Aşırı sağın istikrarlı yükselişini sürdürdüğü Fransa’da ikinci tura kalan seçimleri anlamak için öncelikle adaylara kısaca bakmak gerekiyor. Ülkeyi 5 yıl yönetecek cumhurbaşkanının belli olacağı seçimde yarışan adaylar arasında aşırı sağcı Eric Zemmour, Marine Le Pen ve Valerie Pecresse ile Cumhurbaşkanı Macron ön plana çıkıyordu.
Aşırı sağcı Eric Zemmour
Seçimde yarışan adaylar arasında en dikkat çekici isim ise aşırı sağcı yazar olarak görülüyordu.
Fransa’da 1958’de Cezayir asıllı Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Zemmour, ülkede yaşayan yabancıların asimile olmasını gerektiği savunuyor, İslam ve göçmen karşıtı görüşleriyle tanınıyor.
Zemmour, birkaç defa Müslümanlara karşı nefreti körükleyen ifadeleri nedeniyle para cezasına çarptırıldı.
Eric Zemmour ilk tur seçimlerde yüzde 7,2 oy aldı.
[Aşırı sağcı Cumhurbaşkanı adayı Marine Le Pen. Fotoğraf: AA]
Marine Le Pen
Aşırı sağ kanattan cumhurbaşkanı adayı olan diğer isim ise Ulusal Birlik (RN) partisinin lideri ve milletvekili Marine Le Pen.
Üçüncü kez cumhurbaşkanı adayı olan Le Pen, 2017’deki seçimde Emmanuel Macron ile ikinci tura kalmayı başarmış, yüzde 33,9 oy almıştı.
Geçen yıla kadar aşırı sağın en önemli temsilcisi olan 53 yaşındaki Le Pen’in popülerliği, İslam ve göçmen karşıtlığında daha sert olan Zemmour’un adaylığını açıklamasıyla azalmaya başladı.
Le Pen, kamusal alanda başörtüsünü yasaklamayı vadediyor. Marine Le Pen seçimlerde yüzde 23,15 oy aldı.
Jean-Luc Melenchon
Aşırı solcu Boyun Eğmeyen Fransa Hareketinin (LFI) 70 yaşındaki lideri milletvekili Jean-Luc Melenchon.
Aday olmak için gerekli 500 imzaya yakın zamanda ulaşan ve 3. kez cumhurbaşkanı adayı olan Melenchon'un, terör örgütü PKK'ya destek verenlerle yakın ilişki içinde olduğu ifade ediliyor.
Melenchon, diğer yandan da seçildiği takdirde "ayrılıkçılık yasası" olarak bilinen tartışmalı "Cumhuriyet Değerlerine Saygıyı Güçlendiren Prensipler" yasasını ülkedeki özgürlükleri kısıtladığı için yürürlükten kaldırmayı vadediyordu.
Jean-Luc Melenchon, birinci tur seçimeler yüzde 21,95 oy alarak üçüncü sıraya yerleşti.
Merkez sağın adayı Valerie Pecresse
Cumhuriyetçiler Partisinin (LR) cumhurbaşkanı adayı, başkent Paris'in de içinde bulunduğu Ile-de-France bölgesinin başkanı Valerie Pecresse'di.
Eski Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy döneminde bakanlık görevi de yapan 54 yaşındaki Pecresse, parti içerisindeki cumhurbaşkanı adayının belirlendiği seçimde usulsüzlük yapmakla suçlanıyor.
Bir konuşmasında, Sarkozy tarafından 2005’te kullanılan "banliyöleri Karcher ile temizleme" ifadesine atıfta bulunarak "10 yıldır François Hollande ve Emmanuel Macron tarafından depoya kaldırılmış olan Karcher'i yeniden çıkarma zamanı geldi" diyen Pecresse ayrıca çoğunluğu Afrika kıtasından gelen Müslüman, Arap ve siyahilerin, Fransız ve Avrupa Hristiyan nüfusunun yerine geçtiğini ileri süren "Büyük İkame (Grand Remplacement)" teorisini benimseyici ifadelerinden tepkiler üzerine geri adım attı.
Valerie Pecresse, pazar günü çemlenlerin yüzde 4,78'inin oyunu alabildi.
Seçimin favorisi gösterilen Cumhurbaşkanı Macron
Diğer yandan cumhurbaşkanlığı yarışında yer alacağını resmi olarak duyurmayı son ana bırakan 44 yaşındaki Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, adaylar arasındaki en genç isim oldu.
