Başkan Donald Trump'ın 7 Müslüman ülke vatandaşlarının girişini engellediği ABD'de bir zamanlar ülkeye göçmen olarak gelen, daha sonra bilim, teknoloji, ekonomi ve sağlık alanında ses getiren katkılar yapan çok sayıda kişi bulunuyor.
Trump'ın ABD başta olmak üzere dünya genelinde tartışma ve protestoları neden olan bu kararı, yıllarca önce ülkeye gelerek önemli hizmetlerde bulunan göçmen Amerikalıları tekrar gündeme getirdi.
Derlenen bilgiye göre, fırsatlar ülkesi olarak da bilinen ABD'de çok sayıda göçmen, bilim, ekonomi, sağlık, teknoloji, bilişim alanlarında önemli buluşlar yaptı, dev teknoloji şirketleri kurdu.
Amerikan bilişim şirketi Apple'nin kurucusu Steve Jobs, 20'li yaşlarının başında Suriye'den göç eden Abdulfettah Candali'nin oğlu. Jobs, 1976'da Steve Wozniak ve Ronald Wayne ile Apple'ı kurdu. Şirket, günümüzde dünya genelinde yaklaşık 100 bin kişiye istihdam sağlıyor.
İnternet hizmetleri şirketi Yahoo'nun kurucularından Jerry Yand, Tayvan doğumlu. Stanford Üniversitesinden arkadaşı David Filo ile kurduğu şirketin dünya genelinde 1 milyar aktif kullanıcısı bulunuyor.
Facebook kurucularından Brezilya doğumlu Eduardo Saverin, Miami'de büyüdü. Harvard Üniversitesi Ekonomi Bölümünden mezun olan Saverin, Mark Zuckerberg ile üniversite döneminin ilk yıllarında sosyal medya devi Facebook'u kurdu. Şirketin 2016 piyasa değeri yaklaşık 355,6 milyar dolar.
Dünyanın en önemli arama motorlarından Google'un kurucularından Sergey Brin, henüz 5 yaşındayken ailesiyle Rusya'dan ABD'ye göç etti. Aslen Yahudi olan Brin, 1998'de Stanford Üniversitesinde doktora yaparken arkadaşı Larry Page ile Google'u kurdu.
Bugün Google ve bağlı kuruluşların, 40'tan fazla ülkede 70'in üzerinde ofisi bulunuyor. Şirket, dünyanın farklı ülkelerinde 50 binden fazla insana iş imkanı sağlıyor. Google'da saniyede 2 milyondan fazla arama yapılıyor.
Video paylaşım sitesi YouTube'un kurucularından Jawed Karim, Bangladeş asıllı bir Alman. Eski PayPal çalışanları Steve Chen, Chad Hurley ve Karim tarafından 2005'te kurulan şirket, bir süre önce Google tarafından alındı.
Göçmenlerin yüzde 35’i yeniliklere imza attı
Amerikalı göçmenler, sadece bilişim ve teknoloji alanında değil bilimde de önemli hizmetler verdi.
Aralarında Nobel Ödüllü Türk bilim adamı Aziz Sancar'ın da bulunduğu birçok göçmen, farklı alanlarda çalışmalar, araştırmalar ve keşifler yaparak bilim dünyasına katkıda bulunuyor.
Merkezi Washington'da bulunan Bilgi, Teknoloji ve Yenilik Vakfının teknoloji ve yaşam bilimi alanındaki çalışmalar yapan 6 bin 400 kişiyi kapsayan 2016 araştırması, araştırmacıların yüzde 35,5'inin ABD dışında doğduğunu ortaya koydu.
Araştırmacıların yüzde 10’unun bir ebeveyninin yabancı olduğunu gösteren çalışmaya göre, araştırmacıların yüzde 17'si ülke vatandaşı değil.
ABD nüfusunun sadece yüzde 13,5'ine denk gelen göçmenlerin, ülkedeki en önemli yeniliklere imza atanların yüzde 35'ini oluşturması ise dikkati çekiyor.
Nobel ödüllü göçmenler
Geçen yıl dünyanın en prestijli ödüllerinden Nobel'de ekonomi, tıp, kimya ve fizik alanlarında ABD'ye okumak için gelen 6 göçmen ödüle layık görüldü.
Ekonomi dalında Finlandiyalı Bengt Holmstrom, tıp alanında ise Japon Yoshinori Ohsumi'nin ödül kazanması, göçmenlerin bilim alanındaki katkılarını göstermesi açısından önem taşıyor.
Amerikan Politikaları Ulusal Vakfının (APUV) yaptığı araştırmaya göre de 2000’den bu yana kimya, tıp ve fizik alanında Nobel Ödülü alan Amerikalıların yüzde 40'ını göçmenler oluşturuyor.
