Filistin Devleti'nin bağımsızlık ilanının 33'üncü yılı

Filistin'in efsanevi lideri Yaser Arafat, Cezayir'de 15 Kasım 1988'de düzenlenen Filistin Ulusal Konseyi toplantısında başkenti Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulmasını içeren "Bağımsızlık Bildirisini" ilan etti.

[Yaser Arafat, Filistin Ulusal Konseyi'nin ilk oturumunda. 12 Kasım 1988 | Fotoğraf: AP]

Bağımsızlık mücadelesi veren Filistin halkına en büyük siyasi desteği sunan Türkiye, yeni devleti ilk tanıyan ülkeler arasında yer aldı.

Kefiyeli cengaver: Yaser Arafat

Osmanlı'dan sonra, bağımsızlıktan önce Filistin

Filistin'in kalbi olan Kudüs, Müslümanların ilk kıblesi ve Hazreti Muhammed'in Miraç yolculuğuna çıktığı yer olan Mescid-i Aksa'nın yanı sıra Hristiyanlar ile Yahudilerin en kutsal mekanlarına ev sahipliği yapıyor.

Bu nedenle tarih boyunca saldırılara ve işgallere sahne olan Filistin'in bugün içinde bulunduğu sancılı süreç 1. Dünya Savaşı sırasında İngilizlerin Osmanlı Devleti himayesindeki bölgeyi işgal etmesiyle başladı. Filistin'i işgal eden İngilizler, 9 Aralık 1917'de kutsal şehir Kudüs'e girdi.

Kudüs'ün işgalinden kısa süre önce 2 Kasım 1917'deki Balfour Deklarasyonu olarak bilinen mektupla Filistin'in kaderi değişti.

İngilizler dünyanın dört bir tarafından gelen Yahudi yerleşimcilerin Filistin topraklarına yerleşmesine göz yumdu. Her gün sayıları artan Yahudiler, tarihi Filistin topraklarına yerleşmeye başladı.

Araplar ile Yahudiler arasında artan çatışmalar nedeniyle İngilizler konuyu Birleşmiş Milletler'e (BM) taşıdı.

[İngiliz birlikleri, Kudüs'te gösteri düzenleyen Filistinlilere müdahale ediyor. 2 Haziran 1936. | Fotoğraf: AP]

BM'nin 1947'de kabul ettiği taksim planında Filistin topraklarının yüzde 55'i İsrail'e verilirken, Araplara vatanlarından sadece 45'i layık görüldü. Özel bir statüye tabi tutulan Kudüs'ün ise uluslararası toplumun kontrolüne verilmesi kararlaştırdı.

Bu karar bölgedeki durumun iyice içinden çıkılmaz bir hal almasına neden oldu.

Bölgedeki İngiliz mandasının sona ermesinin ardından İsrail, 14 Mayıs 1948'de Filistin toprakları üzerinde bağımsızlığını ilan etti.

Bağımsızlığından bir gün sonra Mısır, Suriye, Lübnan ve Ürdün'ün de aralarında olduğu Arap ülkeleri İsrail'e savaş açtı. Savaşı kazanan İsrail, Batı Kudüs'ü işgal etti.

İsrail, 1967'deki savaşta da Doğu Kudüs ve Batı Şeria'ya girerek tüm Filistin topraklarını işgal etmiş oldu.

[İsrail güçleri Mescid-i Aksa'nın girişnde Filistinli göstericilerle karşı karşıya. 22 Ağustos 1969. | Fotoğraf: AP]

15 Kasım 1988'den sonra neler oldu?

13 Eylül 1993'de, dönemin İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Peres ile o zaman FKÖ'nün müzakereci ismi Mahmud Abbas tarafından Washington'da Oslo Anlaşması imzalandı.

Anlaşma töreninde dönemin ABD Başkanı Bill Clinton, Dışişleri Bakanı Warren Christopher, Rusya Dışişleri Bakanı Andrei Kozyrev ile daha sonra Filistinlilerle barış çabaları nedeniyle fanatik Yahudinin suikastı sonucu hayatını kaybeden İsrail Başbakanı İzak Rabin ile FKÖ Başkanı Yaser Arafat da hazır bulundu.

[Grafik 1: TRT Haber]

Anlaşma gereğince Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde Filistinliler için özerk yönetim kuruldu. (Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, 2018'e gelindiğinde, Oslo Anlaşması'nın artık "öldüğünü" söyleyecekti.)

Siyasi analistler, 27 yıl önce imzalanan Oslo Antlaşmasının artık 'ölü' olduğuna dikkati çekiyor

2000 yılında, Yaser Arafat, dönemin İsrail Başbakanı Ehud Barak ile ABD'de bir araya geldi ancak nihai statü ile ilgili bir sonuç alınamadı. O sırada, İsrail muhafeletindeki Ariel Şaron'un Mescid-i Aksa'yı ziyareti ise eylül ayında 2'nci İntifada'nın fitilini ateşledi.

[Ariel Şaron | Fotoğraf: AP]

2001 yılında Başbakanlığa gelen Şaron, Arafat ile müzakereleri sürdürmeyi reddetti.

2000'li seneler, İsrail'in Filistin topraklarındaki işgal faaliyetinin ve saldırılarının en çok kayda geçtiği dönem oldu.

Filistin bayrağı 2015'te BM'de göndere çekildi

Filistin Birleşmiş Milletler'e henüz tam üye olamasa da 2015'te bu yolda önemli bir adım olan "Üye olmayan gözlemci devlet" statüsünü elde etti.

Bu statü sayesinde Filistin bayrağı BM'de göndere çekildi.

[Filistin bayrağı, BM Genel Merkezi'nde. 30 Eylül 2015. | Fotoğraf: Reuters]

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, 2016'da yaptığı açıklamada "Filistin'in BM'de tam üyelik hakkını elde etmesi konusunda kararlı olduklarını, tüm uluslararası kuruluşlara üye olacaklarını." söyledi.

Filistin topraklarında işgal sürüyor

Halihazırda, işgal altındaki Doğu Kudüs'te 13, Batı Şeria'da 250'den fazla sivili Yahudi işgal birimi bulunuyor.

Bu yerlerde ikamet eden 650 binden fazla sivil Yahudi işgalci, Filistinliler için hayatı daha da zor hale getiriyor.

Uluslararası hukuka göre, işgal altındaki Filistin topraklarında bulunan tüm Yahudi yerleşim birimleri yasa dışı kabul ediliyor.

[Grafik 2: TRT Haber]

Türkiye-Filistin ilişkileri

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile 1975 yılından itibaren resmi ilişkilerini sürdüren Türkiye, 15 Kasım 1988’de ilan edilen Filistin Devleti’ni ilk gün tanıyan ülkelerden oldu.

İki devletli çözüm vizyonu temelinde bölgede adil ve kalıcı barışı destekleyen Türkiye, bağımsız ve egemen bir devlete sahip olma mücadelesini veren Filistin halkıyla dayanışma içinde olmaya devam ediyor.

[TİKA tarafından inşa edilen Gazze Filistin-Türkiye Dostluk Hastanesi | Fotoğraf: AA]

Grafik 1, 2: Nursel Cobuloğlu