Ulusal Su Planı’nda yer alan verilere göre, Türkiye’de yıllık yüzde 13’ü sanayide, yüzde 13’ü içme-kullanma suyu olarak ve yüzde 74’ü sulamada olmak üzere 54 milyar metreküp su kullanılıyor. Bu miktar teknik ve ekonomik olarak kullanılabilir 112 milyar metreküp su potansiyelinin yüzde 48,2’sine karşılık geliyor.
Bakanlık, nüfus artış hızını, içme-kullanma, tarım, sanayi ve enerji sektörlerindeki büyümeyi dikkate alarak önümüzdeki 25 yıl içinde ihtiyaç duyulacak su miktarının bugünün üç katına ulaşacağını öngörüyor.
Su kullanımını daha sürdürülebilir hale getirecek geri kazanım sistemlerini kurmaksa maliyetli ve çok aktörlü bir süreç. Değişim bir anda mümkün olmasa da atılan adımlar umut verici.
[Fotoğraf: TRT Haber]
Gri su sürekli bir kaynak
Gri su, tuvalet suları (siyah su) dışında kalan tüm evsel atık sular olarak tanımlanabilir. Marmara Üniversitesi Çevre Mühendisliği Öğretim Üyesi ve Türkiye Su Enstitüsü Proje Geliştirme ve Uygulama Koordinatörü Doç. Dr. Aslıhan Kerç, bu suyun devamlı bir kaynak olduğunu söylüyor:
“İnsan su kullandıkça evlerimizde gri su sürekli oluşuyor ve nispeten daha basit arıtmalarla evlerimizin içerisinde ya da farklı sektörlerde kullanabileceğimiz bir su kaynağı.”
Suların ayrı toplanması gerekiyor
Gri su ve siyah su ayrı toplandığında tekrar kullanım için tamamını ileri arıtmaya tabi tutmak gerekmiyor. Klasik şehir yönetimlerinde bütün suların toplanıp şehrin dışındaki arıtma tesislerine gittiğini ve tamamının birlikte arıtıldığını söyleyen Kerç, yerinde kullanım imkanlarının yaygınlaşması gerektiğini fikrinde:
“Örneğin siz evde bir binadan gri suları toplayıp uzağa götürmeden bunu arıtabilirseniz en basitinden o binadaki sifon suları olarak kullanabilirsiniz. Ya da binanın bahçesini, yakın civardaki parkları tarım alanlarını bile sulamanız mümkün olur. Bildiğimiz gibi evlerimizde kullandığımız suyun yaklaşık yüzde 25’ini sifon suyu olarak kullanıyoruz. Bu sifon suyunu da içme suyu kalitesindeki en temiz suyla yapıyoruz.”
[Fotoğraf: AA]
Suyun kalitesi maliyeti belirliyor
Kerç, su yönetiminde en önemli kriterlerden birinin hangi kalitede suya ihtiyaç duyulduğunu belirlemek olduğunu anlatıyor. Çünkü her suyu aynı oranda arıtmaya hem gerek yok hem de bu maliyet açısından sürdürülebilir değil.
Endüstride de, farklı süreçler farklı kalitede suyla gerçekleştirilebiliyor. Kerç, “Eğer daha düşük kalitedeki bir suyla prosesin yapılması mümkünse arıtmanızı ona göre tasarlayıp istenilen kalitede suya ulaşmanız mümkün” diyor.
[Fotoğraf: AA]
Su geri kazanımının yarısından fazlası Kocaeli’nde
Kocaeli geri kazanım suyunu endüstride kullanma adına güçlü adımlar attı. İSU’nun paylaştığı verilere göre, Türkiye’de su geri kazanımının yüzde 57,8’i Kocaeli’nde gerçekleşiyor. Şehirde, 2021 yılında sanayinin kullandığı 39 milyon metreküp suyun yüzde 31’i geri kazanım suyundan elde edildi.
Marmara ve Türkiye ölçeğinde geri kazanım sularının geleceğin su yönetimi açısından hayati önem arz ettiğini söyleyen Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Başkanı Büyükakın şöyle anlatıyor:
“Gri su kullanımı, yani geri kazanımdan elde edilen suyun kullanımı karşımıza ciddi bir seçenek olarak çıkıyor. Mesela Kocaeli’nde endüstriyel su kullanımı 39 milyon metreküp. Gri su kapasitemiz ise 41 milyon metreküp. Aslında baktığınız zaman buradaki süreçleri doğru yönettiğimiz takdirde bizim bütün endüstriyel su kullanımını karşılamamız gri sudan mümkün.
Kocaeli’ndeki sanayicilerimizi topladık ve kendilerine tablonun genelini anlattık. Şimdi arkadaşlarımız tekil görüşmeler gerçekleştiriyorlar.”
Kullanımı nasıl yaygınlaştırılabilir?
Doç. Dr. Kerç, Türkiye’de de alternatif su kaynaklarının kullanımını yaygınlaştırmak için çalışmaların devam ettiğini ve daha da yaygınlaştıracak politikalara ihtiyaç olduğunu söylüyor. Ve şöyle noktalıyor:
“Gri suların su yönetimimize dahil edilmesi ülkemizin su stresini azaltacak önlemlerden bir tanesidir. Fakat bunun tabii ki ilave bir masrafı olacaktır.
Bugün pek çok büyük şehrimizde aslında bir kentsel dönüşümden bahsediyoruz. Bu dönem bir fırsat olarak kullanılabilir. Binaların yapılma aşamasında bu toplama sistemleri ayrı ayrı yapıldığında evlerden gri suyun toplanması hiç de zor değil.”
Kurgu: Cihan Karaahmetoğlu
1ºC
Ankara
