Bir saldırının anatomisi: Patriotlar Suudi Arabistan'ı koruyamıyor mu?

Suudi Arabistan 2015 yılında İran destekli Şii Husilere karşı Yemen iç savaşına müdahil olduktan sonra sık sık balistik füze ve insansız silahlı/silahsız hava aracı (İHA\SİHA) saldırılarına maruz kaldı. Öyle ki bu saldırılar, ülkenin hayati noktalarını, havalimanlarını, askeri üsleri ve petrol üretim tesislerini hedef aldı.

Dünyanın en fazla savunma harcaması yapan 3'üncü ülkesi olan Suudi Arabistan, Husilerin üstlendiği bu saldırıları kimi zaman engellemeyi başardı ancak engel olamadıkları saldırılar, can ve mal kayıplarına yol açtı.

Peki Suudi Arabistan, elinde ABD üretimi hava savunma sistemi Patriotlar olmasına rağmen saldırıları neden engelleyemiyor?

Abqaiq ve Khurais saldırılarının anatomisi

Öncelikle saldırı, geçtiğimiz hafta cumartesi gecesi yerel saatle 04.00’te, başkent Riyad’ın doğusundaki Abqaiq ve Khurais adlı 2 petrol tesisine gerçekleştirildi.

Petrol tesisleri hem Suudi Arabistan hem de dünya için oldukça önemli.

[Saldırının ardından Abqaiq petrol tesislerinde meydana gelen hasar. Fotoğraf: AP]

Zira saldırının ardından ülkenin günlük ham petrol üretimi 5,7 milyon varil azaldı.

Bu, Suudi Arabistan’ın günlük petrol üretiminin yaklaşık yarısına, dünya petrol üretiminin ise yüzde 5’ine tekabül ediyor. Bu saldırı sonrası ham petrolün varil fiyatı yüzde 20 artarak Irak’ın 1990’da Kuveyt’i işgalinden bu yana en büyük sıçramayı yaşadı.

Hava savunma sistemeleri işe yaramıyor mu?

Suudi Arabistan ekonomisi için bu kadar önemli olan tesislerin nasıl korunduğuna gelince...

Medyada yer alan raporlara göre, Suudi Arabistan 16 uzun menzilli Patriot PAC-2 sistemi ve orta menzilli hava savunma sistemi HAWK'a sahip. 

Bunun yanında Fransız yapımı kısa menzilli hava savunma sistemi Shahine’ı da envanterinde bulunduruyor Riyad yönetimi.

Bu sistemin maksimum menzili 11,8 km. Hedeflerini ise 6 km yükseklikte imha edebiliyor.

Suudi Arabistan’ın elinde ayrıca 1970’lerde İsviçre tarafından geliştirilmiş kısa menzilli hava savunma sistemi Skyguard da yer alıyor.

Azami radar menzili 20 kilometre olan Skyguard, hedefe 35 milimetre seri top atışı yapabiliyor.

Seyir füzeleri ve SİHA'larla hedef alınan Abqaiq petrol tesisini de 1 Patriot PAC-2, 3 Skyguard ve 1 Shahine bataryası koruyordu.

[Abqaiq petrol tesisinde konuşlu hava savunma sistemleri. Harita: TRT Haber, Middlebury Institute,]

Abqaiq petrol tesisinde kurulu bu sistemlerin kaplama alanları ise şöyle:

[Abqaiq petrol tesisinde konuşlu hava savunma sistemlerinin kapsama alanları. Harita: TRT Haber, Middlebury Institute,]

Savunma Uzmanı Kılıç: İran tarafından doğrudan verilmiş silahlar

3 hava savunma sistemi tarafından korunmasına rağmen hedef olmaktan kurtulamayan Abqaiq ve Khurais'teki saldırıları ve Suudi Arabistan'ın hava savunma sistemlerini Savunma Uzmanı Hakan Kılıç ile konuştuk.

Suudi Arabistan'da petrol tesislerine yapılan saldırının çok iyi planlanmış bir saldırı olduğunu belirten Kılıç, "İran üretimi seyir füzeleri ve İHA'lar kullanıldı. İran tarafından doğrudan verilmiş silahlar. Saldırı öncesi Suudi Arabistan'ın radar kaplama ağları çok iyi hesaplanmış" ifadelerini kullandı.

