ABD'nin yeni başkanı seçilen Joe Biden'ı dış politikada zor bir gündem bekliyor. Selefi Donald Trump'ın Çin ile başlattığı ticaret savaşı, İran ile nükleer anlaşmadan geri dönüşü, ABD tarihinin en büyük siber casusluğu operasyonunu yapmakla suçlanan Rusya ile ilişkiler, Kuzey Kore ile değerlendirilemeyen fırsatlar, Türkiye ile yaşanan terör örgütleri PKK ve FETÖ ile F-35 krizi gibi görüş ayrılıkları... Tüm bunlar ve dünyanın dört bir yanını ilgilendiren nice konu çözüme kavuşturulmayı bekliyor.
Çin
Donald Trump'ın Pekin'e açtığı ticaret savaşı, sonrasında iki ülke arasında imzalanan ticaret anlaşması ve tarifelerle ilgili Joe Biden döneminde nasıl bir yol izleneceği henüz bilinmiyor. Bu konuda yönetiminin ne yapacağından bahsetmekten kaçınan yeni Başkan, selefinin attığı adımları ABD ekonomisi ve ABD'li işçileri nasıl etkilediğini ele aldıktan sonra yeniden gözden geçireceğini ifade etti.
Avrupa Birliği (AB) ülkeleri Çin ile mücadelede, dış politikada müttefiklerle iş birliği yürütmek istediğini belirten Biden ile koordinasyona sıcak bakıyor. Ekonomi ve bölge istikrarı açısından Çin ile iyi ilişki yürütmeye ihtiyacı olan ABD'nin Uzak Doğu'daki müttefikleri ise Biden'ın takınacağı tavrı büyük bir merak ve şüpheyle bekliyor.
[Fotoğraf: AA]
Hong Kong ve Müslüman Uygur Türklerine yönelik ihlaller konusunda ABD'nin sesini yükseltmesi gerektiğini savunan Biden, aynı zamanda müşterek çıkarlar doğrultusunda Pekin ile iş birliği yapabileceğini söylüyor.
Rusya
ABD 2020 yılının sonlarında tarihinin en büyük siber casusluk operasyonu ile karşı karşıya kaldı. İstihbarat yetkilileri saldırının arkasında Rusya olduğunu belirtiyor. Biden yönetime geldikten sonra saldırının sorumlusuna karşı sert adımlar atacağını söyledi.
ABD ile Rusya arasında geriye kalan son silah kontrol antlaşması Biden'ın yönetime gelmesinden 2 hafta sonra sona eriyor. Biden anlaşmayı 5 yıllığına uzatmayı hedefliyor. Böylece, Rusya'nın silah kontrol antlaşmaları kapsamında olmayan stratejik ve stratejik olmayan silah geliştirme çabaları, uzay yarışı ve siber saldırıları gibi son 4 yılda Moskova ile Washington arasında kabaran sorunlarla mücadele etmek için yeterince vakit kazanacak.
[Fotoğraf: Getty]
Rusya, hem Barack Obama hem de Donald Trump dönemlerinde kendisine karşı getirilen yaptırımlardan kurtulmak için manevra alanı arayacak. Ancak bu, Kırım'ın yasa dışı ilhakı, Ukrayna ve muhalif Rus isimlerin zehirlenmesi gibi yaptırımlara sebep olan meselelerde ilerleme sağlamadan pek mümkün gözükmüyor.
ABD, Rusya’nın Suriye, Libya gibi ülkeler yani Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki varlığından da rahatsız. Biden’ın, Rus güvenlik şirketi Wagner'e bağlı paralı askerlerin Libya’da gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter saflarında savaşmasıyla ilgili atacağı adımlar da merak edilen bir başka unsur.
İran
Donald Trump'ın 2018 yılında geri çekildiği İran nükleer anlaşmasına geri dönme niyetini beyan eden Joe Biden'ın bunu gerçekleştirmek için nasıl bir yol izleyeceği merak konusu.
[Fotoğraf: Getty]
ABD'nin sıkı yaptırımlarıyla mücadele eden Tahran, Biden yönetimiyle izleyeceği politikanın “adım karşılığında adım” şeklinde olacağını vurgularken, Washington'dan gelen açıklamalarla hiçbir adım atılmayacağını belirtti.
ABD'ye karşı elini güçlendirmeye çalışan İran, 2015 yılında imzalanan anlaşmaya aykırı şekilde yeniden uranyum zenginleştirme işlemine de başladı. Bu, Biden'ın hedefini zorlaştıracak bir adım.
Türkiye
Barack Obama yönetiminden başlayarak Trump döneminde de artarak devam eden Ankara-Washington ilişkisindeki ihtilaflı konular, Biden döneminde iki ülkenin iş birliği potansiyeline yön verecek.
[Fotoğraf: AA]
Rusya'dan satın aldığı S-400 füzeleri öne sürülerek F-35 projesinden çıkarılan Türkiye, bu adımın yeniden gözden geçirilmesini talep ediyor.
ABD'nin terör örgütü PKK'nın Suriye uzantısı PYD-YPG ile iş birliğini sonlandırması ve FETÖ’nün elebaşı Fetullah Gülen'in iadesi de Türkiye'nin Biden yönetiminden beklentileri arasında.
Orta Doğu
İran ile yeniden masaya oturmak isteyen Joe Biden’ın Orta Doğu coğrafyasında izleyeceği politikada denge kurması da önem taşıyor.
