunan bir çöp bidonu şeklinin bulunması zorunlu.
Taşınabilir pil ve bataryalar Bünyelerinde herhangi bir radyoaktif madde içermiyor ama çinko, demir, manganez, nikel, kurşun, kadmiyum, kobalt ve nadir toprak elementlerini yüksek oranlarda içeriyor. İşte bu nedenlerle ‘atılması’ değil, ‘toplanması’ gerekiyor.
GERİ DÖNÜŞÜMÜ ÖNEMLİ
Pillerin toplanmasının ekonomik bir yönü de var. TAP Genel Sekreteri Neslihan Boyacılar, bu konuda şunları söylüyor:
“AB üyesi ülkelerde metal sanayisi yüzde 80’den fazla oranda maden filizleri, maden alaşımları veya birincil metallerin ithalatında bağımlı. Fakat yapılan araştırmalarda, pillerin, maden filizleri ve alaşımlarından sonra en yüksek metal miktarlarına sahip olduğu ortaya konuldu. Ayrıca metallerin atık pillerden geri kazanılma maliyetleri maden filizleri ve alaşımlarından çıkartılma maliyetlerinden çok daha düşük olduğu belirlendi. Bu da atık pillerin çöpe atılamayacak kadar değerli olduğunu gösterdi, Avrupa’da çok sayıda geri kazanım tesisi kuruldu.”
8 BİN TONDAN FAZLA TOPLANDI
TAP tarafından 2008 yılında 252 bin 20 kilo atık pil toplanmıştı. 2018 yılında ise 733 bin 852 kilo ile en yüksek miktara ulaşıldı. COVID-19 pandemisi sonrasında ise 2020 yılında toplanan atık pil miktarı 463 bin 779 kiloya düştü. 2023 yılda da 544 bin 54 kilo atık pil toplandı. 2008’den 2023 sonuna kadar toplanan pil miktarı 8 milyon 168 bin 158 kilo oldu.
Dernek, pillerin toplanması için farklı ebatlarda ‘toplama kutularını’ ücretsiz olarak ulaştırıyor. Vatandaşlar, plastik bir poşette biriktirdikleri pilleri farklı noktalarda bulunan büyük boy, orta boy ya da masaüstü pil toplama kutularına atabiliyor.
Pil toplama kutularının bulunduğu yerler arasında okullar, marketler, muhtarlıklar, camiler, hastaneler, eczaneler, postaneler, sanayi bölgeleri, havaalanları, cezaevleri, kütüphaneler, gençlik merkezleri var. Kamu ya da özel kuruluşlarda toplanan piller, ücretsiz olarak adreslerden alınıyor.
“KAVANOZDA BİRİKTİRİN”
Boyacılar, “Atık piller poşet, karton kutu ya da kavanozlarda biriktirilebilerek süpermarketlerde, okullarda bulunan atık pil kutularına atılabilir. Satış noktasına da geri götürülebilir. Atık pillerin sıcaktan, nemden etkilenmemesi, kapalı ortamda toplanması daha sağlıklıdır” diyor.
Türkiye’de, pil atıklarını geri dönüştürebilen ilk tesis, 2016 yılında kurulmuştu. Pil dönüştürme tesisleri, kimyasal, mekanik veya termal yöntemlerle metalleri ayrıştırabiliyor.
5.1ºC
Ankara
