Geçmişi yok edilen ülke: Suriye

Suriye'deki iç savaş yüzünden kadim kentler enkaz yığınına dönüştü. Antik şehirler, kutsal mekanlar, farklı uygarlıklardan günümüze kalan eserler yağmalandı. TRT Haber ekibi, o yağmanın izini sürdü.

Nebi Huri köyündeki anıt mezarın Hititli Uriya'ya ait olduğu sanılıyor. Uriya, eski Ahit’te geçen Kral Davud’un komutanlarından biri. Antik mezarın içindeki lahdin altı kazılmak istenmiş. Antik mezarın içindeki merdivenlerden yukarıya doğru çıkınca özenle işlenmiş sütunlar dikkat çekiyor. Ancak tarihi yapı, iç savaştan önceki ihtişamlı günlerinden uzak. 

Sistematik yağma

Nebi Huri tepesindeki kale kalıntıları, yağmanın boyutunu gözler önüne seriyor. Tepede, Büyük İskender'in generali tarafından kurulmuş bir antik kent var. Antik kente ulaşmadan önce ise toprak yığınları. Bu toprak yığınları, terör örgütünün define kazıları için kullanığı iş makinelerince oluşturulmuş. İş makinelerinden geriye kalan izler, yağmanın ne denli sistematik bir hal aldığını ortaya koyuyor.

Tahrip olan antik kentten bir taş yapı, bir de tiyatro ayakta kalabilmiş. Köylüler, yağmalanan antik kente teröristlerce mayın döşendiğini anlatıyor. 

Terör örgütü DEAŞ da, tıpkı PKK/YPG gibi bölgeyi işgal altında tuttuğu dönemlerde gözünü tarihi eserlere dikmiş. "Ya Şehrih" köyünde bulunan tümülüste de yağmanın izlerini görmek mümkün.

Tümülüste, 10 metre derinliğe inen bilinçsiz kazılar yapılmış. Köy halkı, tehlikeli olduğu için kazılan yerlere girmiyor. Endişeleri ise çocuklarının kazı sonucu oluşan çukurlara düşmesi. 

Kaçırılan tarihi eserler Batı ülkelerinde müzayedelerde

Tahrip edilen bir başka tarihi yapı ise "Ayn Darah" tapınağı. Tapınak milattan önce 1300 ile 700 yılları arasına tarihleniyor. Kısa bir süre öncesine kadar burada, "Geç Hitit" dönemine ait olduğu belirtilen aslan heykelleri vardı. İş makineleriyle tahrip edilen tapınak, artık toprak yığınları içinde. Aslan heykellerinden geriye ise parçalar kalmış. Suriye'den kaçırılan tarihi eserlerin izlerine Batı ülkelerindeki müzayedelerde rastlamak mümkün.

Suriye'deki kültürel mirasın yağmalanması, Anadolu'nun tarihi coğrafyasının da yarım kalması demek.

Tarihi eser operasyonları

Suriye'den kaçırılan tarihi eserlerin bir bölümü Türkiye'de düzenlenen operasyonlarla kurtarıldı. O eserler, barış sağlanana kadar koruma altına alındı. Suriye, istikrara kavuştuğunda, yeniden ait oldukları yerlere gönderilecekler.

Kamera: Mustafa Oğuz