Filistin direnişinin sembolleri

İsrail devleti kurulduğu ilk günden beri Filistin halkına zulmediyor. 1948'den beri işgal altında olan Filistin'de halk büyük bir direniş mücadelesi sergiliyor. Nesillerden nesillere geçen bu mücadele direnişin sembolleri de tarihe yazıldı. 

Nekbe'de ellerinden alınan portakal ağaçları, Filistin bayrağı yasaklandığında sembolleşen karpuz, evlerinden zorla çıkarılan halkın bir gün geri dönecekleri umuduyla yanlarından hiç ayırmadıkları anahtarlar, ayakları çıplak, elbisesi yamalı ve sırtı hep dönük, on yaşındaki "Hanzala" karakteri, Filistin'in özgürlük mücadelesinin sembollerinden bazıları.

Özgürlüğü için yıllardır mücadele eden bu halk her türlü baskıya baş kaldırdı. İşte bu baş kaldırışlarda da hep bir sembol ortaya çıktı. İşte o sembollerden bazıları ve yıllardır değişmeyen İsrail saldırganlığını görebileceğimiz hikayeleri...

Karpuz

İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarını protesto edenler ateşkes çağrılarıyla sokakları, meydanları doldurdu. Dünyanın pek çok kentinde düzenlenen Gazze yanlısı gösterilerde protestocular, Filistin bayrakları ve pankartlarla barış taleplerini yüksek sesle dile getirdi. O pankartlardan bazılarında yer alan karpuz figürleri de dikkatlerden kaçmadı. 

1967’de İsrail makamları, Filistin bayrağının ve renklerinin sergilenmesini yasakladı. Filistin bayrağını taşıyanlar ya da asanlar birer birer tutuklanıyordu.

Bu yasak Filistin mücadelesi için bir engel değildi. Filistin bayrağının renklerini içinde barındıran karpuz, işte bu noktada devreye girdi. O günden sonra karpuz da renkleriyle Filistin direnişinin sembolü oldu.

Filistin halkına yapılan her zulümde karpuz kendisine ifade alanı buldu. Çünkü Filistin bayrağına yönelik yasak 26 yıl sürdü.

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile İsrail`in 1993`te imzaladığı Oslo Anlaşması ile bayrak, Filistin’in simgesi olarak kabul edildi. Böylece yasak kalktı. Filistin bayrağı Gazze ve Batı Şeria`da kullanılmaya başlandı.

Zeytin ağacı

Filistinliler, “kekik ve zeytin olduğu sürece topraklarımızda kalacağız” sözünden ilham alıyor. Derin tarihi ve kültürel kökleri olan zeytin ağacının dalları yüzyıllardır barış ve refahla ilişkilendiriliyor.

Kuraklığa, sıfırın altındaki soğuklara, dona ve hatta yangınlara göğüs gerebilen bu dayanıklı ağaçlar, İsrail işgaline karşı Filistinlilerin direncinin ve toprakla bağlarının sembolü konumunda.

Filistin ekonomisinde çok önemli olan zeytin ağaçları, sık sık İsrail askerlerinin ve Yahudi işgalcilerin hedefi oluyor. 

Anahtar

İsrail işgalindeki Filistin topraklarında anahtarın ise ayrı bir manası vardır. Abluka altında yaşamını sürdürmeye çalışan Filistinlilerin, zorla koparıldıkları evlerine dönüş ümitlerinin sembolüdür.

Nekbe sırasında evlerinden zorla çıkarılan Filistinliler anahtarlarını da yanlarında götürdü.

Anahtarı boyunlarında mermi gibi taşırken yaşadıkları acılar ise yüreklerinde derin bir iz olarak kaldı. Bugün hala birçok kişi evinin anahtarını saklıyor.

Ürdün'deki Filistinliler, dönme umuduyla evlerin anahtarlarını da saklıyor

Portakal

Nekbe felaketinden önce Filstinli çiftçi ve iş insanları için önemli bir ihraç ürünü olan portakal, edebiyat ve sanatta da ulusal kimliğin sembolü haline gelir.

Nekbe ile beraber her karış toprağında emeğin olduğu portakal bahçeleri İsrail işgalcileri tarafından ellerinden alındı yağmalandı.

Filistinli yazar Ghassan Kanafani, “The Land of Sad Oranges” Hüzünlü Portakallar Ülkesi adlı kısa öyküsünde portakalları Filistin’in kaybını sembolize etmek için kullandı.

2000'li yıllarda İsrail devlet politikasının en sıkı muhaliflerinden biri, İsrailli yönetmen Eyal Sivan, hem İsrail-Filistin ilişkisinin evrimine, hem de sembolleştirilen Yafa portakal görseli üzerinden tarihin nasıl yeniden yazıldığına dair "Yafa, Portakalın Otomatiği" (Jaffa, The Orange’s Clockwork) politik belgesel filmini çekmiştir. Bu filmde Yafa portakalının bir İsrail markası olarak dünyaya nasıl pazarlandığı anlatılıyor.

