Bosna Hersek'teki referandum tartışması

Bosna Hersek'in iki entitesinden biri olan Bosna Sırp Cumhuriyeti (RS) Başkan Yardımcısı Ramiz Salkic, entitede pazar günü yapılması planlanan referandum konusunda Boşnaklara oy kullanmamaları çağrısında bulunarak, "Malum 25 Eylül’ü, sonbaharın sıradan bir günü olarak görmelisiniz." dedi.

Ülkenin kuzeyindeki Banja Luka şehrinde düzenlediği basın toplantısında Salkic, RS'te pazar günü yapılması planlanan 9 Ocak'ın Sırp Cumhuriyeti Günü olarak kabul edilmesine ilişkin referandumu değerlendirerek, entitede yaşayan Boşnaklara "Provokasyonlara tepki vermeyin, referandumu görmezden gelin" tavsiyesinde bulundu.

Boşnakların yaşadığı mahallelere oy sandığı yerleştirilmesinin RS'in bir provokasyonu olacağını belirten Salkic, "Tüm RS halkını, Bosna Hersek'in barış, istikrar ve geleceğine karşı yapılan bu politikaya dur demeye davet ediyorum. Bu vesileyle RS'te yaşayan Boşnaklara da sakin ve ağırbaşlı olmaları gerektiğini belirtmek isterim." dedi.

Salkic, Sırp milliyetçilerinin muhtemel provokasyonlarına tepkisiz kalınması gerektiğine işaret ederek, "Malum 25 Eylül’ü, sonbaharın sıradan bir günü olarak görmelisiniz." değerlendirmesinde bulundu.

Bosna Hersek Anayasa Mahkemesinin 17 Eylül'de aldığı kararı anımsatan Salkic, "Mahkeme, RS'te 9 Ocak'ın kutlanmasını yasaklamadı ancak ilgili günün milliyetçi bir yaklaşımla kutlanmasının yıllarca entitede yaşayan diğer milletlerin dini ve özgürlük haklarının ihlal ettiğini ve anayasaya aykırı olduğuna kanaat getirdi." diye konuştu.

Salkic, mahkemenin kararına rağmen RS'in "anayasaya aykırı" ve yasadışı olan referandum hazırlıklarına yoğun bir şekilde devam ettiğini aktararak, "Bu durum mahkeme kararına açık bir şekilde karşı gelmek anlamına geliyor. Bunun cezası 6 ay ila 10 yıl arasında değişmektedir." ifadelerini kullandı.

Salkic, Barış Uygulama Konseyi (PIC), ABD'nin Saraybosna Büyükelçiliği, Avrupa Birliği (AB), Sırbistan ve Hırvatistan'ın da referandumun "anayasaya aykırı" ve Dayton Barış Antlaşması'na karşı olduğunu ifade ettiğini belirterek, "20 yıl boyunca canla başla uğraşarak inşa ettiğimiz barış, birlikte yaşam, hoşgörü ve anlayışın halkın sözde istekleri arkasına saklanan kişilerce yok edilmesine izin vermeyin." çağrısı yaptı.

Boşnaklara 25 Eylül'de oy kullanmamaları çağrısında bulunan Salkic, referandumun Boşnaklar için olmadığını ve sonuçlarının herhangi bir anlam taşımayacağını kaydetti.

Referandum anayasaya aykırı

9 Ocak 1992'de Sırp Cumhuriyeti'nin kurulmasına ilişkin bildiri kabul edilmişti. Bu nedenle 9 Ocak, söz konusu entite içerisinde "Sırp Cumhuriyeti Günü" olarak kutlanıyor.

Anayasa Mahkemesi geçen yıl kasım ayında aldığı kararla, Sırp Cumhuriyeti'ndeki Milli ve Dini Bayramlara İlişkin Kanun'un Sırp Cumhuriyeti Günü'ne dair maddesinin anayasaya aykırı olduğuna hükmetmişti. Mahkeme gerekçeli kararında,1992 yılındaki bildirinin Boşnak ve Hırvat halklarının katılımı olmadan kabul edildiğini ve tek taraflı olduğunu belirtmiş, söz konusu kanunun ilgili maddesinin değiştirilmesini talep etmişti.

Anayasa Mahkemesinin kararını hiçe sayarak 9 Ocak'ı kutlamaya devam edeceklerini açıklayan Sırplar ise Sırp nüfusun yoğun olduğu entite sınırları içinde referanduma gidilmesini kararlaştırmıştı.

Sırp Cumhuriyetinin Anayasa Mahkemesine yaptığı itirazı değerlendirmek üzere cumartesi günü toplanan Anayasa Mahkemesi üyeleri, geçen kasım ayında alınan kararı onaylarken, yapılması planlanan referandumun da anayasaya aykırı olduğunu ve durdurulması gerektiğini açıklamıştı.