Etik moda, sürdürülebilir moda, çevre dostu moda, yavaş moda... Moda dünyasında son dönemde çevre hassasiyeti ile bağlantılı pek çok terim var. Yavaş moda tekstil endüstrisinin çevresel etkilerinin azaltılmasında etkili olabilecek akımlardan biri.
Yavaş moda, aslında Yavaş Hareket’le (Slow Movement) bağlantılı bir ifade. Tıpkı yavaş yiyecek (slow food), sakin şehir, hatta yavaş eğitim gibi... İlk olarak 1986 yılında fast food’a karşı bir tepki olarak başlayan "Yavaş Hareketin" önemli figürlerinden Carl Honore’un sözleri ile bu hareket, yaşamın her alanında niteliği niceliğin önüne geçirmeyi hedefliyor.
[Fotoğraf: Getty]
Yavaş moda da diğer yavaş hareketlerle benzer özellikler taşıyor. Kaliteyi ön plana çıkarma, yerelleştirme, el işçiliğinin daha yoğun kullanımı, çevreye zararı minimize etme, gerekli miktarda üretme, sosyal hakları gözetme yavaş modayı tanımlayan temel konular. Yavaş modayı Tekstil mühendisi Prof. Dr. Şule Altun Kurtoğlu ile konuştuk.
Yavaş moda neden önemli?
"Tekstilde özellikle 2006’dan sonra bu terimle karşılaşıyoruz. Yavaş moda tanımının ilk kullananlardan Kate Fletcher’a göre yavaş modada kalite esas ve bu kalite yalnızca ürünün kalitesini kapsamıyor, üretim, tasarım ve hayat kalitesini de kapsıyor. Yavaş moda daha bilinçli ve sorumlu bir tüketici olmamızı, az miktarda ve kaliteli ürün tercih etmemizi bekliyor. Bu yaklaşım yerel üreticileri destekliyor, üretene, doğaya saygılı olmayı öngörüyor."
[Fotoğraf: Getty]
Yavaş moda daha kaliteli ve daha uzun süre kullanılabilir ürünü mümkün olduğunca yerel imkanlarla üretmek demek. Yavaş moda yerel markaların pazardan pay alabilmesine, ustaların, terzilerin, yerel ürünlerin ön plana çıkmasına yardımcı oluyor. Ancak bu durum da daha pahalı ürünlerin ortaya çıkmasına yol açıyor ve organik ürünlerle eşleştirilen yavaş moda akımı yeterince tercih edilmiyor.
"Tüketici tepkisi ve bilinçli tüketicilerin talepleri tekstil endüstrisinin daha temiz üretime yönelmesinde çok önemli bir rol oynadı ve halen de üretici ve dağıtıcı firmalar üzerinde önemli bir baskı unsuru. Yeşil ürünleri tercih eden tüketici miktarı yüksek olsa da tüketici talebi maalesef henüz istenilen oranda yansımadı. Özellikle çocuk ve bebek giysilerinde organik ürün satın almaya çalışıyoruz, oysa organik ürün satın almada temel motivasyon yaşadığımız dünyanın korunması olmalı, dünyamızı koruyarak çocuklarımızı koruyabiliriz. Bakış açımızı değiştirmemiz gerekiyor."
Tüketici maliyeti yüzünden hızlı moda ürünleri tercih ediyor
Organik tekstil ürünlerinin yüksek fiyatları, bu ürünlere talebi de azaltıyor. Zira çevre dostu ürünler çok daha pahalıya satılıyor. Hatta bazı ürünler, maliyetinin çok üzerinde fiyatlandırılıyor. Bu durum talebi daha da düşürüyor. Kurtoğlu hızlı modaya talebin daha fazla olmasını şu sözlerle anlatıyor:
"En önemli sebep elbette daha ucuz olması. Ayrıca çok fazla çeşit olması, her beğeni grubuna hitap edebilmesi, kolay ulaşılabilir olması gibi sebepler de tüketimi artırıyor. Kuzey Avrupa ülkelerinde doğa dostu ürünlere talep çok daha fazla. Yine önümüzdeki yıllarda çevre dostu tekstil ürünlerinin pazardaki payının yıllık yüzde 10 artması bekleniyor."
İhtiyacın kadar almak bizim kültürümüzü yansıtıyor
Yavaş moda, yavaş kültürün bir parçası, sadece modayı değil, hayatın her anını kapsıyor. Giyimden gıdaya her alanda benzer davranışları içeriyor. Yavaş moda yerelleşmeyi ön plana çıkarıyor, kültürel değerleri korumayı önemsiyor. Prof. Şule Altun Kurtoğlu, "Bizim medeniyetimiz bu yaklaşıma çok uygun" diyor.
[Fotoğraf: Getty]
"İhtiyacımız kadar almak ve israf etmemek bizim yabancı olmadığımız davranış şekilleri. Ancak tüm dünyada olduğu gibi bizde de kültürel erozyonun sonucu olarak bu tür değerlerden uzaklaştık. Yavaş hareket bizi daha çok içimize dönmeye, yavaşlamaya, dinlemeye ve düşünmeye davet ediyor ki, bunlar da bizim kültürümüzün çok önemli bir parçasıydı. Özetle, sürdürülebilir modaya talebi artırmak için tekstilin çevresel etkilerinden bahsedebiliriz ve ilkokul çağından itibaren, bu etkilerin nelere yol açtığını çocuklarımıza öğretebiliriz, çocuklar her zaman daha hızlı aksiyon alıyor biliyorsunuz. Ancak yavaş modaya talebi artırmak için, kültürel kodlarımızı harekete geçirmek gerekiyor, bu çok daha uzun bir süreç."
Peki yavaş modaya talebi artırmak için ne yapmak gerekiyor?
"Tüketicilerin çok önemli bir kısmı satın aldığı giysilerin çevreye olan etkilerini bilmiyor. Bu konularda bilinç oluşturmak gerekiyor. Türk çevre etiketi daha yaygınlaştırılabilir, yerel markalara bir takım teşvikler verilebilir, görünürlükleri artırılabilir. Dünyanın farklı coğrafyalarında insanlar onları farklılaştıran dolayısıyla özel kılan giysilerini giymekten neredeyse utanıyor. Uygulamada var mı bilmiyorum ancak her şehirde bulunan alışveriş merkezlerinin bir bölümünün yerel markalara ayrılması zorunluluğu getirilebilir. Tekstilde çok kaliteli üretim yapan çok sayıda firmamız var, ancak markalaşmada aynı ivmeye sahip değiliz, fason üretimden marka üretmeye dönmemiz gerekiyor. Tüketici olarak da yerli firmalarımıza sahip çıkmalıyız."
12.6ºC
Ankara