İlk defa aday olduğu 2017 seçimlerini ikinci turda kazanan Cumhuriyet Yürüyüşü (LREM) lideri Macron, yeni döneme dair vaatlerini açıklamasa da anketlerde favori olarak gösteriliyor.
Koronavirüs salgını döneminde ekonomik sıkıntılara yönelik eleştirilerin odağını değiştirmek için bir yasayı ortaya çıkardığı belirtilen Macron, uluslararası toplum, sivil toplum kuruluşları, insan hakları savunucuları tarafından ülkede Müslümanlara karşı zulüm ortamı oluşturmak, İslamofobiyi kurumsallaştırmak ve ayrımcılıkla suçlanıyor.
Birçok cami ve Müslümanlara ait sivil toplum kuruluşunun kapatıldığı Macron dönemi, aynı zamanda Sarı Yeleklilerin 2 yıldan uzun süren gösterilerine sahne oldu.
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, seçmenlerin yüzde 27,84'ünün oyunu alarak birinci tur seçimi önde bitirdi.
2020 yılının başında dünya ekonomisini derinden etkilemeye başlayan koronavirüs pandemisi ve 2022'nin şubat ayında başlayan Rusya-Ukrayna savaşının gölgesinde Fransız halkı sandık başına gitti.
Aşırı sağ ve solun yükselişine sahne olan birinci tur seçimlerin ne anlama geldiğini Fransa/Lile Üniversitesi, Uluslararası Ekonomi/Küreselleşme ve Dünya Ekonomisi alanında yüksek eğitimine devam eden Yunus Emre Akbulut ile konuştuk.
"1965'ten beri hiçbir aday ilk turda seçilemedi"
Seçim sonuçlarında sürpriz yaşandı mı? Aşırı sağcı ve aşırı solcuların aldıkları oylar tahmin ediliyor muydu?
Seçim sonuçlarının sürpriz olduğu pek söylenemez. 1965’ten beri var olan bu seçim sisteminde şu ana kadar hiçbir aday birinci turda halk tarafından başkan seçilemedi.
Ayrıca seçim öncesi yayınlanan anketlerde Le Pen’in 2017 seçimlerine göre oylarını artırmasına rağmen Macron yine önde gözüküyordu. Ancak aşırı sağcı ve aşırı solcuların oylarının beklenenden yüksek olduğunu söyleyebiliriz.
2022 seçimlerinde Fransa’da merkez sağ ve merkez sol diyebileceğimiz kesimin neredeyse tamamen eridiğini söyleyebiliriz. Bunun en önemli nedeni ise kuşkusuz pandeminin de etkisiyle Avrupa’da genel olarak artan ekonomik krizlerdir. Bu nedenle ülkede tartışılan temel konuların başında hayat pahalılığı ve göçmenler gelmektedir. Seçmenin oy verme davranışını en fazla etkileyen de aşırı sağcıların yabancı karşıtı söylemleri ile aşırı solcuların ekonomi, eğitim ve sağlık sistemi gibi alanlarda artan reform söylemleri oluyor.
"Le Pen'in sürpriz yapma şansı yok"
İkinci turda Macron’un seçimleri kazanması bekleniyor. Birinci turda yarışan 10 adayın çoğu Macron’u destekleyeceğini beyan etti. Le Pen’in sürpriz yapma durumu var mı?
2017 seçimleri döneminde yine bugünkü gibi aşırı sağ, merkez sağ, merkez sol ve aşırı sol adaylar vardı. Macron ise kendisini ve partisini üçüncü yol olarak konumlandırdı, yani ne sağ ne sol, merkez siyaset yürütüyordu. Seçimlerin ilk turunda yüzde 24 oy alarak birinci oldu ve yüzde 21 oy almış olan Le Pen ile ikinci tura kaldı. Macron ikinci turda yüzde 66 gibi yüksek bir oy oranıyla başkan seçildi.
Merkez sağ ve sol çevreler aşırı sağcı Le Pen’in başkan seçilmesindense merkezde konumlanan Macron’un başkan olmasını daha uygun bularak Macron’a oy verdiler.
