Cebelitarık-AB anlaşmasında top artık İngiltere'de

İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares, Endülüs bölgesinin Kurtuba kentinde katıldığı bir etkinlikte basına yaptığı açıklamada, "İspanya ve Avrupa Birliği (AB) Komisyonunun, Cebelitarık ve Cebelitarık Sahası'nda (İspanya'nın Cadiz kentinde Cebelitarık'a sınırı olan bölge) ortak bir refah alanı yaratma önerisiyle ilgili top İngiltere'de." dedi.

"Cebelitarık ve Cebelitarık Sahası" olarak adlandırılan bölgenin ortak refahı için İspanya olarak masaya "küresel bir anlaşma koyduklarını" aktaran Albares, "İspanya olarak en kısa sürede anlaşmanın imzalanmasına hazırız ama bunun için karşı tarafa da ihtiyacımız var." ifadesini kullandı.

Sunak ve Sanchez 4 Mayıs'ta görüşmüştü

İspanya, Kasım 2022'de sunduğu ve AB'den destek aldığı teklifle Cebelitarık ve İspanya tarafında sınır geçişinin rahat bir şekilde gerçekleşmesinde Şengen Bölgesi'nin "bütünlüğünü ve güvenliğini korumak için" Cebelitarık dış sınırının kontrolünün İspanya'ya verilmesini talep etmişti.

İspanya bu şekilde, AB ile Cebelitarık arasında malların serbest dolaşımının garanti edileceğini, buradaki görev ve yetkilerin AB iç pazarına yönelik riskleri azaltacağını savunmuştu.

İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ve İspanya Başbakanı Pedro Sanchez de 4 Mayıs'ta yaptıkları telefon görüşmesinde, Cebelitarık ile ilgili söz konusu anlaşmanın en kısa sürede imzalanması konusunda mutabık kaldıklarını duyurmuştu.

Cebelitarık'ın geçmişi

İngiltere, 1973'te şimdiki adı Avrupa Birliği olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'na girdiğinde, Cebelitarık da dış ilişkileri İngiltere'ye bağlı Avrupa toprağı olarak dahil olmuştu.

Cebelitarık, AB'nin Gümrük Birliğinin, vergi anlaşmalarının ve Ortak Tarım Politikası'nın dışında tutuluyor.

Birleşmiş Milletlerin (BM) "özerk olmayan ülke" listesinde yer alan, İspanya'nın güneyindeki Cebelitarık özerk bölgesinin egemenliği, 1713'te imzalanan Utrecht Antlaşması ile İspanya tarafından İngiltere'ye devredilmişti.

İspanya, bu anlaşmada, boğaz ve kara sularıyla ilgili bir hüküm olmadığını savunurken İngiltere, Cebelitarık'ın bütünüyle kendisine bırakıldığını belirtiyor.

İspanya, Cebelitarık sorununa karşı BM'nin toprak bütünlüğü ve dekolonizasyon ile ilgili kararlarını gerekçe gösterirken İngiltere, yarımadanın kendi siyasi statüsünü belirleme hakkına sahip olduğunu savunuyor.

Cebelitarık'ta bu zamana kadar egemenlik haklarıyla ilgili 2 kez halk oylaması yapıldı.

İlk 1967'de düzenlenen halk oylamasında, yüzde 96 gibi çok büyük bir oranla Cebelitarıklılar İngiltere'ye bağlı kalmak istediklerini söylemişti.

Cebelitarık özerk yönetimince 2002'de yapılan referandumda da Cebelitarıklıların yüzde 98,97'si İngiltere ve İspanya arasında ortak egemenliğe karşı çıkmıştı.

Cebelitarık'ın ekonomisi, "off-shore" bankacılığı, internet üzerinden bahis ve turizme dayanıyor. İspanya'nın güneyindeki 6,7 kilometrekarelik kara parçası, askeri ve diplomatik gerekçelerle zaman zaman İspanya ile İngiltere arasında gerginliğe yol açıyor.

İngiltere'nin AB'den resmen ayrıldığı 1 Şubat 2020'den bugüne AB-Cebelitarık ilişkilerinde belirsizlik hakim olurken Cebelitarık'ın statüsü ve İspanya sınırının nasıl izleneceği konularında taraflar arasında bugüne kadar uzlaşma sağlanamadı.