Pelüş köpekler, kediler, tavşanlar ve daha fazlası... Neredeyse her çocuk oyuncak hayvanlarla vakit geçiriyor. Ancak konu canlılar olduğunda korkabiliyorlar. Oysa küçük yaştan itibaren evcil hayvan beslemeye yardımcı olan çocuklarda sorumluluk duygusu daha çok gelişiyor. Ayrıca evcil hayvanlar otizm benzeri nörogelişimsel bozukluklarda da tedavi yöntemi olarak kullanıldığında olumlu sonuçlar alınıyor. Peki, hayvan korkusunun temelinde ne yatıyor? Kaç yaşından itibaren çocuklar evcil hayvanlarla bir arada yaşayabilir? Bir hayvanın sorumluluğu çocuklara ne zaman verilmeli? Konuyu Uzman Klinik Psikolog/Çocuk ve Ergen Psikoloğu Aybeniz Urhan ile konuştuk.
Yaş grupları değiştikçe, hayvan sahibi olan çocukların doğum ve ölümü daha erken kavradıklarını fark ediyoruz. Bir hayvanın doğumunu ve kaybını gözlemlediklerinde, bu kavramları da aslında fark etmiş oluyorlar.
Çocuk ve Ergen Psikoloğu Aybeniz Urhan
Aybeniz Urhan, çocukların ve hayvanların gelişimsel türevlerinin birbirlerine çok paralel gittiğini söyleyerek başlıyor sözlerine. Bir bebekle yeni doğmuş bir köpeğin ihtiyaçları benzerlik gösteriyor diyor ve ekliyor:
"Yeni doğan bir çocukla birlikte evcil bir hayvanın beraber büyümesi farklı kazanımlar sağlayabiliyor."
Peki, nasıl kazanımlardan söz edilebilir?
Hayvan beslemek doğum ve ölüm kavramlarına aşinalık sağlıyor
Doğum ve ölüm.. Çocukların en çok merak ettiği, dolayısıyla da ailelere en çok yönelttiği sorulardan... Aybeniz Urhan da bu konuya dikkat çekiyor:
"Yaş grupları değiştikçe, hayvan sahibi olan çocukların doğum ve ölümü daha erken kavradıklarını fark ediyoruz. Bir hayvanın doğumunu ve kaybını gözlemlediklerinde, bu kavramları da aslında fark etmiş oluyorlar."
Çocukta sorumluluk duygusu gelişiyor
Hayvanın bakımı, beslenmesinde çocuk çok fazla sorumluluk alabiliyor. Bu da onların gelişiminde oldukça önemli.
Anne babalar iyi bilir ki, bir bebeğin bakımını 7/24 sağlamak hiç kolay değil... Benzer bir durum evcil hayvanlar için de geçerli. Ancak insanoğlu gelişip büyürken, kendi ihtiyaçlarını adım adım sağlama yolunda ilerlerken, evcil hayvanlar sürekli bakım, özen ve ilgiye ihtiyaç duyabiliyor. Aybeniz Urhan bu durumun evcil hayvan besleyen çocuklara kazanımını "sorumluluk duygusu" olarak tanımlıyor.
"Çünkü o hayvanın bakımı, beslenmesinde çocuk çok fazla sorumluluk alabiliyor. Bu da onların gelişiminde oldukça önemli. Karşılıklı olarak bir sevgi paylaşımını öğreniyorlar."
Evcil hayvan bakımına yardımcı olmanın bir başka kazanımı da çocuğu daha paylaşımcı olmaya teşvik etmesi...
"Evcil hayvanlarla birlikte olan çocukların paylaşım noktasına daha pozitif noktalarda olduğunu gözlemleyebiliyoruz. Ortak bir alan paylaşmak onlarda çok etkili olabiliyor. Bunun dışında duygu paylaşımı noktasında çok fazla artılarını söyleyebiliyoruz. Çünkü mutluluklarını, üzüntülerini paylaşabiliyorlar, evcil hayvanlar onların yanında olabiliyor. Sosyal gelişim açısından evcil hayvanlar destekleyici olabiliyor."
Peki bir çocuk kaç yaşında bir hayvanın sorumluluğunu alabilir? Aybeniz Urhan bu soruyu şöyle yanıtlıyor:
"Her çocuğun motor becerileri, bilişsel düzeyleri, duygusal gelişimi aynı devam etmediği için bir yaş söylemek doğru olamayabilir. Önemli olan zaman zaman gözlem altında aşamalı olarak bunların denenmesi. Mesela kediye bu şekilde mamasını, suyunu koyuyoruz gibi önce rol model olduğumuz sonrasında tamamiyle değil ama aşamalı olarak sorumlulukların devrildiği durumlarda çocukların bunu yerine getirmesi daha rahat olabiliyor."
Nörogelişimsel bozukluklarda tedavi yöntemi olarak kullanılıyor
Hayvanlarla vakit geçirmenin, temas etmenin kuşkusuz kişiyi sakinleştirici bir özelliği bulunuyor. Bilimsel kaynaklara göre hayvan sevmek şefkat duygusunu ve oktisotin hormonunu aktive ettiği için daha az stres hissedilmesini sağlıyor.
Bilim insanları da bu olumlu kazanımları, otizm benzeri nörogelişimsel bozukluklarda tedaviyi destekleyici yöntemler olarak kullanıyor. Yapılan araştırmalar ve çalışmalar da otizmli çocuklarda uygulanan bu tür tedavi yöntemlerinin olumlu sonuçlandığı ve çocukların duygularını daha iyi ifade edebildikleri yönünde.
Hayvan korkusunun kaynağında aileler mi var?
Zoofobi yani hayvan korkusu genellikle küçük yaşlarda başlıyor ve toplumda her kesimden insanı etkileyebiliyor. Hayvan korkusu dünyada en yaygın görülen fobilerden biri olarak kabul ediliyor. Kimi zaman küçük yaşta yaşanan kötü deneyimler travmaya yol açsa da, çocukların korkusundaki en büyük etkenlerden biri ailelerin tutumu diyor Çocuk ve Ergen Psikoloğu Aybeniz Urhan.
"Bu korkuların, kaygıların ebeveyn geçişi çok yüksek bir noktada oluyor. Anne bir köpekten korkuyorsa çocuk da sosyal olarak köpeğin korkulan bir hayvan olduğunu düşünüyor ve burada ister istemez köpekten korkulur diyerek köpekten negatif etkileniyor. Burada önemli olan anne babaların doğru bir rol modelde olmaları."
10ºC
Ankara
