Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin katılımıyla gerçekleştirilen "Suriye" konulu Üçlü Zirve sona erdi.
3 ülke ortak bildiri yayımladı
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Soçi'de dördüncü kez bir araya geldikleri zirvede ortak bir açıklama kabul etti.
Açıklamada, liderlerin Suriye’de sahadaki güncel durumu ele aldıkları, 7 Eylül 2018'de Tahran’da yapılan son zirvenin ardından meydana gelen gelişmeleri değerlendirdikleri kaydedildi.
Üçlü eş güdümü güçlendirme ve Suriye'nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğüne olan kararlılıklarını vurgulayan liderler, bu ilkelere hiç kimse tarafından halel getirilmemesi gerektiğinin altını çizdi.
Açıklamada, "Terörle mücadele kisvesi altında sahada yeni gerçeklikler yaratılmasına dair her türlü girişimi reddetmiş, Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğü ile komşu ülkelerin milli güvenliğini zayıflatmayı amaçlayan ayrılıkçı gündemlere karşı durma kararlılıklarını ifade etmişlerdir." ifadesi kullanıldı.
Liderler, Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün yanı sıra, komşu ülkelerin milli güvenliğini zayıflatmayı amaçlayan ayrılıkçı gündemlere karşı durma kararlılıklarını ifade etti.
Bu çerçevede açıklamada, "ABD’nin güçlerini Suriye’den geri çekme kararının hayata geçirilmesi halinde, bunun ülkenin istikrar ile güvenliğini yukarıda belirtilen ilkelere uygun olarak güçlendirmeye hizmet edecek bir adım olacağını not etmişlerdir." denildi.
İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi'nde Heyet Tahrir Şam'ın bölge üzerindeki kontrolünü artırma girişimlerini reddeden üç lider, Soçi mutabakatı dahil, bölgeye ilişkin anlaşmaların tüm unsurlarıyla hayata geçirilmesiyle bölgedeki ateşkes ihlallerinin azaltılmasını temin etmek için somut adımlar atma konusunda mutabık kaldı.
Devlet başkanları, ayrıca, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak tanımlanan DEAŞ, Nusra Cephesi ile El Kaide ve diğer terör örgütleriyle bağlantılı tüm birey, grup, teşebbüs ve oluşumların tamamen ortadan kaldırılması amacıyla aralarındaki işbirliğini sürdürme kararlılıklarını teyit etti.
Açıklamada, "(Liderler) Suriye’nin kuzeydoğusundaki durumu ele almışlar ve ülkenin egemenliği ile toprak bütünlüğüne saygı gösterirken, bu bölgenin güvenlik, asayiş ve istikrarının temini için mevcut anlaşmalar uyarınca da dahil olmak üzere, faaliyetlerinde eş güdüm yapmak hususunda mutabık kalmışlardır." ifadesine yer verildi.
Siyasi çözüm ve anayasa komitesi
Liderler, Suriye ihtilafına askeri çözüm getirilemeyeceğine ve krizin yalnızca Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde, BM'in kolaylaştırıcılığında, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararıyla uyumlu siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine dair inançlarını yineledi.
Üç garantör ülke lideri, krize siyasi çözüm bulma çabaları kapsamında kurulacak Anayasa Komitesi’nin en kısa sürede kurulmasını hızlandırmaya yönelik kararlılıklarını teyit etti.
Bu çerçevede liderler, Suriyeli taraflar ve BM Genel Sekreteri’nin Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen’le etkileşimi ve eş güdümü sürdürmenin önemine işaret etti.
Alıkoyulanların serbest bırakılması için kurulan çalışma grubunun çabaları çerçevesinde, bu kişilerin karşılıklı olarak salıverilmesinden duydukları memnuniyeti ifade eden liderler, Astana formatının sorunun çözümüne yaptığı önemli katkılara da atıfta bulundu.
