Çok Bulutlu 2.5ºC Ankara
  • Adana
  • Adıyaman
  • Afyonkarahisar
  • Ağrı
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Çorum
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Düzce
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Gümüşhane
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • İstanbul
  • İzmir
  • Kahramanmaraş
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kırşehir
  • Kilis
  • Kocaeli
  • Konya
  • Kütahya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Mersin
  • Muğla
  • Muş
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Şanlıurfa
  • Şırnak
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak
Dünya
TRT Haber, AA 30.09.2020 09:23

Azerbaycan-Ermenistan geriliminde sonuçsuz kalan diplomatik çabalar

Ermenistan, başta Karabağ olmak üzere 28 yıldır işgal ettiği Azerbaycan topraklarına tamamen yerleşmenin peşinde. Bunun için her türlü provokasyona başvuruyor. Sorunun çözümü için oturulan masalardan da sonuç alınamadan kalkılıyor.

Azerbaycan-Ermenistan geriliminde sonuçsuz kalan diplomatik çabalar
[Fotoğraf: AA]

Azerbaycan ve Ermenistan arasında yerini sert çatışmalara bırakan gerginliğin temeli 1980'li yıllara dayanıyor. İki ülke ilişkilerini düzeltmek için her ne kadar kağıt üzerinde kalsa da bir dizi diplomatik adım da atıldı.

24 Mart 1992

AGİT Minsk Grubu

Minsk Grubu, Ermenistan-Azerbaycan anlaşmazlığı ve Dağlık Karabağ sorununun barışçıl yollarla çözülmesini teşvik ve taraflar arasında aracılık etmek amacıyla 24 Mart 1992'de kuruldu.

Rus, Fransız ve Amerikalı eş başkanlardan oluşan ve kurulduğu günden bugüne kadar birçok girişimde bulunmasına rağmen Dağlık Karabağ sorununun çözümüne yönelik somut neticeler elde edemeyen Minsk Grubu, sadece Azerbaycan ve Ermenistan cumhurbaşkanları ve dışişleri bakanlarının görüşmesini organize eden yapı hüviyetine büründü.

Rus lider Vladimir Putin, eski Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve eski Ermenistan Devlet Başkanı Robert Koçaryan ile... Fotoğraf: Reuters / Arşiv[Rus lider Vladimir Putin, eski Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve eski Ermenistan Devlet Başkanı Robert Koçaryan ile... Fotoğraf: Reuters / Arşiv]

1994 senesinden itibaren devam eden barış görüşmelerinde uzlaşmanın sağlanmasına çalışılsa da somut hiçbir ilerleme kaydedilemedi. Çünkü öneriler ya çatışan taraflarca kabul görmedi ya da taraflardan birinin sıcak baktığı öneriyi diğer taraf kabul edilemez buldu. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatının (AGİT) Minsk Grubu bugüne kadar değişik tarihlerde 3 teklif sundu.

a) 7 Temmuz 1997 tarihinde sunulan “Paket Çözüm”

b) 2 Aralık 1997’de sunulan “Aşamalı Çözüm”

c) Kasım 1998’de “Ortak Devlet” 

Önerilerin ilk ikisi Ermenistan, sonuncusu ise Azerbaycan tarafından reddedildi.

29 Temmuz 1993 - 11 Kasım 1993

Ermeni işgali ve BM kararları

Süreç içerisinde Ermenistan'ın başta Dağlık Karabağ olmak üzere Azerbaycan topraklarını işgalinin sona erdirilmesine yönelik Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulunda bazı kararlar alındı. Bunlar 822 (30 Nisan 1993), 853 (29 Temmuz 1993), 874 (14 Ekim 1993) ve 884 (11 Kasım 1993) sayılı kararlardı.

Bu kararlarda, işgalci güçlerin işgal edilen bölgelerden çekilmesi talep edilse de işgale uğrayan ve işgalci devletlerin isimleri belirtilmedi, karar yürürlüğe girse de işgalci taraf bu kararları uygulamadı, herhangi bir yaptırımla da karşılaşmadı. Bu durum, işgalci Ermenileri daha da cesaretlendirdi.

4-5 Mayıs 1994

Azerbaycan ve Ermenistan 4-5 Mayıs 1994'te Kırgızistan’ın başkenti Bişkek'te Bağımsız Devletler Topluluğu Parlamentolararası Meclisi, Kırgızistan Parlamentosu, Rusya Federal Meclisi ve Dışişleri Bakanlığının inisiyatifiyle "Bişkek Protokolü" olarak bilinen ateşkes anlaşmasını imzaladı.

Ancak ateşkes kağıt üzerinde kaldı.

