Küresel ısınma artıyor, kasırgalar şiddetleniyor

Atlantik Okyanusu’nda oluşan Beryl Kasırgası, önce Karayipler’i vurdu. Can kayıpları oldu, 260 binden fazla kişinin bu olağanüstü hava koşullularından etkilendiğini açıklandı.

Şiddetli rüzgarlar ve sağanak yağış getiren "Kategori 5" şiddetindeki Beryl’nin saatteki hızı, ABD Ulusal Kasırga Merkezi’nden yapılan açıklamaya göre 257 kilometreye ulaştı. Büyük yıkıma sahne olan çoğu yerleşim yerinde elektrik ve su yok.

Venezuela ve Meksika’da da etkili olan kasırga son olarak yönünü ABD’ye çevirdi. Texas kıyılarına "Kategori 1" şiddetinde ulaşan Beryl Kasırgası nedeniyle 1 milyondan fazla hane ve iş yerinde elektrik kesintisi yaşandığı bildirildi.

Atlantik Okyanusu’nda şiddetli kasırgaların meydana gelmesi ve ağır bilançolar bırakması yeni değil. Ancak Beryl’nin diğerlerinden farklı özellikleri var. Kasırganın bu denli şiddetli olmasının ardındaki nedenler ve küresel ısınma ile bağlantısı tartışılıyor.

Beryl neden farklı? Bundan sonrasında yaşanabilecek diğer kasırgalar hakkında bize ne gibi ipuçları veriyor? İklim değişikliğinin etkisi ne? İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barbaros Gönençgil ile merak edilen sorulara yanıt aradık.

Beryl Kasırgası tarihe geçti

Kasırgalar, genellikle tropikal ve subtropikal bölgelerde oluşup okyanusların sıcak sularından enerji alarak güçlenirler. Deniz yüzeyi sıcaklıklarının 26,5 santigrat derece üzerinde olduğu yerlerde görülürler. Kuzey yarım kürede kasırga dönemi genelde mayıs ayından kasım ayına kadar sürer. Daha yoğun olarak görülme zamanları ise temmuz ve eylül ayları arası. Güney yarım kürede ise görüldüğü dönemler kasım ile nisan ayları olarak belirtiliyor.

Prof. Dr. Barbaros Gönençgil, “Geçmiş kayıtlar dikkate alındığında Beryl Kasırgası’nın bu yıl beklenenden erken ve daha şiddetli bir şekilde ortaya çıktığı kabul edilmektedir” ifadelerini kullanıyor. Haziran ayının sonlarında Karayipler üzerinden geçen Beryl Kasırgası’nın, 1 Temmuz’da Grenada'nın Carriacou Adası'nda karaya çıkarak Kategori 4 seviyesine ulaştığını hatırlatıyor. Bunun önemini şu sözlerle anlatıyor:

“Bu, Atlantik Okyanusu'nda kaydedilen en erken Kategori 4 kasırga olarak tarihe geçti. Haziran ayında Kategori 4 seviyesine ulaşan ilk kasırga olması nedeniyle Beryl kasırgası bir rekor kırdı. Aynı şekilde haziranda en hızlı esen kasırga (150 mil/saat) olarak da rekor kırmış durumda.”

Ancak Kategori 4 seviyesinde de kalmadı Beryl Kasırgası. Kısa sürede en üst seviye olarak kabul edilen Kategori 5’e çıktı. Birleşmiş Milletler Dünya Meteoroloji Örgütü'ne (WMO) göre Beryl, Atlantik'te kaydedilen en erken Kategori 5 kasırgası oldu. 1960'tan bu yana, yalnızca 30 Atlantik kasırgasının Kategori 5'e ulaştığı belirtiliyor.

Kasırgaların hızı ve verdiği hasarı anlatan Saffir-Simpson Skalası'na göre en güçlü kasırga olan Kategori 5, 252 km/saat ve daha fazla hızla esen rüzgarlar getiriyor. Bu kategorideki kasırgalar evlerin ve altyapının yıkımı dahil olmak üzere felaket boyutunda hasara neden olabiliyor.

Kasırgaların sayısı ve şiddeti neden artıyor?

Gönençgil’e göre Beryl Kasırgası'nın beklenenden erken ve şiddetli olmasının küresel iklim değişikliği ile ilgisi var. Bunu da şu sözlerle anlatıyor:

“Neden olarak deniz suyu sıcaklıklarının haziran ayında normallerden yüksek olması gösterilmekte. Bu durum aynı zamanda kasırgasının güçlenmesine de sebep oldu.

Küresel ısınma şeklinde gelişen değişim nedeniyle deniz yüzeyindeki sıcaklıkların artması tropikal fırtınaların daha erken ve daha güçlü hale gelmesine yol açtı.”

Peki bundan sonra benzeri durumlar yaşanır mı? Yeni kasırga rekorları kırılır mı?

Gönençgil bu soruya “Küresel ısınmanın kasırgaların oluşum sayılarında artışa neden olabileceği beklenmese de şiddetlerinin artacağı yönünde görüşler ortak” diyerek yanıt veriyor.

Türkiye’de kasırga değil medicane riski var

Beryl Kasırgası’nın bu olağandışı özellikleri ve ardında bıraktığı yıkıma bakınca akıllara gelen soru: “Peki Türkiye için risk var mı?”

Prof. Dr. Gönençgil bunun coğrafi konum itibarıyla mümkün olmadığının altını çiziyor ancak başka bir riske dikkat çekiyor:

“Türkiye, tropikal kasırgaların etkisine maruz kalmaz. Ancak Akdeniz'de zaman zaman oluşabilen medicane'ler yani ‘mediterranean hurricane’ olarak bilinen subtropikal fırtınalar nadiren de olsa Türkiye'yi etkileyebilir.

Bu tür fırtınalar, tropikal kasırgalardan daha zayıf olmakla birlikte önemli hasarlara neden olabilirler.”