Ege ve Akdeniz’de ‘sular ısınıyor’

Küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliğinin etkileri her geçen gün daha fazla hissediliyor. Okyanus ve deniz suyu sıcaklıklarının artması bunun bir sonucu. Dünyanın her yerinde olduğu gibi Türkiye’yi çevreleyen denizlerde de bunun etkisi görülüyor.

Son 50 yıllık veriler, deniz suyu sıcaklığının ortalama yüzde 6 arttığını ortaya koyuyor. Özellikle Akdeniz ve Ege’de deniz suyu sıcaklıklarındaki artış dikkat çekiyor. İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Deniz Demirhan, bu konuda bilhassa Akdeniz’e dikkat çekiyor: 

“Akdeniz’deki sıcaklık 1970 yılında yaklaşık 21 dereceyken 2019 yılında 23,8 olmuş. 50 yıl içinde yüzde 13,5’luk bir atıştan söz ediyoruz.” 

[Fotoğraf: AA]

Ani hava olaylarına sebep oluyor

Akdeniz’de deniz suyundaki sıcaklık artışı en fazla ekim ile ocak ayları arasında görülüyor. Bunun sonucu olarak kış aylarındaki dengenin bozulduğunu ifade eden Dr. Deniz Demirhan, “Akdeniz Bölgesi’ndeki ani kasırgalar, hortumlar ve kuvvetli yağışların asıl sebebi, kış aylarındaki deniz suyu sıcaklıklarının artışı” diyor. 

Deniz suyundaki sıcaklık artışının, sıra dışı gelişen doğa olaylarına nasıl sebebiyet verdiğini ise Dr. Demirhan şöyle açıklıyor: 

“Kış aylarında karayla deniz arasında sıcaklık farkı olması gerekli. Ancak karayla deniz arasındaki sıcaklık farkı azalıyor. Bu da atmosferik dengeyi bozuyor. Ortamdaki nem miktarını artırıyor, denizlerden gelen buharlaşmanın miktarını artırıyor. Nemin artması ise o bölgede yükselici hareketlerin artmasını, atmosferin derinliklerine doğru giden hareketlerin artmasını sağlıyor. Bu da kuvvetli yağışları, ardından kuvvetli rüzgarları, kasırgaları ve hortumları beraberindeki getiriyor.”

Akdeniz’in yanı sıra Ege Denizi’nde de belirgin bir artış görülüyor. Araştırmalar Ege Denizi’nde de son 50 yılda yüzde 5’lik artış olduğunu ortaya koyuyor. Dr. Demirhan, bu artışa dikkat çekerek, “Ege Denizi’nde de ilerleyen yıllarda Akdeniz’dekine benzer kasırgalar, hortumlar ve fırtınalarla karşılaşabiliriz” şeklinde konuşuyor. 

[Fotoğraf: Getty Images]

Sera gazı etkisine dikkat

Deniz suyu sıcaklarındaki bu artışın sebebi sera gazları… Demirhan, bunu şöyle anlatıyor: 

“Yeryüzünden salınan gazların bazıları atmosferde kaybolmuyor. Mesela en önemli sera gazı karbondioksit. Bu gaz belli bir süre atmosferde kalıyor. Kaldıktan sonra güneşten gelen radyasyonu yeryüzüne geçiriyor. Ancak yeryüzünden uzaya kaçması gereken, dünyanın soğumasını sağlayan o uzun dalga boylu radyasyonu ise geçiremiyor. Bu da dünyanın ve atmosferin uzun dönemde ısınmasına sebep oluyor. Ve bu ısıyı en büyük absorbe edenler ise okyanuslar.” 

Deniz suyundaki sıcaklık artışının tek olumsuz etkisi ani gelişen şiddetli hava olayları değil... Öncelikle denizdeki ekosistem bundan etkilenecek. Balık türlerinin üreme alanları değişecek ve bazı türler göç edecek. Dünya denizlerindeki ekosistemin bozulmasının insanları çok geniş anlamda etkileyeceğini söyleyen Dr. Dermirhan, “Dünya üzerinde denizden beslenen ve geçimini sağlayan 4,3 milyar insan var. Bu gelir kaybolacak. Buzullar eriyecek. Sahil kesimleri sular altında kalacak” tahmininde bulunuyor.