2022 seçimlerinde de yine aynı isimler ikinci tura kaldı. Le Pen’in sürpriz yapma şansı neredeyse yok denecek kadar az. Seçimi kaybeden adaylar seçmenlerini ikinci tur için yönlendirmeye başladılar. 10 Nisan 2022’de bir açıklama yapan Jean luc Mélenchon, ikinci turda Le Pen’e tek bir oy bile yok çıkışı yaptı ve seçmenlerine “Ne yapacağınızı biliyorsuz” dedi. Mélenchon, yüzde 21’lik oy ile seçimlerde üçüncü olmuştu. Seçimlerde yüzde 5 oy alan Valérie Pécresse da Macron’a desteğini açıklayan isimler arasında yer aldı.
Anketlere baktığımızda ise ikinci turda Macron için yüzde 53, Le Pen için ise 47 bandında bir oydan bahsediliyor. Aradaki puan farkı çok büyük olmayacak.
"Fransa'da sağ seçmen artıyor"
Seçim sonuçları aşırı sağcı Le Pen’in 2017’ye göre oylarını yüzde 3 artırdığını gösteriyor. Aşırı sağın istikrarlı yükselişi ne anlatıyor?
Fransa halkı kendini soldan çok sağda tanımlıyor. Fransız bir think-tank kuruluşu olan Fondation Pour L’innovation Politique’in yaptığı araştırmaya göre Fransa’da sağcı seçmen oranı artıyor. Buna göre 2017’de Fransızların yüzde 33’ü kendini sağcı olarak tanımlarken 2021’de bu oran yüzde 38’lere kadar yükseldi.
Macron için de merkeze en yakın sağcı aday diyebiliriz. Kasım 2018'de başlayan sarı yelekliler olayları, ekonomik sorunlar, emeklilik reformuna karşı yapılan eylemler nedeniyle popülaritesi düşen Macron da İslam karşıtlığının sağ ve aşırı sağ seçmen üzerinde prim yapması nedeniyle 2022'deki cumhurbaşkanı seçiminde oy kazanmak amacıyla bu politikalara yöneldi.
Le Pen’in söylemleri yıllardır aşırı sağcılara yönelikti ama gerek pandemi ve öncesinde sarı yelekliler olaylarıyla ve gerekse de Macron’un uyguladığı politikalar neticesinde toplumun artan ekonomik taleplerine yönelmeye başladı. Bu da toplumun daha geniş bir tabakasında ilgi gördü.
Fakat 2002’den bu yana Fransa seçimlerine baktığımızda aşırı sağcılarda baba Le Pen ya da Madam Le Pen’in hep ikinci tura kaldığını görüyoruz. İkinci turlarda ise aşırı sağa karşı her zaman bir cumhuriyetçi cephe oluşmuştur. Aşırı sağın karşısında hep bir birlik oluşmuştur.
"İslam karşıtlığı kurumsallaşıyor"
Aşırı sağın artan oy oranı ve baskın söylem gücü, camilerin kapatılması ve Müslümanlara artan baskılar da göz önüne alındığında, Fransa’da yabancı düşmanlığını nasıl etkiliyor?
Fransa’da son iki yıldır özellikle Müslümanları hedef alan aşırı sağ eylemler ciddi artış gösteriyor. Bununla beraber hükümette İslam karşıtı yasa ve uygulamalara imza atıyor.
Medyada kullanılan siyasi söylemler ile yabancı düşmanlığına karşı faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri, hükümet kuruluşları tarafından doğrudan hedef alınıyor. Artan oy oranı Fransa’da aşırı sağ ideolojiyi yükseltmekle kalmayıp topluma yerleştiriyor. Öyle ki Le Pen’den bile daha radikal ırkçı söylemlerde bulunan başkan adayı Éric Zemmour’un söylemleri bile artık halk nezdinde normal karşılanmaya başlandı.
Aşırı sağcı söylemler ve politikalar yabancı düşmanlığının yanı sıra Fransız toplumunun genelini de etkiliyor. Örneğin 2020 yılında kabul edilen küresel güvenlik yasası. Polis şiddetine yol açacağı gerekçesi ve toplumun geniş kesimleri ile istişare edilmeden böyle bir yasanın hazırlanmış olması nedeniyle sokaklarda günlerce süren protestolara yol açmıştı.
Fransa’da terör ve İslamcılıkla mücadele kisvesi adı altında yabancı karşıtlığı günden güne kurumsallaşmaya devam ediyor.
12.3ºC
Ankara
