Araştırma kuruluşu Climate Central tarafından yapılan analizde, 1 Kasım 2022-31 Ekim 2023 döneminde, 175 ülke, 154 eyalet/bölge ve 920 büyük şehrin günlük sıcaklık değerleri incelendi. Sıcaklıklar, Climate Central'ın günlük yerel sıcaklık ilişkilendirme sistemi olan İklim Değişim Endeksi (CSI) kapsamında analiz edildi.
Fosil yakıt kullanımından kaynaklanan iklim değişikliğinin günlük sıcaklık değerlerini nasıl değiştirdiğini ölçümleyen CSI'nın merkezi sıfır olarak alınıyor, bir bölgedeki sıcaklık değeri için CSI seviyesinin sıfır olması insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin sıcaklık üzerinde tespit edilebilir bir etkisi olmadığını gösteriyor.
Pozitif CSI seviyeleri 1 ila 5, sıcaklıklarda iklim değişikliğinin tespit edilebilir etkisi olduğu anlamına geliyor. CSI 1 seviyesinde iklim değişikliğinin tespit edilebilir olduğu ve sıcaklığın 1,5 kat daha olası hale geldiğini gösteriyor. CSI 2 ve üstü seviyelerde, sıcaklık olasılığının çarpan etkisinde arttığı anlamına geliyor.
Bu dönemde, 170 ülkede 30 yıllık normları aşan sıcaklıklar nedeniyle dünya nüfusunun yüzde 99'unu oluşturan 7,8 milyar insan ortalamanın üzerinde sıcaklığa maruz kaldı.
Küresel sıcaklıkların sanayi öncesi seviyelerin 1,32 derece üzerine çıkmasıyla, dünya, kayıtlardaki en sıcak 12 aylık dönemini yaşadı. Sadece İzlanda ve Lesotho'da normalden daha düşük sıcaklıklar kaydedildi.
Fosil yakıt kullanımı ve diğer insan faaliyetlerinin bir sonucu olan iklim değişikliğinin etkisiyle bu dönemin, yaklaşık 125 bin yılın en sıcak 12 aylık dönemi olmasının muhtemel olduğu da tespit edildi.
Ortalama sıcaklık artışının en yüksek olduğu bölgeler arasında 1,8 dereceyle Tacikistan'ın başkenti Duşanbe, 1,6 dereceyle Japonya'da Tokyo, 1,5 dereceyle İran'ın Meşhed, Teksas'ın Houston, İspanya'nın Barselona, İsviçre'nin Bern ve Avusturya'nın Viyana şehirleri yer aldı.
ABD'nin New York eyaletinde ortalama sıcaklık artışı 1,4 derece olurken, Çin'in birçok şehrinde sıcaklık artışları 1 ila 1,5 derece arasında ölçüldü.
Türkiye'de nüfusun tamamı sıcak hava dalgasına maruz kaldı
Türkiye'de ortalama sıcaklık artışı Kasım 2022-Nisan 2023 döneminde 1,6 derece, Mayıs-Ekim 2023 döneminde 1,1 derece oldu.
Analizde, sıcaklık değerlerinin ölçüldüğü büyük şehirler arasında yer alan İstanbul'da 12 aylık dönemde ortalama sıcaklık artışı 1,2 dereceye ulaşırken, Ankara'da 0,9 dereceyi buldu.
Yine bu dönemde Türkiye'deki nüfusun tamamı, iklim değişikliği kaynaklı sıcak hava dalgalarının etkilerini normalden üç kat fazla hissetti.
5,7 milyar insan en az 30 gün süreyle yüksek sıcaklıkları hissetti
Bu dönemde, 5,7 milyar insan iklim değişikliğinin etkisiyle en az üç kat daha olası hale gelen ve 30 günden fazla sürede ortalamanın üzerinde seyreden sıcaklık periyotları yaşadı ve CSI 3 seviyesinde sıcaklıklara maruz kaldı.
Japonya, Endonezya, Filipinler, Vietnam, Bangladeş, İran, Mısır, Etiyopya, Nijerya, İtalya, Fransa, İspanya, Birleşik Krallık, Brezilya, Meksika, Karayipler ve Orta Amerika ülkelerinde yaşayan nüfusun neredeyse tamamı, uzun süreli sıcaklıkları hissetti.
Jamaika, CSI endeksinin 4,5 ile en yüksek ölçüldüğü ülke oldu. Bu da ülkede iklim değişikliği nedeniyle sıcaklığın en az 4 kat arttığı anlamına geliyor.
Hindistan nüfusunun yüzde 86'sını oluşturan 1,2 milyar, Çin'de 513 milyon ve ABD'de 88 milyon insan, en az 30 gün boyunca iklim değişikliği nedeniyle CSI 3 seviyesinde sıcaklık yaşadı.
Bu dönemde 7,3 milyar insan ise en az 10 gün süreyle çok yüksek sıcaklıklara, dünyadaki her 4 kişiden biri ise en az 5 günlük aşırı sıcak hava dalgasına maruz kaldı.
ABD'nin Teksas eyaletinde yer alan Houston şehri, üst üste 22 günle aşırı sıcak hava dalgasının en uzun sürdüğü büyük şehir oldu. Aşırı sıcak hava dalgası New Orleans ve Endonezya'daki Jakarta ve Tangerang şehirlerinde 17 gün boyunca, ABD'nin Austin ve San Antonio kentlerinde sırasıyla 16 ve 15 gün boyunca sürdü.
Bu şehirlerde, iklim değişikliğinin aşırı sıcaklıkları en az 5 kat olası hale getirdiği ölçüldü.
"Kimse iklim değişikliğine karşı güvende değil"
Climate Central Bilimden Sorumlu Başkan Yardımcısı Andrew Pershing, analize ilişkin değerlendirmesinde, "Bu 12 aylık rekor, karbon kirliliğinin körüklediği bir küresel iklimden tam da beklediğimiz şey. Gelecek yıl da rekorlar kırılmaya devam edecek, özellikle de büyüyen El Nino etkisini göstermeye başlayıp, milyarlarca insanı olağandışı sıcaklıklara maruz bıraktıkça." uyarısında bulundu.
İklimin etkilerinin en çok Ekvator'a yakın gelişmekte olan ülkelerde hissedildiğini dile getiren Pershing, "ABD, Hindistan, Japonya ve Avrupa'da iklim kaynaklı aşırı sıcakların görülmesi hiç kimsenin iklim değişikliğine karşı güvende olmadığının göstergesi" ifadesini kullandı.
Imperial College London Grantham Enstitüsü Kıdemli Öğretim Görevlisi Friederike Otto ise fosil yakıtlar kullanılmaya devam ettikçe sıcaklık artışının süreceğine işaret ederek, "Küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlandırmak istiyorsak, sınırlandırabiliriz ancak bunun için fosil yakıt kullanımını durdurmamız gerekiyor. Şu anda yeterli teknoloji ve politikalar var. Bunların uygulanması gerekli ve şu an bu politikalar uygulanmıyor. Bir 20 yıl daha beklersek, sıcaklıklar daha da artacak 1,5 dereceyi aşmış olacağız. O yüzden yapılması gerekenlere hemen başlanmalı." değerlendirmesinde bulundu.
0.2ºC
Ankara
