Günlerce sallanan Afganistan’a Türkiye’nin yardımları sürüyor

Afganistan'ın İran sınırındaki Herat vilayeti, geçtiğimiz cumartesiden bu yana beşik gibi sallanıyor.

İlk depremin büyüklüğü 6,3’tü. Ardından gelen sarsıntıların büyüklükleri de korkutucu seviyedeydi. 7 Ekim’den bu yana büyüklüğü 5’ten yüksek 6 deprem kayıtlara geçti.

Sarsıntılar şehir merkezinde büyük yıkıma yol açmasa da kırsalda durum ne yazık ki aynı değil. Köylerdeki kerpiç evler sarsıntılara karşı direnç gösteremedi ve neredeyse tamamı yerle bir oldu. Bazı köylerin ise tamamen yok olduğu belirtiliyor. Can kaybının yaklaşık 3 bin olduğu gelen bilgiler arasında. Hayatta kalmayı başaranlar ise her an yeni sarsıntılar olabileceği endişesiyle yaşıyor.

Türkiye Afganistan’a giden ilk uluslararası yardım ekibi oldu

Afganistan’daki ilk depremin ardından Türkiye hızla harekete geçti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla AFAD'ın koordinesinde yardım ekipleri hazırlıklarına başladı. İçişleri, Milli Savunma ve Sağlık Bakanlıkları'nın ortak çalışmasıyla yardım operasyonunun düğmesine basıldı. Yardım malzemeleri ve ekipleri taşıyan ilk uçak 9 Ekim’de, ikinci uçak da 10 Ekim’de Ankara’dan havalandı.

[Türkiye'den gönderilen yardımlar Afganistan'a A400 kargo uçağı ile ulaştırıldı. Fotoğraf: AFAD]

Yıkılan köylerde çadır alanları kuruldu

AFAD, UMKE ve Türk Kızılayı’ndan oluşan Türk Yardım Ekibi, özellikle kırsal kesimde, yıkımın çok daha büyük olduğu köylerde çalışmalarını yoğunlaştırdı. 11 Ekim sabahı meydana gelen Herat kırsalı merkezli 6,3'lük deprem sonrasında da hızla harekete geçildi.

Ekipler, depremin merkez üssüne en yakın köylere 2 saat içinde ulaştı. AFAD arama kurtarma teknisyenleri, kerpiç yığınına dönen enkazlarda arama-tarama faaliyetleri yürüttü.

[Türkiye'den giden UMKE ekipleri yerel halkın sağlık kontrollerini yaptı. Fotoğraf: AFAD]

AFAD'ın koordinasyonundaki UMKE ekibi, Nauba köyündeki depremzede kadın ve çocukları sağlık taramasından geçirdi. Tek tek muayeneler yapıp tedavi için gerekli ilaçları hastalara verdi. Türk Yardım Ekibi, depremin büyük yıkıma uğrattığı köylerde AFAD aile çadırlarını kurdu.

[Depremde evleri yıkılanlar AFAD'ın kurduğu çadırlara yerleştirildi. Fotoğraf: AFAD]

Herat'ın Zendeh Jan ilçesine bağlı Köşkek ve Vardak köylerinde geniş çadır alanları oluşturdu. Battaniye dağıtımı gerçekleştirdi.

Depremin ilk gününden bu yana yardım nöbeti sürüyor

AFAD Uzmanı Caner Olcay Aşık, depremin ilk gününden bu yana Afganistan’da. Sarsıntılarla yıkılan hatta yok olan köylerde yaşam mücadelesi veren Afgan halkına yardım eden Türk ekibin içinde yer alıyor. Deprem bölgesinde neler yaşandığını, nasıl bir yaşam mücadelesi verildiğini ve izlenimlerini TRT Haber’e anlattı.

[AFAD Uzmanı Caner Olcay Aşık]

“Kerpiç evler yaşam boşluğu bırakmıyor”

Depremlerin 30-40 kilometre çapında bir bölgede, dar bir coğrafyada, yıkıcı etki oluşturduğunu söylüyor Caner Olcay Aşık. “Herat şehir merkezinde gözle görünür bir hasar yok” diyor ama köylerdeki kerpiç evlerde yıkımın korkunç boyutta olduğunu anlatıyor. Bunda yapıların kerpiçten inşa edilmesinin büyük payı olduğunu vurguluyor:

“Ciddi oranda yıkım yaşandı. Hatta merkez üssüne yakın Nayib Rafi gibi köylerde tek bir ev bile ayakta kalmadı. Yapımında Türkiye'deki gibi ağaç kullanılmayan kerpiç evler, arama kurtarma için de betonarme yapılar gibi uzun saatler tanımıyor. Çok acı ama Herat'ın köylerinde toprak yığınına dönüşen enkazlar, altında kalan depremzedeye bir hayat boşluğu ve nefes alacak delik bırakmadı maalesef.”