İnsani altyapının güçlendirilmesi ve geri dönüşler
Suriye'de insani altyapının tesis edilmesi konusuna da değinen liderler, yardım göndermek ile su ve enerji kaynağı şebekeleri, okullar ve hastaneler dahil insani altyapıyı eski haline getirmek suretiyle Suriye'ye yapılan yardımı artırmaları için başta BM ve insani yardım kuruluşları olmak üzere uluslararası topluma çağrıda bulundu.
Mültecilerin ve ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilerin Suriye'de ikamet ettikleri asıl yerlere güvenli ve gönüllü olarak geri dönüşleri için gerekli şartların oluşturulması ihtiyacının altını çizen üç lider, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) dahil olmak üzere, ilgili tüm taraflarla etkileşimi sürdürmeye hazır olduklarını bildirdi.
Liderler, Astana'da 12. kez düzenlenecek bir sonraki Suriye konulu uluslararası toplantının nisan ayında yapılmasında mutabık kaldı.
Bir sonraki üçlü zirvenin ise Türkiye'de yapılması kararlaştırıldı.
Ortak açıklamada, Türkiye, Rusya ve İran liderlerinin, farklı alanlarda yürüttükleri işbirliğini ele aldıkları, ortak ekonomik ve ticari işbirliğini güçlendirme kararı aldıkları da kaydedildi.
Liderler, İran’ın Sistan-Belucistan Eyaleti'nde gerçekleştirilen terör eylemini kınarken, Putin ve Erdoğan, İran halkı ile hükümetine taziyelerini sundu.
Zirve sonrası liderler açıklama yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Suriye'de çözüm umudu hiç bu kadar filizlenmedi
Erdoğan'ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
"Terörün sonu hezimettir"
Sayın Putin'e ev sahipliği ve misafirperverliği için teşekkür ediyorum. Ruhani nezdinden tüm İran halkına dünkü saldırıdan dolayı taziyelerimi diliyorum. Terörün sonu hezimettir. Gerek ülkemizi, gerekse İran'ı hedef alan terör örgütleri eninde sonunda kaybetmeye mahkumdur.
"Yeni dramların yaşanmasını istemiyoruz"
Suriye'de barış ve istikrar ortamının tesisi yönünde görüşmeler yaptık. İdlib'deki durumun muhafazasına verdiğimiz önemin altını özellikle çizdik. Suriye'de halk çok ciddi bedeller ödedi. Ne İdlib'de ne de Suriye'nin başka bölgelerinde yeni insani krizlerin, yeni dramların yaşanmasını istemiyoruz.
"Sınırlarımız boyunca terör koridoruna izin vermeyeceğiz"
ABD'nin çekilme sürecini de görüştük. Kurulacak güvenli bölge terör örgütlerinin büyütüp gelişeceği bir alan haline gelmemelidir. Sürecin PYD, YPG ve DEAŞ'ın istismar edeceği bir güç boşluğuna mahal vermeden yürütülmesi şarttır. Türkiye olarak sınırlarımız boyunca terör koridoruna izin vermeyeceğiz.
"İdlib muhtırasıyla üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz"
İdlib muhtırasıyla üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Rejimin ateşkese uyması noktasındaki beklentimizi de Rus ve İranlı mevkidaşlarıma ilettim. İdlib'in gerginliği azaltma bölgesi statüsünün korunması ve bölgedeki provokatif girişimlere karşı ortak mücadele etme kararlığımızı teyid ettik.
Adana mütabakatı çerçevesinde geleceğimizi yorumladığımızı ifade etmek istiyorum.
Birleşmiş Milletler ile koordinasyon halinde muteber ve dengeli bir komitenin en kısa sürede faaliyete geçmesini arzu ediyoruz.
"Denizi geçmişken şimdi derede boğulamayız"
3 garantör ülke olarak siyasi çözümde ciddi mesafeler aldık. Suriye krizine siyasi çözüm umutları daha önce hiç bu kadar filizlenmemişti. Denizi geçmişken şimdi derede boğulamayız. Kaos ve istikrarsızlıktan beslenen çevrelere rağmen süreci başarıya ulaştırmalıyız.
