Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve tüm dünyada etkisi hala devam koronavirüsün bir dönem tek sebebi olarak gösterilen, birçok kişi tarafından korku ve endişeyle yaklaşılan yarasalar uzmanlara göre ekolojik denge için oldukça önemli.
Ülkemizde de 39 tür ile memeli hayvanlar içinde kemirgenlerden sonra en fazla çeşitliliğe sahip olan yarasalar hakkında merak edilenleri, yanlış bilinenleri ve tabii ki koronavirüsle ilgisini konunun uzmanına, Çankırı Karatekin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yaban Hayatı Ana Bilim Dalı Başkanı Dr. Tarkan Yorulmaz’a sorduk.
Koronavirüs salgınında yarasaların etkisi nedir?
Yapılan çalışmalara bakıldığında salgına yol açan virüsü taşıyan ve insana bulaştırma ihtimali üzerinde ağırlıklı olarak durulan bir canlı grubu daha çok ön plana çıkmaktadır. Yarasalar, yaklaşık 1400 tür ile dünyada en kalabalık ikinci memeli (Memeliler: 5500 tür) grubudur. Kutuplar ve bazı izole adalar hariç dünyanın her yerinde yaşayan, böcek popülasyonunun dengelenmesinden, bitkilerin yayılmasına pek çok ekolojik hizmeti bulunan bu canlılar sahip oldukları virüs sebebiyle son dönemde şüpheli olarak görülmeye başlanmıştır.
Koronavirüs ailesi insandan kuşlara, memelilerden yaban hayvanlarına kadar var olduğu bilinen bir virüs grubudur. Sonuç olarak doğada yaklaşık 60 milyon yıldır var olduğu bilinen ve doğal dengenin vazgeçilmez önemli bir unsuru olan yarasaların doğal biyolojik ve ekolojik faaliyetlerinde insanla hiçbir doğrudan ilişkisi olmamasına rağmen ve virüsün insana ancak doğrudan bir temasla bulaşma ihtimali de dikkate alındığında, yarasa (veya başka bir yaban hayvanı) insan teması sonucu oluştuğu düşünülen COVID-19 salgını insanın doğaya olan müdahalesinin tehlikeli sonuçlarından sadece bir tanesini göstermektedir.
[Dr. Öğr. Üyesi Tarkan Yorulmaz]
Yarasalar kan emerek mi beslenir?
Yarasaların vampir filmlerinin yarattığı algı ile pek çok yerde kan emerek beslendikleri düşünülür. Oysa yarasalar genel olarak gece aktif böcekleri yiyerek beslenirler. Bunun dışında meyve, çiçek öz suyu ile beslenen yarasalar vardır. Dünyadaki 1400 türden sadece 3 tanesi kuş ve büyükbaş memeli hayvanların kanları ile beslenirler. Bu kan ile beslenen 3 tür yarasa Amerika kıtasında yaşamaktadır. Ülkemizde 38 yarasa türü böceklerle beslenirken 1 yarasa türümüz meyve ile beslenmektedir.
[Fotoğraf: Getty]
Yarasalar sadece mağaralarda mı yaşar?
Yarasalar gündüz karanlık yerlerde tüner. Bu sebeple yarasaların sadece mağaralarda yaşadıkları düşünülmektedir. Yarasalar mağaralarda, ağaç kovuklarında, binaların çatılarında, briket aralarında, kaya çatlaklarında, yarıklarda ve buna benzer vücutlarının sığabileceği her yapıya girip orada tüneyebilirler.
Yarasalar yuva yapar mı?
Yarasalar kuşlarda olduğu gibi yuva yapmazlar, yarasalar tünerler. Besinlerine yakın alanlarda, karanlık, uygun nem ve sıcaklığa sahip, vücutlarının sığabileceği yerlere yerden yüksek bir noktaya ayakları ile tutunarak dinlenir veya uyurlar.
Yarasalar kör müdür?
Pek çok insan yarasaların kör olduğunu düşünmektedir. Oysa yarasalar iyi gören gözlere sahiptir. Yani yarasalar kör değildir. Ancak yarasalar karanlıkta yönlerini bulabilmek, besinlerini bulabilmek ve yakalayabilmek için ultrasonik sesler yaymaktadır. Yarasalar yaydıkları bu sesin yansımalarına göre yönlerini bulabilirler.
[Fotoğraf: Getty]
Yarasalar kuş mudur?
Uçabildikleri için yarasalar pek çok insan tarafından kuş olarak bilinir. Oysaki yarasalar kuş değil memeli hayvanlardır. Kuşlarda bulunan tüyler yarasada yoktur. Yarasaların da bütün memeli hayvanlarda olduğu gibi vücutları kıllarla kaplıdır.
Yarasalar yumurtlayarak mı çoğalırlar?
Yarasaların kuşlar gibi yumurtladıkları ve yavrularının yumurtadan çıktığı düşünülebilir. Ancak yarasalar memeli hayvanlar olduğu için yavrularını diğer memeli hayvanlar gibi doğururlar. Yeni doğan yavru yarasa, annesinden süt emerek beslenir.
İnsanlar yarasalar ile en çok nerelerde karşılaşır?
Mağara girişlerinde veya daha karanlık yerlerinde yarasalarla karşılaşılabilir. Bunun yanında turizme açık mağaraların karanlık zonlarında, terk edilmiş binalarda, yayla evlerinde, turistik ören yerlerinde, hanlar ve antik yapılarda, evlerin çatılarında ve özellikle yaz mevsiminde evlerin acık unutulan pencerelerinden giren yarasalarla karşılaşılabilir.
.jpg)
Yarasa ile karşılaşıldığında ne yapılmalı?
Genel olarak yarasalar saldırgan türler değildir. Ülkemizdeki hiçbir yarasa insana saldırma eğilimi göstermez. İlk yapacağı şey bulunduğu ortamdan kaçmak daha güvenli bir yere geçmektir.
Bu nedenle yarasanın tedirgin olmamasını sağlamak için ortamda yarasayı mümkünse rahatsız etmemek, evimize girmiş ise pencereleri açıp iç odalara giden kapıları kapatıp yarasanın dışarı çıkmasını sağlamaktır.
Yarasalarla mağara gibi doğal ortamlarda karşılaşmalarda ise yarasaların rahatsız olup dışarı kaçmalarına yol açmamak gerekir. Yarasaların özellikle üreme ve yavrulama dönemlerinde (haziran-temmuz) ve kışlama dönemlerinde (ekim-şubat) rahatsız etmek, türler için çok hassas donemler olduğundan yarasalara zarar verecektir.
Evlerin çatılarında ya da terk edilmiş evlerin içlerinde yarasalara rastladığında ise onları rahatsız etmeden en yakın Doğa Koruma ve Milli Parklar yetkililerine ihbarda bulunmak gerekir. Yarasaların hassas türler olmaları sebebiyle onlarla karşılaşılması durumunda mümkünse temastan kaçınılmalı ve sorumlu kuruluşlara bilgi verilmelidir.
Grafik: Bedra Nur Aygün
0.4ºC
Ankara
