Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki gerginlik 1980'lerin ortalarından itibaren su yüzüne çıkmaya başlamıştı. Yarım asra dayanan ömrünün sonuna gelmiş olan Sovyetler Birliği (SB), dağılmak üzereydi.
Sovyetler Birliği'nin son lideri Mihail Gorbaçov’un başlattığı yeniden yapılanma sürecinden Ermeniler de istifade etmek istiyordu.
[Dağılan Sovyetler Birliği'nin son lideri Mikhail Gorbaçov ve eski ABD Başkanı Ronald Reagan. Fotoğraf: Reuters / Arşiv]
Ermenistan, Azerbaycan’a ait Karabağ bölgesinin dağlık kısmında hak iddia etti. Sovyetler Birliği’nin yıllar boyunca yürüttüğü politikaların sonucu olarak bölgede Ermeni nüfusu çoğunluktaydı. Oysa bölge uluslararası örgütlerce de hukuki olarak da Azerbaycan’a ait kabul ediliyordu.
20 Şubat 1988
Sovyetler Birliği içinde Azerbaycan’a bağlı özerk bir bölge olan Dağlık Karabağ’ın Ermeni çoğunluğundaki parlamentosu, 20 Şubat 1988’de 110 üyesinin oyu ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile birleşme kararı aldı.
1989 yılında Kremlin, Dağlık Karabağ’ın bu kararını geri çevirip bölgeyi yeniden Azerbaycan’a bağladı. Sovyetler Birliği’nin dağılmaya başladığı 1991 yılı sonunda, otorite boşluğunu fırsat bilen Ermeniler bu kez de Dağlık Karabağ’ın bağımsızlığını ilan etti. Bu durum Dağlık Karabağ’da, Ermenistan ile Azerbaycan arasında devam eden silahlı çatışmaların da fitilini iyice ateşlemiş oldu.
Tansiyon, Dağlık Karabağ bölgesindeki Ermenilerin 1988 yılında Azerbaycan’dan ayrılıp Ermenistan’a katılmak istemesiyle iyice yükseldi. Dağlık Karabağ Meclisi, Ermenistan’a bağlandığını ilan etti. Azerbaycan da buna karşılık Dağlık Karabağ Bölgesi'nin özerk statüsünü kaldırdı ve kendine bağladı.
Tüm bu gelişmeler üzerine Karabağ özerk yönetimi bağımsızlık referandumu yapma kararı aldı. Azerilerin katılmadığı referandumla “Dağlık Karabağ Cumhuriyeti” ilan edildi. Gerilim doruk noktasındaydı. Ermenistan ve Azerbaycan arasında çatışma kaçınılmaz hale geldi. Rusların desteğini alan Ermeni kuvvetleri, Dağlık Karabağ bölgesini işgal etti.
[Harita: TRT Haber]
26 Şubat 1992
Hocalı Katliamı ve Dağlık Karabağ
Dağlık Karabağ sorunu Ermenilerin 1991'de Hankendi'yi, 1992'de Hocalı ve Şuşa'yı işgal etmesiyle daha da büyüdü.
Dünya, insanlık tarihinin en korkunç katliamlarından birine uyandığında takvimler 26 Şubat 1992’yi gösteriyordu. Tarihe kara bir leke olarak geçen katliam, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında meydana geldi.
(1).jpg)
Ermeni kuvvetleri kadın, erkek, çocuk ayrımı yapmaksızın önüne geleni katletti.
Daha sonra Laçın, Hocavend, Kelbecer ve Ağdere'yi de ele geçiren Ermeniler, 1993'te Ağdam'a girdi. Ağdam'ı Cebrayıl, Fuzuli, Gubadlı ve Zengilan illerinin işgali izledi.
Azerbaycan topraklarının yüzde 20'si işgal edilirken, 1 milyona yakın insan da yaşadıkları bölgeleri terk etmek zorunda kaldı.
7 Temmuz 2014
Soçi'de Rus lider Vladimir Putin'in ev sahipliğinde, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve eski Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan'ın görüşmesinin öncesinde cephe hattında çatışma çıktı.
Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ağdam ve Terter bölgesinde Azerbaycan mevzilerine yaklaşmaya çalışan Ermeni keşif ve sabotaj birliklerinin tespit edildiği ve bunun üzerine çatışma çıktığını duyurdu.
Bakanlık, çatışmalarda 17 askerinin şehit olduğunu, 90 Ermeni askerin öldürüldüğünü açıkladı.
2 Nisan 2016
İki ülke liderleri Rusya'nın arabulucu rolü üstlendiği görüşmelerde sorunu görüşse de cephe hatlarına Ermenistan'ın ateşkesi bozmasından kaynaklı çatışmalar devam etti.
2 Nisan'da Ermenistan'ın ateşkesi bozmasıyla başlayan sıcak çatışma, Karabağ meselesini uluslararası gündemde üst sıralara taşıdı. Dört Günlük Savaş olarak isimlendirilen sıcak çatışma, ilki Azerbaycan tarafının tek taraflı ilan ettiği fakat karşı tarafın bozduğu 2 ateşkes ilanı sonunda ancak durdu.
.jpg)
[Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile 56. Münih Güvenlik Konferansı'nda... Fotoğraf: AA / Arşiv]
12 Temmuz 2020
Ermenistan ordusu 12 Temmuz'da, sınırın Tovuz bölgesinde Azerbaycan mevzilerine top atışları da dahil saldırı girişiminde bulundu, Azerbaycan ordusunun karşılık vermesi üzerine kayıp vererek geri çekildi.
Çatışmada, Azerbaycan ordusundan 1'i üsteğmen 4 asker şehit oldu, 4 asker yaralandı.
[Fotoğraf: AA]
Sonraki günlerde de devam eden çatışmalarda, Azerbaycan ordusundan 1'i Tümgeneral Heşimov olmak üzere 8 asker şehit oldu.
27 Eylül 2020
Ermenistan, sabahın erken saatlerinde Azerbaycan mevzilerini ve sivil yerleşim yerlerini bir kez daha hedef aldı.
Azerbaycan Savunma Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Ermenistan ordusu saat 06.00 sıralarında cephe hattı boyunca geniş kapsamlı provokasyonda bulunarak Azerbaycan ordusunun mevzileri ve sivil yerleşim birimlerine büyük çaplı silahlar, top ve havanlarla ateş açtı.
Sivil ve askeri kayıpların netleştirildiği, Azerbaycan ordusunun da düşmanın provokasyonunu önlemek ve cepheye yakın bölgelerde yaşayan halkın güvenliğini sağlamak için misilleme tedbirlerinde bulunduğu bildirildi.
Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan'ın saldırılarına karşı cephe boyunca karşı saldırı başlattığını duyurdu.
3.4ºC
Ankara
