Savaş suçlarına dair yargılamalarda delil olarak mahkemelerde faydalanılan meclis oturumlarının kayıtları "Soykırım Tutanakları" ile ilk kez üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının, araştırmacıların, gazetecilerin ve konuya ilgili bireylerin kullanımına sunuldu.
"Bosna Hersek ezelden beri Sırp ülkesidir"
Bosna Hersek içindeki Sırp Cumhuriyeti'nin kurucularından Vojo Kupresanin, 8 Ocak 1993 tarihli meclis oturumunda yaptığı konuşmada, Müslüman Boşnakların insan olmasını inkar ederken onların var olma haklarını da reddetmişti.
Kupresanin’in konuşması Srebrenitsa’da gerçekleşecek soykırımın adeta habercisiydi:
"Müslümanlar (Yugoslavya'da Boşnaklar, Müslüman olarak adlandırılıyordu) gerçekten halk mıdır? Tito tarafından 1974'te icat edilmiş bu halk, Yunanların konumuna sahip. Peki Bosna Hersek kimin? Bosna Hersek ezelden beri Sırp ülkesidir. Burada 500 yıl kadar Türklerin olduğu doğrudur. Biz Türkleri de Avusturyalıları da Almanları da buradan kovduk. Bosna yine de Sırp değil, var olmayan bir halkın, Müslümanların ülkesi oldu. Bosna'ya ihtiyacımız var. Bosna bir Sırp ülkesi."
Kupresanin gibi diğer çok sayıda milletvekilinin konuşmaları da dönemin Bosnalı Sırp siyasi ve askeri idarecilerinin, hem eylem hem de söylemleriyle yıkıcı planlarını açıkça gösteriyordu.
"Kendi topraklarımızı güç kullanarak fethetmek"
Sırp olmayan halklara yönelik işlediği suçlardan hüküm giyecek olan dönemin Sırp meclisi başkanı Momcilo Krajisnik'in tutanaklara yansıyan bir konuşması da dikkati çekiyor. Krajisnik de gerçekleşecek katliamı haber veriyordu:
"Bizim iki yolumuz var. Biri siyasi anlamda mücadele ederek azami düzeyde erişeceğimize erişmek ya da tüm müzakereleri kesip asırlarca yaptığımızı yapmak, yani kendi topraklarımızı güç kullanarak fethetmek."
Tutanakların paylaşılması ile savaş ve soykırım suçlarının detaylıca araştırılmasına, ayrıca İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da yaşanmış en kanlı savaşın birçok bilinmeyen noktasının da gün yüzüne çıkmasına katkı sunulması amaçlanıyor.
Bosna'daki kanlı savaş
Bosna Hersek, 29 Şubat-1 Mart 1992'de yapılan referandumun ardından bağımsızlığını ilan etti. Referandumun hemen akabinde Sırpların kontrolündeki Yugoslav ordusu ve Sırp paramiliter birlikler, Müslüman Boşnaklara karşı etnik temizlik başlattı.
Avrupa'nın ortasında 3,5 yıldan fazla süren savaş boyunca çok büyük sivil katliamları, işkenceler, etnik temizlikler, sürgünler ve soykırım gerçekleşti.
Sırp komutan Mladic'in emrindeki birlikler, Temmuz 1995’te ülkenin doğusundaki Srebrenitsa şehri ve civarında sadece birkaç günde en az 8 bin 372 Boşnak sivili katletti.
Prijedor, Foça, Zvornik ve Vişegrad gibi birçok şehirde, yapılan etnik temizlik nedeniyle neredeyse hiç Boşnak bırakılmadı.
Başkent Saraybosna, tam 44 ay Sırpların kuşatması altında kaldı.
Yüz binlerce insanın hayatını kaybettiği, milyonlarcasının evlerini terk etmek zorunda kaldığı, kadınların tecavüze uğradığı, sivillerin toplama kamplarında işkence gördüğü savaş, 21 Kasım 1995'te Dayton Barış Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi.
6.6ºC
Ankara