ABD'de 1901-1959 yılları arasında aynı alanlarda 25 göçmenin Nobel Ödülü aldığı, bu rakamın 1960-2016 yılları arasında üç katından fazlaya çıkarak 79 olduğu belirtiliyor.
1999'da bilim alanında Nobel Ödülü kazanan ilk Mısırlı Ahmed H. Zewai, 1995'te kimya alanında ödülü olan Meksikalı Mario Molina ve 2015 yine kimya alanında ödülü alan Türk Aziz Sancar, ödüllü göçmenler arasında yer alıyor.
Göçmenler, işletmelerin yüzde 25’ine sahip
APUV’un araştırmasına göre, işletme sahibi göçmenle, ülkedeki şirketlerin yüzde 25'inden fazlasına sahip.
Her 10 Amerikalıdan 1'i, bu işletmelerde çalışıyor. Söz konusu işletmelerin 2011’de toplam 775 milyar dolar gelir sağladığı ifade ediliyor.
Araştırmada göçmenlerin, ülkedeki milyar dolarlık şirketlerin yüzde 51'ini kurarak şirket başına ortalama 760 kişiye imkanı sağladığına da dikkat çekiliyor.
Forbes’in araştırmasına göre de en büyük 500 şirketin yüzde 40'ının göçmenler tarafından kuruldu, 2010’da bu şirketlerin 4,2 trilyon dolar gelir sağladı.
Göçmenlerin katkıları
1971'den sonra ABD'ye giden ve halihazırda North Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü'nde görev yapan Prof. Dr. Aziz Sancar, hücrelerin hasar gören DNA'ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran çalışmaları sayesinde 2015'te Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştı. Sancar'ın, 33 kitabı ve 300'e yakın bilimsel makalesi bulunuyor.
Sancar'ın yaptığı araştırmalar sayesinde kanserin nedenleri ve yaşlanma süreci hakkında tıp dalında yeni bulgular elde edildi.
Doğum kontrol hapını bulan Carl Djerassi, 2. Dünya Savaşı sırasında ABD'ye kaçan Avusturyalı Yahudi bir göçmen. Djerassi, dönemin "ABD first lady'si" Eleanor Roosevelt'e mektup yazmış ve üniversite bursu kazanmıştı.
Genç yaşta ABD'ye göç eden Alman göçmen Klaus Schmiegel de “Prozac” adlı anti depresan ilacın keşfinde önemli katkılar yaptı.
Nijeryalı Philip Emeagwali, "internetin kurucusu" ve "en hızlı bilgisayarın kaşifi" olarak biliniyor. Oregon Üniversitesine burs kazanarak giden Emeagwali'n takma ismi "Afrika'nın Bill Gates'i".
Hindistanlı Ankit Agarwal, yapay deri üreterek ABD'de 2,1 milyon yanık tedavisi gören hastaya umut ışığı oldu. ABD'de 10 yıl boyunca en iyi bilim adamlarıyla çalışan Agarwal, ülkede kalmak ve çalışma vizesi almak için ciddi zorluklarla karşı karşıya kaldığını açıklamıştı.
Time dergisinin 1996'da "Yılın Adamı" seçtiği Tayvanlı David Ho da Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunu. Ho, AIDS alanında yaptığı çalışmalarla virüsün bir gün yok edilebileceğine yönelik umutların artmasına neden oldu.
Microsoft Word ve Excel'I geliştiren ise Macar göçmen Charles Simonyi. ABD’ye 19 yaşında taşınan ve eğitiminin ardından Microsoft'ta çalışan Simonyi'nin keşfini günümüzde 1 milyardan fazla insan kullanıyor.
Alman göçmen Ralph Baer, ilk video oyun konsolunu keşfeden kişi olarak tarihe geçti. 1938'de ailesiyle Yahuki Soykırımı'ndan kaçan mühendisin icat ettiği video oyunlarının bugün 91 milyar dolarlık bir endüstri yarattığı düşünülüyor.
Kanser teşhisinde kullanılan PET tarama cihazının kaşifi de Ermeni göçmen Michael Ter-Pogossian.
Dijital yüksek çözünürlüklü televizyonun kaşifi Güney Koreli Woo Paik, ABD'ye öğrenci vizesiyle gelerek MIT'de mühendislik alanında doktora yaptı.
Meksikalı çiftçi bir ailenin oğlu olan Jose Hernandez, 12 yaşına kadar İngilizce konuşamamasına rağmen, elektrik ve bilgisayar mühendisliğinde yüksek lisans yaptıktan sonra astronot olma hayalini gerçekleştirdi. Uzaya da giden Hernandez, "Yıldızlara Ulaşmak" adlı vakfın kurucusu.
3.8ºC
Ankara
