Herkes için internet... Ama nasıl?

İnternet yaklaşık 40 yıldır hayatımızda.

Özellikle 2000’li yıllardan itibaren bilgisayar teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmeler, yüksek bağlantı hızı ve sosyal medya platformlarının önlenemez yükselişi, interneti günümüz dünyasında daha önemli hale getirdi.

8 milyara yaklaşan dünya nüfusunun neredeyse yarısı hala internet erişimine sahip değil. Afrika kıtası ülkeleri başta olmak üzere birçok ülkede ise kısıtlı imkânlarla kullanılıyor.

Ancak her geçen yıl, internet kullanıcı sayısı ciddi şekilde artıyor.

İnternet kullanıcısı sayısı 316 milyon yükseldi

We are Social 2021 verilerine göre 2021'de dünyada internet kullanıcısı sayısı 316 milyon yükselerek yüzde 7.3 arttı. Toplam kullanıcı sayısı 4 milyar 66 milyon oldu.

Cep telefonu sahiplerinin sayısı 93 milyon, sosyal medya kullanıcı sayısı ise 490 milyon artış gösterdi.

Dünyada günlük bazda internet kullanım süresi 11 dakika, sosyal medya kullanım süresi 1 dakika, televizyon izleme süresi 6 dakika ve Spotify, Apple Music, Amazon Music, Youtube Music gibi platformlarda geçirilen süre 36 dakika arttı.

Türkiye'de günlük internet kullanım süresi 28 dakika yükselirken, internet kullanım oranı yüzde 3 artarak yüzde 74'ten yüzde 77'ye çıktı.

[Grafik: Nursel Cobuloğlu / TRT Haber]

Teknolojideki tüm gelişmelere ve rakamsal artışa rağmen dünyanın hala sadece yarısı birbirine bağlı.

Bu durumun ekonomik, sosyal ve siyasal nedenleri bulunuyor.

Ancak hem teknolojinin önde gelen markaları hem de yeni girişim şirketleri, bu sorunu ortadan kaldırmanın yollarını arıyor.

İşte bu zamana kadar atılan adımlardan bazıları…

Google: Project Loon (Balon projesi)

Google, erişimi zor coğrafyalara internet erişimi sağlamayı amaçlayan Loon projesine 2003 yılında Yeni Zelanda’da başladı.

Özel teçhizatla donatılmış yüksek irtifa sıcak hava balonlarının belirlenen rotalarda uçurularak insanlara geniş bant internet erişimi sağlaması planlandı.

Havada kalmak için geleneksel yakıt yakma yönteminden ziyade, Loon balonları helyumla dolduruldu. Güneş pilleri ve yedek bir pil paketi karışımı ile çalıştırıldı.

300 günden fazla havada kalabilen bu stratosferik balonlarla, zemin altyapısı olmayan alanlara başarıyla hücresel bağlantı sağlandı.

Hatta Loon balonları, 2017'de Maria Kasırgası'nın vurduğu Porto Riko'da denenerek 100 bin kişiye internet erişimi sağladı.

Ancak tüm çabalara ve sağlanan başarıya rağmen proje maddi nedenlerle sona erdi.

Google'ın çatı şirketi Alphabet'in kurduğu Loon şirketinin Üst Yöneticisi Alastair Westgarth, yaptığı açıklamada, maliyetleri düşürmek için gösterdikleri tüm çabaya rağmen sürdürülebilir iş modelini kurmakta zorlandıklarını duyurdu.

"Loon'un yolculuğu sona eriyor" açıklamasını yapan Westgarth, Temmuz 2020'de Kenya'nın kırsal kesiminde yaşayan binlerce kişiye 4G internet hizmeti vermeye başlayan balonların artık hizmet vermeyeceğini söyledi.

[Fotoğraf: Loonproject]

Facebook: Project Aquila Flying

Herkes için internet projesinde adım atan şirketlerden biri de sosyal medya devi Facebook oldu.

Şirket, Aquila Projesi'nde tıpkı Loon projesinde olduğu gibi havadan internet dağıtımı yapmayı planladı.

Ancak bu kez balonlar yerine insansız hava araçları (İHA) kullanıldı.

Söz konusu insansız hava aracı, bir Boeing 737’ninki kadar kanat genişliğine sahipti ve standart bir otomobil ağırlığındaydı.

Denemeler 2014 yılından 2018 yılına kadar devam etti.

Gündüzleri güneş enerjisi, geceleri ise aküyle çalışan araç, deneme uçuşlarında 90 dakika havada kalmayı başardı.

Ancak Facebook'un çabaları, Google'un Loon Projesi karşısında sönük kaldı. Havada kalma süresi olarak rakiplerine yaklaşamayan proje iptal edildi.

Facebook'un Mühendislik Direktörü Yael Maguire, "Havacılık endüstrisindeki lider şirketlerin de bu teknolojiye yatırım yapmaya başladığını görmek heyecan vericiydi. Yeni yüksek irtifa uçaklarının tasarımı ve inşası dahil. Bu gelişmeler ışığında, artık kendi uçağımızı tasarlamamaya veya inşa etmemeye karar verdik" dedi.

[Fotoğraf: Bussines Insider]

Facebook: Free Basic

Facebook'un Internet .org kampanyasının bir parçası olan Free Basics, Afrika, Asya ve Latin Amerika'daki gelişmekte olan ülkelerdeki akıllı telefon kullanıcılarına seyahat, hava durumu ve haberler dahil olmak üzere bir dizi temel uygulama sunmaya başladı.