Bu belgesel filmi 2009 yılında Doc Film Festivali'nde Eyal Sivan'a 'En İyi Belgeselci Birincilik Ödülü'nü kazandırmıştır. 2010'da ise Solelune, Palermo'da Eyal Sivan bu filmle 'Kurgu Dalında Birincilik Ödülü' kazandı.

Zahter

Bir çeşit dağ kekiği olan zahter de Filistin direnişinin sembollerinden biridir. Filistinliler, "Kekik ve zeytin olduğu sürece topraklarımızda kalacağız" sözünden ilham alarak Filistin topraklarında yetişen bitkilere ne kadar bağlı olduklarına gönderme yapar. Ayrıca birçok Filistinli, meydan okuyan doğası ve farklı iklimlerde hayatta kalabilmesi nedeniyle kendilerini zahter bitkisine benzetir.

Kefiye

Arap dünyasının birçok yerinde kullanılan Kefiye, kendine özgü siyah-beyaz deseniyle Filistinliler tarafından sıkça kullanılıyor. Kefiye, Filistin'in kendi kaderini tayin etme, adalet ve özgürlük mücadelesini simgeliyor.

Kefiyenin üzerinde yer alan desenlerin her biri ise, farklı bir temayı temsil ediyor. Balık ağı deseni, Filistinli denizcilerin Akdeniz ile bağlantılarına işaret ediyor. Zeytin yaprağı deseni azim, dayanıklılık ve kararlığı temsilen kullanılıyor. Kefiyenin üzerinde yer alan şeritler ise, komşu ülkelerde olan ticaret yollarının bir simgesi.

Hanzala

Filistin direnişine vurgu yapan karikatürleriyle büyük beğeni toplayan Naci el-Ali'nin imzasını taşıyan 'Hanzala' karakteri, Filistin'in özgürlük mücadelesinin sembollerinden biri. Arkası dönük bir çocuk olarak tasvir edilen 'Hanzala', çocukken köyünü terk ederek mülteci kampında yaşamak zorunda kalan el-Ali'nin çocukluk zamanlarındaki gibi yırtık pırtık kıyafetler giyiyor.

Hanzala karakteri, savaşın çocuklarının yaşadığı acıyı, zulmü, İslam dünyasının katil İsrail'in barbarca katliamlarına karşı sessizliğini ifade ediyor. Hanzala, yüzünü hiç dönmüyor ve hep 10 yaşında.

Naci el-Ali'nin oğlu Halid,daha önce verdiği bir röportajında, babası için Hanzala karakterinin önemine dair şunları söylemişti:

"Hanzala hiç büyümeyen bir çocuk. Çocuk yaşta Filistin'den ayrıldı. Zaman onun için Filistin'den sınır dışı edildiğinde durdu. Babam Hanzala'nın yalnızca Filistin'e, evine geri döndüğü zaman büyüyeceğini söylerdi. Hanzala fakir bir çocuk. Pek iyi görünümlü değil, ayakları çıplak, kıyafetinde yamalar var, saçları dağınık. Yani sahip olmayı hayal ettiğiniz çocuk değil. Hanzala bir yönüyle babamın vicdanını temsil ediyor. Hiç yalan söylemeyen, sonuçları ne olursa olsun düşündüğünü söyleyen, doğru tarafta olmaya çalışan bir çocuk..."

Kaktüs

Filistinliler nesiller boyunca, evlerini koruyan doğal çitler oluşturmak için köylerin etrafına kaktüs ekmişlerdir. Ancak Nekbe ile yıkılan ve işgal edilen köylerin yakınındaki kaktüs ağaçları da sahipsiz kalır.

Kuru ve sert koşullarda gelişebilen ve kuraklıktan kurtulma becerisiyle ünlü olan kaktüs, Filistinliler için aynı zamanda sabrı ve dayanıklılığı simgeler. Arapça karşılığı 'sabr'dır. Yüz binlerce Filistinlinin zorla yerlerinden edildiği 1948 Nekbe felaketinin ardından insanların birbirlerini sabırlı, dirençli ve kararlı olmaya teşvik etmesini sembolize eder.

Kaşık 

Direnişin yeni̇ sembollerinden olan kaşık, 6 tutuklu Filistinlinin sadece kaşık kullanarak İsrail'in yüksek güvenlikli Gilboa Hapishanesi'nden tünel kazıp kurtulmasıyla, Filistinlilerin kararlılığını ve özgürlüğünü göstermenin yolu haline geldi.

İsrail polisi, 22 metrelik tünelin yaklaşık 6 ayda kazıldığını tespit etti.