Dünyada en fazla mülteciye kucak açan ülkeyiz. En zor ve sıkıntılı zamanlarda Suriyeli kardeşlerimize sahip çıktık. Hiçbir ayrım yapmadan terör örgütleri ve rejimin zulümlerinden koruduk. Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekatı bölgelerine 310 bin Suriyeli kardeşimiz geri dönmüştür.
"Putin ve Sayın Ruhani'yle mutabıkız"
Üç garantör ülke olarak Suriye ihtilafının, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararı temelinde çözüme kavuşturulmasına yönelik çabalarımızı sürdürmekte kararlıyız. Zirve toplantılarını devam ettirmek hususunda da Sayın Putin ve Sayın Ruhani'yle mutabıkız.
5. Suriye Zirvesini Türkiye'de yapacağız.
"Bir an önce Münbiç terör örgütlerinden boşaltılmalı"
Bizim güneyimizde Suriye'nin kuzeyinde bir terör koridoru oluşturulmaya çalışılmıştı. Buradaki terör koridorunu yıkmak görevimizdi. Bizim derdimiz, Suriye'nin toprak bütünlüğünün sağlanmasıdır ama bir an önce Münbiç terör örgütlerinden boşaltılmalı ve İdlib'de terör örgütlerine oyun sahası bırakılmamalıdır. Bu toprakların sahibi Suriye'nin halkıdır.
ABD'nin Suriye'den çekilme kararı
Ne olacağı şu anda meçhul, bilinmiyor. Bu konuyla ilgili olarak atılacak adımların takipçisiyiz. Çekilme ifadeleri Trump'a ait ancak mesai arkadaşları aynı görüşü paylaşmıyor.
"Anayasa Komitesi konusundaki çalışmalarda beklediğimiz hız henüz yok"
Anayasa Komitesi konusundaki çalışmalarda beklediğimiz hız henüz yok. BM Genel Sekreterinin Suriye'deki temsilcisinin bir çalışması ve gayreti var. Temenni ediyorum bir an önce bu komite oluşsun ki Suriye halkı kendi geleceğini, kendi iradesiyle teyid etme, tespit etme kararını kararını verebilsin."
"Körfezde çok konuşanlar var"
İnsani yardım konusunda maalesef Suriye'ye beklenen yardımlar gelmiş değildir. Batı lafa gelince lafı yapıyor. Körfezde çok konuşanlar var, konuşuyor para da bol ama bu tür yerlere gelince beklenen rakamlar yok. Temmennim odur ki harabeye dönmüş olan Suriye'yi yeniden ayağa kaldırırız.
Putin: Sadece Suriyeliler kendi geleceklerini belirlemeli, alternatifi yok
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin zirve sonrası açıklama yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Ruhani ile kapsamlı bir görüşme yaptıklarını vurgulayan Putin, “Türk ve İranlı liderlerle yapıcı görüşmeler yaptık. Yoğun bir koordinasyon ve eş güdüm sayesinde Suriye krizinin çözümü için çalışmalar yapıyoruz.” diye konuştu.
Putin, Suriye krizinin çözümüne yönelik Türkiye, Rusya ve İran tarafından yürütülen Astana formatının önemine dikkati çekerek, "Önemli olan Astana formatındaki üç ülke de iş birliğini pekiştirmeye niyetlidir. Astana formatı, önemli olduğunu teyit etmiştir. Suriye’de nihai barışın sağlanması ve istikrarın sağlanması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Dışişleri bakanlarımız, bölge ülkelerin de bu formata gözlemci olarak katılmaları için çalışmalar yapacaklar." dedi.
Suriye’de yaşanan insani sorunların da çözülmesi için uluslararası topluma ve Birleşmiş Milletler’e (BM) çağrıda bulunan Putin, “Suriye’de insani sorunların çözümü için çabalarımızı sürdüreceğiz. BM katılımıyla Suriye toplantılarının yapılması konusunda mutabık kaldık. Astana görüşmelerinin bir sonraki turu mart sonu nisan başında yapılacak." şeklinde konuştu.
