İskoçya'da yine, yeniden 'bağımsızlık' tartışmaları

Yüzlerce yıldır bağımsızlık hayali kuran İskoçya'da ikinci bir bağımsızlık referandumu tartışması yeniden alevlendi.

Brexit yani İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılma süreci uzadıkça tartışmalar daha da güçlendi.

Brexit sonrası dönemde İngiltere'yi sadece iç politika ve ekonomi sorunları değil İskoçya ve Kuzey İrlanda’dan yükselen bağımsızlık sesleri de bekliyor.

İngiltere merkezli araştırma şirketi Ipsos MORI, bine yakın İskoç yetişkinle yeni bir anket yaptı.

Bu anket, İskoçların yarın bir referandum olması durumunda İngiltere'den ayrılma lehine oy vereceklerini ortaya koydu. “İskoçya bağımsız bir ülke olmalı mı?” sorusuna verilen yanıt, yüzde 58 “Evet” ile rekor düzeyde yüksek bir payı gösteriyor.

[Grafik: TRT Haber / Bedra Nur Aygün]

Bu noktada bağımsızlık tartışmalarını daha detaylı hatırlatmakta fayda var.

İngiltere, o dönem adı “Avrupa Ekonomik Topluluğu” (AET) olan birliğe, 1973’te üye oldu. Avrupa Birliği süreci 2016’da düzenlenen referandumla sona erdi ancak kağıt üstünde. Referandumun üzerinden geçen 4 yılda Londra ve Brüksel hattındaki müzakereler uzadıkça uzadı. İngiltere, 31 Ocak 2020’de AB üyeliğinden resmen ayrıldı. Böylece 11 aylık geçiş dönemi başladı. 

Peki referandumda kim, nasıl hareket etti?

İngiltere'de seçmenlerin yüzde 46'sı, Galler'de yüzde 47'si, Kuzey İrlanda'da yüzde 56'sı, İskoçya'da ise yüzde 62'si AB üyeliğinin devamından yana oy kullandı.

İngiltere'nin AB ile vardığı Brexit anlaşmasıyla Kuzey İrlanda'ya ayrıcalıklı bir konum verildi; buranın fiili AB üyesi kalması için düzenleme yapıldı. Ancak İskoçya, İngiltere ile aynı koşullarda 31 Ocak'ta AB'den resmen ayrıldı.

Birleşik Krallığı oluşturan 3 ülke ile AB arasında, buraların 31 Aralık'a kadar fiili AB üyesi kalacağı ancak Birliğin karar mekanizmalarında yer almayacağı 11 aylık bir geçiş dönemi söz konusu.

Kuzey İrlanda’nın Brexit bağlamındaki ayrıcalıklı konumu ise İngiltere’den bağımsızlık arayışında olan 5 milyon nüfuslu İskoçya’da bu seslerin güçlenmesine yol açtı.

2014’te yapılan ilk bağımsızlık referandumunda, İngiltere’den ayrılmanın AB’den de ayrılmak anlamına geleceği söylemlerinin etkisiyle “Hayır” cephesinin kazandığı İskoçya'da Brexit, yeni referandum taleplerini beraberinde getirdi.

İskoçya Bölgesel Yönetimi, yeni bir bağımsızlık referandumu istiyor ancak referandum, Londra’daki merkezi yönetimin iznine tabi. İzin çıkmazsa İskoçlar mahkemeye gidebilir ya da referandumu izinsiz düzenleyebilir.

İskoçya'da yeniden bağımsızlık sesleri yükseliyor

Birleşik Krallık dağılabilir mi?

Birleşik Krallık'ta 12 Aralık 2019’da yapılan erken genel seçimde Boris Johnson liderliğindeki Muhafazakar Parti, 650 sandalyeli Avam Kamarasına 365 milletvekili sokarak güçlü bir hükümet kurmuş ve katı Brexitçi gündemini hızla uygulamaya almıştı.

Aynı seçimde bağımsızlık yanlısı SNP de milletvekili sayısını 48'e çıkararak, İskoçya'da ezici bir galibiyete imza attı.

Bağımsızlık isteyen AB yanlısı İskoçların güçlenmesi, İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’dan oluşan Birleşik Krallık’ın dağılmasıyla sonuçlanabilir.