[Kerpiç yapıların büyük bölümü depreme direnç gösteremeyerek yıkıldı. Fotoğraf: AFAD ]

25-30 senedir böyle bir deprem yaşamayan Herat şehir merkezinde halkın psikolojik olarak etkilendiğini aktarıyor Aşık. “Bu nedenle geceleri dışarıda, kaldırımlarda geçiren binlerce insan var şehir merkezinde. Afganistan halkından kiminle konuşsam çok korkmuş ve tedirgin olduklarını söylüyorlar” diyor.

[Yapısı nedeniyle yıkılan kerpiç evlerde arama çalışması yapmanın güç olduğu belirtiliyor. Fotoğraf: AFAD]

11 Ekim sabahı meydana gelen 6,3 büyüklüğündeki ikinci deprem de bu korkuları daha da körüklemiş. Caner Olcay Aşık, Türk ekiplerinin ikinci depreme nasıl yakalandıklarını ise şöyle anlatıyor:

“Depremin şiddetini şöyle tarif edeyim. Kaldığımız sağlam yapıdaki ranzalar yerinden hareket ederek birbirlerine çok güçlü şekilde vurdu. Depremin P dalgasını çok şiddetli hissettik.

Depremin hemen ardından da merkez üssü civarında arama-tarama yapmak için bölgeye gittik. Ancak ilk depremlerle aynı bölgede meydana geldiği için yeni yıkım ve hasar kısıtlı kaldı. Çünkü zaten aynı bölge ilk depremlerde yıkıma uğramıştı. İlk depremlerin ardından da zarar ve yıkım köylerde meydana gelmişti.”

[AFAD ekipleri yıkılan alanlarda çalışmalar yaptı. Fotoğraf: AFAD]

Türk yardım ekibi Afganistan’da neler yaptı?

Caner Olcay Aşık, depremin en çok Zendhe Jar ilçesini ve köylerini etkilediğini belirtiyor. “29 kişilik Türk Yardım Ekibi olarak AFAD koordinasyonunda Herat kırsalındaki deprem bölgesinde çalışıyoruz. 2 uçakla toplam 250 AFAD Aile Çadırı, bin 500 battaniye, 250 gıda kolisi, 1 sahra hastanesi, 173 binden fazla ilaç, serum, medikal malzeme, 6 jeneratör ve 1 Yeni Nesil Orta Tonaj AFAD Arama Kurtarma Aracı'nı Afganistan'a getirdik. 2 seferde yaklaşık toplam 40 tonluk insani yardımı depremzedeler için ulaştırmış olduk” diyor.

[Türkiye'den gönderilen yardım malzemeleri afetzedelere ulaştırılıyor. Fotoğraf: AFAD]

Bölgede oluşturulan "AFAD Geçici Operasyon Merkezi" ile yardımlar doğru noktalara ulaştırılmaya çalışılıyor. Afganistan’ın engebeli coğrafyasında bu çok da kolay değil. Aşık, yaşadıkları güçlükleri şöyle ifade ediyor:

“Afganistan'a ulaştığımız ilk saatlerde, depremin merkez üssünde bulunan, yolu yok diyebileceğimiz, keçi yolu benzeri yollarla ulaşmaya çalıştığımız dağ köylerine sahada ihtiyaç analizi ve keşif yapmak için gittik. Depremin vurduğu bölgede, Türkmen köyü olan ve halkının Türkçe konuştuğu Shekiban'ın yanı sıra Çeşme-i Guri, Serabulend, Köşkek gibi etkilenen köylerin halklarından ihtiyaç listeleri aldık. Mevcut durumu ve ihtiyaçları halkın kendisinden de dinledik.

[AFAD görevlileri depremin etkilediği bölgelere ulaşırken zaman zaman zorluklar da yaşadı. Fotoğraf: AFAD]

11 Ekim'den itibaren de Zendhe Jan'da depremden en fazla etkilenen köylere gittik. AFAD aile çadırlarımızı kurarak depremzedelere geçici yuva yapıyoruz. Gıda kolileri ile ihtiyaç sahibi afetzedelere gönül sofraları kuruyoruz. AFAD battaniyelerini depremzede Afganistanlı çocukları sıcak tutsun diye paylaşıyoruz. Nayib Raif (ya da Neyib Raif), Köşkek, Vardak, Siyao gibi köylere yardım ulaştırıyoruz.

[Sağlık ekipleri gittikleri köylerde sağlık kontrolleri yapıyor. Fotoğraf. AFAD]

Bir yandan da UMKE ekibimiz, köylerde sağlık taraması yaparak şifa dağıtmaya vesile oluyor. Türk Yardım Ekibi olarak hep birlikte, bir anlamda yardımsever milletimizin duasını ihtiyaç sahiplerine götürüyoruz. Bir anlamda devletimizin şefkatini kardeş halklarımıza ulaştırıyoruz. İnsanımız için ülkemizde, insanlık için sınırlarımızın ötesinde çalışıyoruz."