Halkalama çalışmasıyla kuşların göç stratejileri, konaklama, kışlama, üreme alanları, göç takvimleri ve fizyolojilerine ilişkin önemli veriler elde ediliyor. Kaç yıl yaşadıkları, kaç yaşına kadar üremeye devam ettikleri ortaya konuluyor. Böylece doğayı ve kuşları korumak adına gerekli önlemleri almak mümkün oluyor.
Ornitoloji açısından veri elde etmenin en önemli yollarından olan halkalama çalışmaları Türkiye’de 2001 yılında başlamıştı. Kuş türleri ve göç yolları açısından çok zengin olan Türkiye’de, 1950’den 2002’ye kadar düzensiz bazı çalışmalar yapıldı. Bunlar özellikle Kızılırmak, Göksu ve Çukurova deltalarında yoğunlaştı. Ulusal düzeydi ilk girişim ise Kuş Araştırmaları Derneği (KAD) tarafından 2001 yılı Mayıs ayında başlatıldı. ODTÜ Biyoloji Bölümü ile iş birliği içinde, deneme amaçlı halkalama çalışmaları gerçekleştirildi. 2002 yılı Mart ayında Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMPGM), ODTÜ ve KAD arasında protokol imzalandı ve Ulusal Halkalama Programı (UHP) başlatıldı.
Türkiye’nin 4 İstasyonu Var
Yapılan halkalama çalışmaları Avrupa Kuş Halkalama Birliği’ne 2005’ten beri rapor ediliyor. Bilimsel araştırma yöntemi olan halkalama, göç dönemi olan ilkbahar ve sonbaharda düzenli olarak yapılıyor. Türkiye’nin bu amaçla kurulmuş Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde 4 halkalama istasyonu var. Bunlar, Samsun Cernek Halkalama İstasyonu, Iğdır Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi, Ankara Eymir Kuş Halkalama İstasyonu ve Antalya Boğazkent Uygulamalı Çevre Eğitimi ve Kuş Halkalama İstasyonu.
2022 yılında toplam 27 bin 780 kuşa halka takıldı. En çok halkalama işlemi 11 bin 494 kuş ile Aras’ta yapıldı. Cernek’te 10 bin 85 kuş halkalanırken, Boğazkent’te 3 bin 580, Eymir’de ise 2 bin 611 kuşa halka takıldı.
Karabaşlı Ötleğen Önde
Bugüne kadar Türkiye’de yapılan çalışmalarda 18 bin 251 karabaşlı ötleğene halka takıldı. Bunu çıvgın ve söğüt bülbülü izledi. Halka takılan kuşlar arasında kızılgerdan, boz ötleğen, kır kırlangıcı, mavigerdan gibi türler de bulunuyor.
Birçok ülke ile bu çalışma yapıldığı için, Türkiye’de halka takılan kuşlar farklı ülkelerde, orada halkalanan kuşlar da Türkiye’de gözlenebiliyor. 2012 yılında Finlandiya’da halkalanmış bir karasırtlı martı, 2022 yılında, Türkiye’de gözlendi. Kuşun 2 bin 809 km yol aşarak Türkiye’ye geldiği anlaşıldı. Yine 2022 yılı Temmuz ayında Türkiye’de halka takılan bir karabaşlı ötleğen, 2 bin 680 km yol aldıktan sonra Kasım ayında Finlandiya’da canlı olarak gözlendi.
Milli Parklara Haber Verilmeli
Yakalanan kuşların ayağına, hangi ülkede hangi tarihte halkalandığı gibi bilgilerin olduğu bir plastik kelepçe takılıyor. Bu kuşların ölü ya da canlı olarak gözlenmesi, bulunması durumunda ise DKMPGM’ye haber verilmesi, bilimsel çalışmalara katkı sağlaması açısından çok önemli.
11.5ºC
Ankara