Putin, yalnızca Suriyelilerin kendi geleceğini belirleyebileceklerinin altını çizerek, “Anayasa komitesine katılacak isimlerin listesi neredeyse tamamlandı ve nihai onay bekleniyor. Eminiz ki Suriye’de siyasi çözüm sürecinin ilerletilmesi, Şam’ın Arap ülkeleriyle ilişkilerinin normalleşmesine de katkı sağlayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
"ABD'nin çekilmesi olumlu"
Konuşmasında İdlib’deki son gelişmelere de değinen Putin, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Özellikle terörle mücadeleyle ilgili faaliyetlerimizi de değerlendirdik. İdlib muhtırası konusunda da bir değerlendirme yaptık. Eminiz ki Suriye’de ateşkesin sağlanması, terörle mücadeleye bir zarar vermemelidir. İdlib’de çatışmasızlık bölgesi kurulması geçici bir tedbirdir ve teröristlerin saldırıları cezasız kalmayacaktır. ABD’nin askerleri Suriye’den çekilecekse bu Suriye’nin istikrarına katkı sağlayacaktır. Suriye’de nihai barışın sağlanması ve istikrarın sağlanması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz.”
Toplantının soru cevap kısmında, Türkiye’nin güneyine yönelik güvenlik endişelerine ilişkin bir soruyu yanıtlayan Putin, “Türkiye’nin güneyinde güvenlik konusundaki endişelerini anlayışla karşılıyoruz. Bu konuda Türkiye ve Suriye arasındaki ilgili anlaşma temel olabilir. Bu anlaşmada ortak terörle mücadele prensipleri belirlenmiştir. Savunma bakanlıklarımız ve istihbarat birimlerimiz bu konuda temastalar.” dedi.
Putin, bir başka soru üzerine ABD birliklerinin Suriye’den çekilmesiyle ilgili yeni bir gelişme olmadığını belirterek, şöyle konuştu:
“ABD Başkanı Donald Trump’ın aktif bir şekilde çalıştığını biliyoruz. Vaatlerini yerine getiriyor ve hatta bu nadir görülen bir şey. ABD askeri güçlerinin Suriye’den çekilmesini ise oradaki iç siyasi durumlar nedeniyle hayata geçiremiyor. İleride ne olacak bilmiyoruz. Yenilik yok ancak eninde sonunda gerçekleştirileceğini ümit ediyoruz. Bu toprakların Suriye’ye teslim edilmesi gerekiyor.
"Bölücü hiçbir hareketi desteklemeyiz"
Ana amaç Suriye’nin toprak bütünlüğünü korumak olmalıdır. Bu İdlib bölgesi için de Fırat’ın doğusu için de geçerlidir. Teröristler nerede olursa olsun mücadelemizi devam ettirmeliyiz. Bölücü hiçbir hareketi desteklemeyiz.
Kapsamlı ve verimli görüşmeler için Sayın Erdoğan ve Ruhani'ye teşekkür ediyorum."
Ruhani: ABD, DEAŞ'lıların bir kısmını Afganistan'a aktarıyor
Putin'den sonra İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani açıklama yaptı. Ruhani'nin açıklamalarından satır başları şöyle:
ABD, DEAŞ'lıların bir kısmını Afganistan'a aktarıyor. Orta Asya ve diğer bölgeler için çok tehlikeli olabilir.
"Ortak amacımız terörizmle ortak mücadele"
Bizim ortak amacımız terörizmle kesin mücadele; barış ve istikrarın Suriye'ye geri dönüşüdür.
Suriye tek millete aittir 2 millete ait değidir. Suriye'nin toprak bütünlüğüne saygı duyuyoruz. Toprak bütünlüğüne önem vermemiz lazım, teröristlerin yok olmasına önem vermemiz, Suriyeli Kürtlerin haklarına ve Türkiye'nin güvenliğine önem vermemiz lazım.
Kaynak: TRT Haber, AA
9.3ºC
Ankara