29 Kasım 2007

Tüm bunların dışında, 29 Kasım 2007 tarihinde İspanya’nın başkenti Madrid’de Azerbaycan ve Ermenistan Dışişleri Bakanları ile AGİT’in Minsk Grubu eş başkanları arasında gerçekleşen görüşmede, sorunun çözümü için daha sonra “Madrid ilkeleri” olarak adlandırılacak yeni bir yol haritası çizildi.

Madrid ilkeleri, Ermenistan silahlı güçlerinin Dağlık Karabağ’ın dışında işgal ettiği 7 bölgeden kademeli olarak çekilmesini ve sonrasında Karabağ’da referanduma gidilmesini sağlayacak bir sürecin başlamasını içeriyordu. Erivan, Madrid ilkelerini kabul etmedi.

Harita: TRT Haber[Harita: TRT Haber]

Ermenistan, Dağlık Karabağ’ın nihai statüsü belirlenmeden işgal altında tuttuğu 7 bölgeyi boşaltmamakta ısrar ediyordu. Zira, Ermenistan’ın düşüncesine göre şayet ordu 5 bölgeden çekilirse askeri ve jeopolitik bakımdan elverişsiz duruma düşecek, Dağlık Karabağ’ın bağımsızlığı tehlikeye girecek, Ermeniler savaş hattında bulunan savunma sistemini ortadan kaldırınca yani 5 bölgeyi geri iade edince Azerbaycan askeri bakımdan avantajlı, Ermenistan ise zayıf ve dezavantajlı duruma gelecekti.

Ermenistan tarafı çözümün yalnız Karabağ’a bağımsız devlet statüsü verilirse mümkün olabileceğini dile getirirken, Azerbaycan tarafı Karabağ’a otonomi hakkı verilmesinin ötesinde bir çözümün olamayacağını vurguladı.

14 Mart 2008

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 14 Mart 2008'de alınan karar ise konu ile ilgili son dönemlerdeki en önemli karardı. 39 lehte, 7 karşı oy ile alınan karar, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğüne vurgu yapıyor ve Ermeni silahlı güçlerinin işgal ettikleri topraklardan çekilmesini istiyordu. Karar ayrıca yerinden edilen nüfusun geri dönme hakkını da içeriyordu.

14 Mart 2008’de BM Genel Kurulunun 62'nci oturumu çerçevesinde düzenlenen toplantısında talepte bulunulan “Ermeni güçlerinin kayıtsız, şartsız işgal edilmiş Azerbaycan topraklarını derhal terk etmeleri” ile ilgili 2. madde oylamaya sunulurken, AGİT’in Minsk Grubu eş başkanları olan Rusya, ABD ve Fransa’nın karşı oy kullanmaları ve bu kararın yürürlüğe girmesine tepki göstermeleri ise Azerbaycan’da Minsk Grubu’na güveni sarstı.

Bu madde yerine getirilmiş olsaydı, çatışma tamamen çözüme kavuşmuş olacaktı. Fakat sorunun çözümünü engelleyen Minsk Grubu’nun eş başkanları (Rusya, ABD ve Fransa) kararın, Ermenistan’ın da rızasının alınmasıyla yürürlüğe girebeleceğini belirterek, dengeli toprak bütünlüğü tekliflerini öne sürdü. Halbuki uluslararası hukukta dengeli toprak bütünlüğü terimi yer almıyor.

Bütün bunlar, ara buluculuk misyonunu yüklenen devletlerin BM Genel Kurulunda Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü tanıyan ve Ermenistan’ın işgalci devlet olduğunu beyan eden karara tepki göstermekle Ermenistan’ı desteklediklerini açık şekilde ispat etti.

Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ile eski Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan.. Fotoğraf: Reuters[Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ile eski Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan.. Fotoğraf: Reuters]

Azerbaycan tarafı bütün resmi ve gayriresmi boyutlarda düzenlenen görüşmelerde çatışmanın barış yolu ile çözümünün yalnız uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde mümkün olduğunu defalarca beyan etmesine rağmen problemin çözümünde istekli görünmeye çalışan güçler, tarafların karşılıklı tavizlerde bulunmasını daha gerçekçi bir yol kabul ediyor.

3 Kasım 2008

Sorunun çözümüne yönelik diğer bir adım da 3 Kasım 2008’de imzalanan Moskova Deklarasyonu ile atıldı. Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ile eski Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan arasında imzalanan deklarasyon, sorunun uluslararası hukuk çerçevesinde barışçı yollarla çözülmesine, ayrıca 2007 Madrid prensiplerine dikkat çekti.

Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ile eski Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan. Fotoğraf: Reuters / Arşiv[Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ile eski Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan. Fotoğraf: Reuters / Arşiv]

Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ sorununu çözmek için kurulan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Minsk Grubu, 28 yıldır devam eden müzakere sürecinde çözüm üretemedi.

Sıradaki Haber
Dünden bugüne Azerbaycan-Ermenistan çatışması
Yükleniyor lütfen bekleyiniz