"Afgan halkı ülkedeki kaosun sebebi olarak ABD'yi görüyor"

Hamiduddin Yoldaş, Afgan hükümeti ve Taliban arasında yürütülen barış görüşmelerinin geleceği, Afganistan ve Türkiye arasındaki ilişkiler ile ABD'nin Afganistan siyasetindeki rolüne ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının (YTB) sağladığı Türkiye bursları ile Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun olan Yoldaş, buradaki eğitimini tamamladıktan sonra Afganistan'a döndüğünü ve bir süre Adalet Bakanlığındaki görevinin ardından 2018'e kadar Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) sağlık ve altyapı çalışmalarında görev aldığını söyledi.

Yoldaş, öğretim hayatı ve sonrasında çeşitli sosyal yardım faaliyetlerinde yer aldığını dile getirerek, Türkiye'deki birtakım yardım kuruluşlarıyla yetimlerle ilgili çalışmalar başlattıklarını söyledi.

Afganistan'ın başkenti Kabil'de bir yetimhane yaptırdıklarını ve İHH ile bu yetimhanenin işletme faaliyetlerini sürdürdüklerini dile getiren Yoldaş, bu yetimhaneden mezun olan yaklaşık 20 öğrencinin Türkiye'de eğitim gördüğünü belirtti.

"Dışarıdan bürokrat ithal ederek ülke yönetemezsiniz"

Taliban rejiminin 2002'de devrilmesinin ardından, Afganistan'da 18 yıl süren demokrasi dönemine geçildiğini hatırlatan Yoldaş, uygun zemin hazırlanmadan dış kaynaklı getirilen demokrasinin, gelenek, görenek ve dinine bağlı Afgan halkı için erken olduğu değerlendirmesinde bulundu.

Yoldaş, "Dışarıdan bürokrat ithal ederek ülke yönetemezsiniz. Bu durum hala devam ediyor. 2001'den 2021'e kadar yapılan çalışmalar ve projeler eğer doğru düzgün uygulanmış olsaydı, bugün Afganistan'ı çok farklı bir yere taşırdı. Bugün bizim halkımız bu kadar yoksulluk ve savaşla mücadele etmek ve bunları çekmek zorunda kalmayacaktı" diye konuştu.

“Şu anki hükümeti çökme noktasına getiren yolsuzluk”

Afganistan'a gelen yardımların tamamının gereksiz yere harcandığı değerlendirmesinde bulunan Yoldaş, "Şu anki hükümeti bu duruma sokan, çökme noktasına getiren yolsuzluk. Bu yolsuzluk, dış yardımlardan tutun ihalelere, gümrüklere kadar hatta birçok atama bile yolsuzlukla yapılıyor" dedi.

“Hangi etnik grubun ağırlığı fazlaysa onların dediği oluyor”

Yoldaş, ülkesinde partili seçim sisteminin bulunmadığını, adayların seçimlere bağımsız girdiğini ve seçilen milletvekillerinin daha sonra mecliste kendi aralarında gruplar oluşturduğunu anlattı.

Yoldaş, meclisteki sandalye dağılımında etnik aidiyetin, siyasi güçten daha fazla ağır bastığına işaret ederek, "(Meclis'te) Hangi etnik grubun sayısı fazlaysa, onların dediği oluyor ya da o yönde görüşler yoğunlaşıyor" şeklinde konuştu.

"Afgan halkı, ülkedeki kaosun sebebi olarak Amerika'yı görüyor"

Yoldaş, Afgan halkının siyasete olan güveniyle alakalı şöyle konuştu:

"Şu anda Afganlar bu sistemi getiren ve oturtan Amerika'ya öncelikle güvenmiyor. Bugünkü kaosun sürdürülmesinin, güvenliğin gelmemesinin sebebi olarak Amerika'yı görüyorlar. Afganistan'da kaosun sürmesi birilerinin işine geliyor ve bir şekilde bunun sürmesini istiyorlar. Kaosun devamı, şu anda kaostan kim yararlanıyorsa onların işine geliyor."

Türkiye-Afganistan ilişkileri

"Türkiye-Afganistan arasındaki ilişkiler çok eskiye dayanıyor. Türkiye daima Afganistan'ın yanındaydı. Afganistan'da en fazla yardım kuruluşu bulunduran ülke Türkiye." diyen Yoldaş, Türkiye'nin yaptığı yardımlarla Afgan halkının yaralarını sarmaya çalıştığını dile getirdi.

Yoldaş, "Türkiye'nin Afganistan'da daha aktif olmasını ve söz hakkı olmasını, olaylarla daha yakından ilgilenmesi hatta yön vermesi gerektiğini düşünüyoruz." diye konuştu.

"Taliban barış görüşmelerini daha da zora sokuyor”

Taliban'ın görüşmelerdeki tutumuna ilişkin ise Yoldaş şöyle konuştu:

"Taliban bu görüşmeleri daha da zora sokuyor. Olmayacak şartlar öne sürüyor. Mesela rejim ve anayasa değişikliği, insan hakları, düşünce özgürlüğü ve kadın hakları gibi konularda çok katı şartlar koyuyorlar. Daha önce 'Afganistan'da yabancı bir asker bile olursa biz silahı bırakmayız' diyorlardı ama gittiler Amerikalılarla anlaşma yaptılar. 1 yıldan beri Amerikalılarla bir alıp veremedikleri yok ama yine kendi kardeşlerini katletmeye devam ediyorlar. Bu çok üzücü ve acı" dedi.

“Özgür irade verilirse uzlaşma mümkün”

Yoldaş, Afganistan'da uzlaşının sağlanmasıyla alakalı, "Eğer Afgan hükümetine ve Taliban'a özgür irade verilirse uzlaşma mümkün. Kendi iradeleriyle hareket ettiklerinde mümkün ya da her ikisinin üzerindeki güç isterse mümkün" dedi.

Uzlaşmanın sağlanabilmesi için tam anlamıyla bir ateşkesin muhakkak olması gerektiğini vurgulayan Yoldaş, bölgesel güçlerin de göz ardı edilmemesi gerektiğine dikkati çekti.