İran'a yönelik herhangi olumlu bir adıma şiddetle karşı çıkan İsrail'in güvenliğine bağlılığını her fırsatta dile getiren Biden, ABD’nin İsrail Büyükelçiliğinin işgal altındaki Kudüs'e taşınmasına karşı çıkmayacağını belirtiyor.
[Fotoğraf: AA]
Yasa dışı yerleşim karşıtlığı ve 2 devletli çözüme bağlılığı ise İsrail'in sağcı kanadını baskılayacağı beklentisini doğuruyor.
Tahran'ın bir diğer dişli rakibi Suudi Arabistan ise Biden döneminde İsrail kadar şanslı olmayabilir. Zira yeni ABD Başkanı, Suudi Gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti, Yemen'deki savaş ve içerideki muhaliflere karşı ihlalleri de içeren Riyad'ın insan hakları karnesine Trump kadar göz yummayacağını vurguluyor.
Afganistan - Irak
ABD, en uzun savaşını yürüttüğü Afganistan ve 2003’te işgal ettiği Irak’taki askerlerini geri çekme sürecini Trump döneminde başlattı, asker sayıları 2 bin 500’e indirildi.
Tıpkı Trump gibi Başkan Biden da Afganistan'daki savaşı bitirmek istiyor. Ancak 20 yıldır süren savaşı sonlandırmanın duyurulduğu kadar kolay olmadığı tecrübelerle kanıtlandı.
[Fotoğraf: AA]
11 Eylül 2001 terör saldırılarından sonra Afganistan'a giren ABD'li askerlerden binlercesi savaşta hayatını kaybetti, binlerce Afgan sivil de yaşamını yitirdi. Irak’taki durum da farklı değil.
Biden’ın, selefi döneminde 2020’de Taliban örgütü ile imzalanan ve mayıs ayına kadar tüm ABD'li askerilerin Afganistan’dan çıkmasını öngören anlaşmaya karşı nasıl bir tavır sergileyeceğine karar vermesi gerekecek.
Kuzey Kore
Trump döneminde Washington ile Kuzey Kore arasında bazı ilkler ve göreceli bir yakınlaşma söz konusu oldu. Ancak iki ülke liderlerinin yaptığı 3 zirveye rağmen Trump'ın, Kuzey Kore'nin nükleer silah tehdidini ortadan kaldırma emelleri gerçekleşmedi.
[Fotoğraf: AA]
Pyongyang'ın Biden döneminde gerek nükleer testlerinde gerek kıtalar arası balistik füzeler konusunda daha provokatif bir tavır sergilemesi bekleniyor.
Hatta Washington'da Biden'ın ilk dış politika sınavının Kuzey Kore hattında olabileceği beklentisi var. Zira uzmanlar, ne zaman ABD'de yeni bir yönetim gelse Pyongyang'ın kriz çıkarma eğilimine girdiği görüşünde.
Avrupa Birliği
AB şu sıralar COVID-19 pandemisi ve Macaristan ile Polonya gibi ülkelerde hukuk devleti düzenine karşı çıkan yönetimlerle mücadele gibi kendi sorunlarıyla meşgul. Bir tarafta da İngiltere’nin Birlikten ayrılma süreci var.
Joe Biden, Washington'ın Trump döneminde AB ile zedelenen ilişkilerini eski günlerine geri döndürmeyi amaçlıyor.
[Fotoğraf: AA]
Avrupa'da caydırma amaçlı tutulan Amerikan kuvvetlerini muhafaza edeceğini belirten yeni ABD Başkanı, aynı zamanda büyük ölçekli yurt dışı görevlerini azaltma niyetini de ortaya koydu.
AB ülkeleri, Biden'ın ABD'deki sanayi ve tarımı yeniden canlandırma sözünün AB'ye yönelik tarifelere son verilmesi beklentileriyle çelişebileceğinden de endişeli.
Venezuela
Washington, Trump döneminde Venezuela'ya uyguladığı yaptırımları sıkılaştırdı, kendini ülkenin meşru başkanı ilan eden muhalif lider Juan Guaido'yu tanıdı ve hatta Başkan Nicolas Maduro'yu devirmek için askeri güç kullanabileceğini bile ima etti.
[Fotoğraf: AA]
Ancak Küba, İran, Rusya ve kendi ordusunu arkasına alan Maduro tüm bunlara rağmen koltuğunu korudu.
Biden, Venezuela'daki iktidarı değiştirmek için çok kısıtlı seçeneklere sahip. Danışmanlarına göre yeni ABD Başkanı, Karakas'a yönelik yaptırım politikasını sürdürecek.
Küba
Donald Trump yönetimi devretmesine kısa bir süre kala Küba'yı yeniden "teröre destek veren ülkeler" listesine aldı.
Trump'ın görevden ayrılmasına 9 gün kala alınan bu karar, yeni ABD Başkanı Biden’ı zorlayacak gibi görünüyor.
.jpg)
[Fotoğraf: AA]
Zira Küba'nın, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro'ya destek verdiğini söyleyen ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Maduro'nun "küresel teröristlerin ülkesinde yaşaması için uygun bir ortam" yarattığını savundu. Bu da ipleri iyice gerdi.
Biden her ne kadar Trump’ın Küba'ya ulaşımı zorlaştırması ve Venezuela petrolünün bu ülkeye satılmasına karşı yaptırımları devreye sokması gibi politikaları geriye çevireceğini açıklasa da Biden’ın işi kolay değil.
Sudan'ın geçen haftalarda çıkartıldığı terörü destekleyen ülkeler listesinde İran, Kuzey Kore ve Suriye de var.
9.1ºC
Ankara