Hava savunma sistemlerinin seyir füzesi ve SİHA'ları görememe nedeni olarak ortaya atılan bir iddia ise, Suudi Arabistan'ın Husilerden gelebilecek olası balistik füze saldırılarına karşı sistemlerinin kurulumunu dizayn etmiş olmasıydı.

"Ana tehlike, Husilerden gelebilecek balistik füzeler"

Hakan Kılıç da radar ağlarının balistik füze görmesi için kurulu olan ülkede, saldırıda çok küçük seyir füzesi ve İHA'ların kullanıldığını söyleyerek, şöyle devam etti:

"Radar kapsama alanları, bölgemizde ve özellikle Suudi Arabistan'da orta ve yüksek irtifadan gelen tehlikeler için dizayn edilmiş. Söz konusu ülkede ana tehlike, Husilerden gelebilecek balistik füzeler. Dolayısıyla radar ağı da balistik füzeleri görme üzerine kurulu. Patriot hava savunma sistemleri, Yemen'den Husilerin attığı 800 kilometreye kadar menzili olan Burkan 1, 2 ve 3 balistik füzelerini yüzde 40- 50 oranında imha ediyor. Ancak bizim hedef İHA'mız Şimşek kadar boyutu olan İHA'ların radarda görünmesi çok zor. Suudi Arabistan'daki saldırıda bu tarz küçük İHA'lar ve seyir füzeleri kullanıldı."

[Tesislere yapılan saldırı sırasında savunma sistemlerinin radar kapsama alanı. Harita: TRT Haber]

4 maddede, "Saldırı neden engellenemedi?"

Hakan Kılıç, Suudi Arabistan'a yapılan saldırının erkenden görülememesi ve engellenememesini 4 nedene bağlıyor:

- Aramco tesisleri vurulmadan önce iyi bir plan yapılmış, radarların kapsama alanları çok iyi hesaplanmış.

- Saldırıyı gerçekleştiren İHA ve seyir füzelerinin boyutları radarda görülemeyecek kadar küçük. Öyle ki, seyir füzelerinin menzilini artırmak için harp başlıkları dahi çıkartılmış.

- Suudi Arabistan'ın, bölge ülkelerinin çoğundan iyi olsa dahi, bütünlüklü bir radar ağı yok. İHA'lar ya da seyir füzelerini vurabilmeniz için sınırınızdan girdiği anda radarlarınızın görmesi lazım.

- Hava savunma sistemleri, Patriotlar da dahil, Suudi Arabistan tarafından doğru şekilde yerleştirilmemiş olabilir.

Kılıç, hava savunma sistemlerinin bir bütün olduğunu, yalnızca yüksek irtifa hava savunma sistemlerinin yeterli olmayacağını, alçak ve orta irtifa hava savunma sistemleri ile birlikte erken uyarı sistemlerinin de ekosistemin bir parçası olduğunu vurguluyor.

Suudi Arabistan: Saldırıda 18 SİHA ve 7 cruise füzesi kullanıldı

Suudi Arabistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Turki el-Maliki, saldırıda 18 SİHA ile 7 cruise (seyir) füzesi kullanıldığını kaydederek, Aramco tesislerine İran'ın "Ya Ali" tipi cruise (seyir) füzeleri atıldığını aktardı.

Turki el-Maliki, tesislere yapılan saldırıda kullanılan SİHA ve seyir füzelerinin paçalarını da sergiledi.

[Turki el-Maliki ve saldırıda kullanılan silahların parçaları. Fotoğraf: AP]

Aslında, Patriot hava savunma sistemlerinin Husi saldırılarına karşı başarısızlığı ilk kez sorgulanmıyor.

Zira uzun bir dönemdir balistik füze tehdidi ile karşı karşıya olan Suudi Arabistan'da, ABD yapımı patriot hava savunma sistemlerinin başarısızlığı ilk değil.

Gazete, Suudi Arabistanlı yetkililerin, Husi saldırılarının ülkelerinin hava savunma açığını gözler önüne serdiğini söylediğini aktardı.

Suudi Arabistan'da çekilen amatör videolar da Husilerin balistik füzelerine karşı ateşlenen Patriot füzelerinin hedefi vurmada başarısız olup düştüğünü gösteriyor.

Kaynak: Middlebury Institute, Iran GeoMil, National Interest, Army Recognition, Weapon Systems, planet.com, The NewYork Times, Reuters