Facebook ve yerel mobil operatörler arasındaki bir anlaşma yoluyla, bu hizmetlere erişim ücretsiz sağlandı.

Şirketten yapılan açıklamaya göre Afrika'da 150 milyon kişiye hizmet sunuldu 6 milyon kişiyi ilk kez internetle tanıştı.

Şirketin yöneticisi Mark Zuckerberg, aynı sistemi Hindistan'ın kırsal bölgelerine ücretsiz İnternet erişimi sağlama konusunda da adım attı.

Yapılan anlaşma sonucu Tamil Nadu, Mahararashtra, Andhra Pradesh, Gujarat, Kerala, Telangana eyaletlerinde Free Basics kullanılmaya başlandı.

Ancak Ülkenin ulusal telekomünikasyon düzenleme kurulu, Free Basics ve türevlerinin ağ tarafsızlığı ilkesine zarar verdiği yönünde bir karar aldı ve hizmetlerin tamamını engelledi.

Karar sadece Free Basics’i değil, kullanıcıların mobil veri paketinden bir şey götürmeden belli sitelere ücretsiz erişim sağlayan servislerin tamamını kapsadı.

[Fotoğraf: Internet.org]

Küresel nesnelerin interneti (IoT) ağı: Hiberband 

Dünyanın tamamını internet kullanıcısı haline getirme alanında adım atan şirketlerden biri de Amsterdam merkezli uzay teknolojileri şirketi Hiber.

Daha önce Magnitude Space olarak bilinen şirket, düşük bir maliyetle küresel bir nesnelerin interneti ağı oluşturmak için Avrupa Birliği’nden 26 milyon euro yatırım aldı.

Ancak şirketin hedefi, bireysel internet kullanımı yerine, internet alt yapısının olmadığı yerlerde makineler arası iletişimi sağlayan bir sistem kurmak.

Hiber'in kendi bünyesinde geliştirdiği uydu takımyıldızı, dünyanın ulaşılması en zor yerlerinden bazılarında düşük güçlü geniş alan ağı (LPWAN) sağlıyor.

LPWAN teknolojisi ile cihazlar kilometrelerce menzile sahip haberleşme ağlarının bir parçası olabiliyor ve makineden makineye (M2M) haberleşme ile akıllı şehirler, akıllı binalar, ev otomasyonu ve endüstriyel IoT (IIoT) kullanımı mümkün hale geliyor.

Örneğin tarım alanlarındaki bozulmalar, petrol sızıntıları, bu sistemle takip edilebiliyor.

Şirketin Hiberband'ı ticari olarak piyasaya sürmesi durumunda dünyanın ilk gerçek küresel uydu çözümü sağlanacak ve şu anda internet teknolojilerini kullanamayan ülkelerin yüzde 90'ına nesnelerin internetinin kapıları açacak.

[Fotoğraf: Hiberband]

Facebook-Google: Echo&Bifrost 

Herkes için internet projeleri başarısızlıkla sonuçlanan iki internet devi Facebook ve Google, bu kez başka bir proje için güçlerini birleştirdi.

Şirketler, internet hızını ve güvenliğini artırmak amacıyla ABD ile Güneydoğu Asya arasında 2 yeni deniz altı internet kablosu projesini hayata geçireceklerini açıkladı.

Facebook'tan yapılan açıklamada, Singapur, Endonezya ve Kuzey Amerika'yı birbirine bağlamak için büyük önem taşıyan 2 yeni deniz altı kablosu projesi duyuruldu.

Söz konusu projelerin yasal onaylara tabi olduğu belirtilen açıklamada, Asya-Pasifik bölgesi ve Kuzey Amerika arasına döşenecek kabloların internet kapasitesini artıracağı belirtildi.

Açıklamada, "Echo" ve "Bifrost" adı verilen kabloların ilk transpasifik kablolar olacağı ve genel transpasifik kapasiteyi yüzde 70 artıracağı ifade edildi.

[Fotoğraf: Aroged]

Starlink, Elon Musk’ın CEO’su olduğu uzay teknolojileri şirketi SpaceX’in bir parçası. Aynı zamanda yörüngeye fırlatılan uyduların oluşturduğu takımyıldızının da adı.

Teknik olarak Starlink, bir uydu internet sistemi. Yani internetin fiber kablolar aracılığıyla değil, uydu sinyalleri aracılığıyla kullanılması.

Bu ağın gelişimi, ilk prototip uyduların 2018'de yörüngeye fırlatılmasıyla 2015'te başladı.

O zamandan beri SpaceX, 20'den fazla başarılı fırlatmayla binden fazla Starlink uydusunu yörüngeye yerleştirdi.

[Fotoğraf: Getty]

Şirketin açıklamasına göre proje ile geleneksel yer yer alt yapısı sınırlarından kurtulan internet erişimi ile dünyanın her yerine yüksek hızlı geniş bant internet sağlanacak.

Starlink internet şimdilik sadece ABD’nin kuzey batısında, Kanada'nın bu yere komşu bölgelerinde ve kısmen İngiltere’de kullanılabiliyor.

Daha fazla uydu takımyıldızına katıldıkça kapsama haritası önemli ölçüde büyüyecek. Dünyanın çoğuna hizmet verebilmesi için gereken uydu sayısının ise 10 bin olduğu açıklandı.

Musk, müşterilerine hizmetin 2022'de dünya çapında kullanılabilirliğe ulaşmasını beklediğini, ancak bunun istikrarlı bir dizi başarılı lansmana bağlı olacağını söyledi.