Finlandiya, Soğuk Savaş'tan beri NATO'nun birçok misyonuna katkı sağlıyor ve 1994'ten beri "partner ülke" olarak NATO ile birçok konuda işbirliği yapıyordu ancak geçen yıla kadar NATO'ya katılma konusunda niyet beyan etmemişti.
Finlandiya hükümeti, Rusya'nın Ukrayna'ya 24 Şubat 2022'de saldırmasından sonra Avrupa'da güvenlik mimarisinin değiştiği gerekçesiyle ülkenin yıllarca izlediği tarafsızlık ilkesini değiştirdi.
Rusya ile 1340 kilometrelik sınıra sahip Finlandiya ve komşusu İsveç, NATO'nun güvenlik şemsiye altına girmek için 18 Mayıs 2022'de NATO'ya resmen üyelik başvurusu yaptı. İki İskandinav ülkesinin büyükelçileri başvuru mektubunu NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'e birlikte teslim etti.
Bunun ardından 28-30 Haziran 2022'de İspanya'nın başkenti Madrid'de yapılan NATO Zirvesi'nde iki ülke resmen üyeliğe davet edildi. 5 Temmuz'da NATO ülkeleri katılım protokolünü imzaladı ve İsveç ve Finlandiyalı yetkililer, NATO'nun toplantılarına "davetli ülke olarak" katılmaya başladı.
Türkiye, Madrid'deki zirveden önce özellikle İsveç'teki PKK/YPG ve FETÖ gibi terör örgütlerinin faaliyetleri nedeniyle bazı güvenlik endişelerini dile getirdi. Nitekim Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında terörle mücadelenin artırılması konusunda zirve sırasında Üçlü Muhtıra imzalandı. İsveç ve Finlandiya, bu metinle terörle mücadelede daha fazla işbirliği taahhüt etti.
Daha sonra üç ülke arasında çok sayıda görüşme yapıldı. Türk yetkililer, özellikle İsveç'in bu konudaki adımlarının memnuniyet verici ancak yetersiz olduğunu belirtti. Finlandiya konusunda ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 17 Mart 2023'te onay sürecinin başlatılacağını açıkladı.
Bu sırada Haziran 2022'de düzenlenen Madrid Zirvesi'nden hemen sonra NATO ülkelerinin çoğu iki ülkenin üyelikleri için onay sürecini başlatmıştı. 20 NATO ülkesi temmuzda, 4 ülke ağustosta, 4 ülke de eylülde meclislerinde onay sürecini tamamladı.
Son olarak 27 Mart 2023'te Macaristan meclisi Finlandiya'nın üyeliğini onayladı. TBMM'deki onay ise 30 Mart'ta çıktı. Böylece Finlandiya'nın NATO üyelik süreci 1 yıldan kısa sürede tamamlanmış olacak.
Finlandiya'ya güvenlik garantisi
NATO müttefiki 30 ülkenin onaylarından sonra Finlandiya, NATO Anlaşması'nın "bir üyeye yapılan saldırının tüm üyelere yapılmış sayılacağını" öngören 5. maddesi gereğince güvenlik garantisi alıyor.
Finlandiya, İsveç ile üyelik başvurusu yaptıktan sonra ABD ve İngiltere gibi NATO ülkelerinden güvenlik garantisi almıştı. Ancak NATO'ya tam üyeliğin onaylanmasıyla Finlandiya, ilk kez bu tür bir garantiyle NATO güvenlik şemsiyesinin altına girmiş oluyor.
Bundan sonra ne olacak?
NATO'ya bir ülkenin kabul edilmesi için üyeliğe katılım protokollerine tüm müttefiklerin onay vermesi gerekiyor. Son olarak TBMM'nin onayıyla bu şart yerine getirildi.
Finlandiya'ya 30 NATO ülkesinin onayı çıkmış olsa da 31. üyenin resmi kabulü için hala bazı özel prosedürlerin yerine getirilmesi isteniyor.
Kendi onay süreçlerini tamamlayan ülkelerin, Washington Anlaşması'nı saklayan ABD'ye yeni üyenin katılımını öngören protokolleri kabul ettiklerine dair bildirim yapma zorunluluğu bulunuyor. Bu durumda Macaristan'ın onayından sonra Türkiye'nin de kabul bildirim mektuplarını ABD'ye iletmesi gerekecek.
Mektuplar, ABD Dışişleri Bakanlığı arşivine girecek ve ABD Dışişleri Bakanlığı NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'e Finlandiya'nın üyelik koşullarının karşılandığına ilişkin bildirim yapacak. Ardından NATO Genel Sekreteri'nin imzasıyla Finlandiya'ya tam üyelik için davet mektubu gönderilecek.
Finlandiya ise Cumhurbaşkanı tarafından yetkilendirilen Dışişleri Bakanının imzaladığı kendi kabul belgesini ABD'ye iletecek.
Finlandiya'nın üyeliği kabul ettiğine ilişkin belge, ABD Dışişleri Bakanlığına ulaştıktan sonra bu ülke resmen NATO'nun 31. üyesi olacak ve Finlandiya bayrağı NATO karargahında diğer müttefik ülkelerin bayraklarının yanına çekilecek.
3.5ºC
Ankara
