Avrupa'da kuraklık devam edecek: Yüksek basınç etkisini artırdı

İklim krizinin en büyük uyarı işareti olabilecek bir hatırlatma… Avrupa, yakın tarihin en kötü kuraklıklarından biriyle karşı karşıya.

Avrupa ülkeleri, 2018, 2020, 2021 yıllarında da aşırı sıcaklar ve kuraklığın üst seviyelerine şahit olmuştu. Ancak mevcut kuraklığın son 500 yılın en kötüsü ve 2018'dekinden daha da yıkıcı olabileceği, Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi’nde konuşulanlar arasındaydı.

Ticaret etkilendi

Fransa’nın en uzun nehri Loire'ın debisi düştü, Batı Avrupa’nın çoğu yük taşımacılık faaliyetlerinin yürütüldüğü Ren Nehri’nde ticaret adeta durma noktasına geldi.

İskandinav bölgesinde gözle görülür şekilde etkilenen ticaretin yanında, elektrik taşımacılığının neredeyse yüzde 90'ı hidroelektrik enerjiye bağlı olan Norveç ise en çok etkilenen ülke olabilir.

Avrupa'da kuraklık: 500 yılın en büyük kuraklığı olabilir

Şu anda kıtanın yaklaşık yüzde 17'si kırmızı alarmdayken, bölgenin yüzde 47'si olası kuraklık koşulları altında.

Bütün bunların sebebi ise yüksek basınç… Avrupa yüksek basınç etkisinde aşırı sıcak günler yaşıyor üstelik uzmanlara göre bu durum önümüzdeki aylarda da devam edecek.

Avrupa'da kuraklık alarmı: Su kullanımı kısıtlanıyor

Avrupa'nın yarısından fazlası etkileniyor

İklim Bilimci Profesör Doktor Barbaros Gönençgil, kuraklık koşullarının Avrupa’nın üçte ikisini etkisi aldığına dikkati çekiyor. Bu orana göre kıtanın yaklaşık yarısı uyarı nitelikte bir tehlike altında.

Bölgenin yüzde yirmilik bir kısmı ise alarm seviyesinde gözlemleniyor. Gönençgil, bunlara ek olarak, su ve sıcaklık stresinin oldukça yükselmiş olduğunun altını çiziyor.

“Sebep, yüksek basıncın etkisini artırması”

Avrupa ve Türkiye’de normalde yaz aylarında görülen basınç sistemi, yüksek basınç olarak biliniyor. Bu yıl ise geçmiş yıllardan daha fazla bir yüksek basınç sistemi ve buna bağlı olarak sıcak havalar etkili.

“Özellikle Avrupa'da ve İngiltere'de gerçekten yüksek değerlere ulaşmış durumda. Yani normallerden yüksek değerlere ulaşmış durumda. Burada bir anomali söz konusu. Örneğin İngiltere'de son yaklaşık yüz yılın rekoru kırılmış durumda yüksek seviyeler olarak bakmak gerekirse. Yine Fransa'da da son otuz kırk yılın yükseklik seviyeleri var.”

Alman ekonomisinin can damarı olan nehirler kuraklık nedeniyle çekiliyor

1050 hectopascal (hPa) oldukça yüksek meteorolojik bir değerlendirme olarak yüksek basınç değeri. Şu sıralar Avrupa’da yaşanan kuraklığa sebep olan durum da bu seviye. Zira, normal basınç değeri, 1013 hectopascal (hPa).

Prof. Dr. Gönençgil de “seviyenin oldukça aşılmış durumda” olduğu değerlendirmesini yapıyor.

Bazı sektörler risk altında

Kuraklığın etkilediği birçok alan da var. Suyun azalmasıyla Avrupa’da, enerji üretimi ve tarım sektöründeki ürün rekolteleri olumsuz etkileniyor.

“Yüksek basınç koşullarında su ve sıcaklık stresinin yaşandığı durumlarda nehirlerde sular azalıyor. Buna bağlı olarak baraj seviyeleri düşüyor. Düşen baraj seviyeleri neticesinde de enerji üretimi risk altına girmiş oluyor. Bunun yanında sıcaklık ve su stresi, ürün rekoltesini olumsuz yönde etkiliyor. Yani kuraklıkla beraber gelen reaksiyon bir sürü süreci etkiliyor.”

Sıcak, kulakları da etkliyor

Yüksek basıncın neden olduğu aşırı sıcak havalar insan sağlığını da riske sokuyor. Kalp rahatsızlığı, solunum yetmezliğinin yanı sıra duyma bozuklukları da artıyor.

“Ayrıca, yüksek basınç koşulları altında açık bir gökyüzü, yüksek sıcaklıklar, yağış noksanlığı gibi hadiselerle birlikte insanlarda solunum ve kalp rahatsızlıklarının ortaya çıkması, hatta yüksek basınç koşullarında zaman zaman bu Avrupa'da literatüre girmiş durumda. Duyma veya kulakla ilgili problemlerin artması söz konusu.”

Öte yandan, elektronik anlamda radyo televizyon sinyalleri bile zayıflayabiliyor.

Kış ayları sert mi geçecek?

Sıcaklıklar, Avrupa'da ortalamaların üzerinde. Peki, bu aşırı sıcak havalar kış aylarının soğuk geçeceğinin habercisi mi? Gönençgil, “Zaman zaman kuzeyden gelen soğuk hava baskınlarıyla kuvvetli soğukların yaşanması söz konusu” diyor ve ekliyor.

“Türkiye koşulları da buna benziyor. Özellikle Türkiye için söylemek gerekirse Doğu Anadolu yani Türkiye'nin doğusu veya Doğu Anadolu kar yağışı daha fazla olabilir geçmiş yıllara göre.”

Yıldan yıla kuraklık seviyesi artıyor

Daha önce de görülen kuraklık getiren bu havaların gittikçe arttığı görülüyor.

“Avrupa’da şu anda ekstrem bir hava söz konusu ancak ilk defa görülen bir durum değil. 2003, 2010, 2013, 2015, 2020, 2021 yıllarında da aşırı hava sıcaklıkları görüldü. Fakat seviye gittikçe yükseliyor.

Altı çizilmesi gereken nokta ise bu meteorolojik hadiselerin daha çok sıklaşması. Bu durum aslında bize hava durumundaki yani iklim değişikliğinden çok meteorolojik hadiselerdeki değişkenlikleri de gösteriyor.

Yıldan yıla olan bu değişkenliklerin sebebi gezegensel süreçlerin etkisi altında. Yani genel atmosfer sirkülasyonundaki sistemlerin değişimlerinin etkileri altında gelişen bir durum.”

Bazı ülkelerde sıcak hava daha çok hissediliyor.

“Rusya da dahil olmak üzere, İspanya'da, Portekiz'de, Fransa'da, İtalya'da, Yunanistan'da veya Doğu Avrupa’da Almanya gibi ülkelerde etkilenmeler daha doğrusu ciddi olarak artışlar söz konusu oluyor.”

Havalar ne zamana kadar sıcak olacak?

Avrupa’nın kuraklık yaşamasına sebep olan sıcak havanın yaklaşık 2 ay daha devam etmesi bekleniyor. Kış aylarında da sıcaklığın etkisi sürebilir.

“Sıcak havaların yaklaşık 2-2 buçuk ay daha devam edebileceğini söylemek mümkün.

Sonrasında yani kışa girdiğimiz zamanki süreç içerisinde de yine sıcaklıkların normallerin biraz daha üzerinde seyredebileceğini söyleyebiliriz. Ama araya zaman zaman yine gezegensel dolaşım etkenleriyle soğuk hava girişleri olacak.”