Geçtiğimiz günlerde dünya basınına yansıyan görüntüler, İsrail’in Gazze’nin kuzeyinde, nüfusun yoğun olduğu Kerame bölgesine düzenlenen saldırılarda beyaz fosfor bombası kullanıldığını gözler önüne serdi.
Konuyla ilgili Uluslararası Af Örgütü de yaptığı açıklamada İsrail'in Gazze'de, beyaz fosforlu top mermileri kullandığını belgeleyen ikna edici kanıtlar topladığını belirtti.
[Fotoğraf: AA]
Gelin, ‘1980 Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesi’ kapsamında yasaklı silahlar arasında yer alan fosfor bombasına ve insan üzerindeki etkilerine yakından bakalım.
Oksijenle tutuşuyor, asit damlacıkları oluşturuyor
İsrail’in yerleşim yerlerinde kullanıldığı görülen beyaz fosfor, oksijenle girdiği tepkime ve asit damlacıklarına yol açmasıyla biliniyor. Hacettepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Müge Andaç, insanlar üzerinde ölümcül etkilere sahip beyaz fosfor bombasını şu ifadelerle anlatıyor:
Beyaz fosfor bombaları bir bölgeyi işaretlemek için veya bir sis bulut oluşturması nedeniyle gizleme amaçlı da kullanılıyor. Tabii ki organizmaların olduğu, insanların yoğun olduğu bir yerde atıldığı zaman yüksek konsantrasyonlarda atmosfere yayılıyor. Bu sis bulutu atmosferdeki oksijenle yanma sonucu oluşuyor. Bununla da kalmıyor. Bu yanma sonucunda da atmosferdeki neme karışıyor. Atmosferdeki nemle de birleşerek fosforik asit adını verdiğimiz asidi oluşturuyor. Bu asit insan sağlığı için çok zararlı.
[Fotoğraf: AA]
Ölümcül etkilere sahip
Beyaz fosfor bombasının insan sağlığı üzerinde yarattığı tehdidin önemli sebeplerinden biri maddenin yanma eylemi için sadece oksijene ihtiyaç duyması. Oksijenle temas sürdükçe madde yanmaya devam ediyor. Andaç, solunum yoluyla ya da deri temasıyla insanı etkileyebilen beyaz fosforun verdiği zararla ilgili şunları söyledi:
Solunum yoluyla maruz kaldığınızda direkt ciğerlerinizi etkileniyor ve yanma reaksiyonu durmuyor. Çünkü atmosfere maruz kalıyorsunuz ve oksijenle birleşiyor. Oksijenle de birleştikten sonra artık durmayan bir etki yaratıyor. Ciğerleriniz yanmaya başlıyor. Ta ki derinize ulaşıncaya kadar bir yanma reaksiyonu gerçekleşiyor. Bu en tehlikelisi. Bir diğeri deriyle teması, derinize nüfuz edebiliyor.
[Fotoğraf: AA]
Kullanım alanı ve miktarı büyük öneme sahip
Uzmanlara göre beyaz fosfor maddesi askeri faaliyetlerde düşük miktarlarda ve yerleşim yerlerinden uzakta sis bulutu oluşturma, yer belirleme ve hedef şaşırtma gibi amaçlarla kullanılabiliyor. Bu kullanım uluslararası hukuka aykırı değil. Ancak beyaz fosforun roket, füze ve havan topu gibi yangın çıkarıcı mühimmata takılarak yerleşim yerlerinde kullanılması uluslararası hukuka göre suç teşkil ediyor.
Tartışmaların sürdüğü konuyla ilgili kitle imha silahları ve güvenlik üzerine çalışmalar yapan Doç. Dr. Margaret Kosal da değerlendirmelerde bulundu.
"Beyaz fosforlu mühimmatların sivillere karşı kasıtlı kullanımı kesinlikle yasaktır. Herhangi bir ölümcül askeri silahın kasıtlı olarak sivilleri hedef alması uluslararası hukuk tarafından yasaklanmıştır. Beyaz fosforun sivillerin yaşadığı bölgelere kasıtlı olarak atılıp atılmadığının kanıtlanması zor olsa da imkansız değildir."
[Fotoğraf: AA]
İsrail’in ilk kullanımı değil
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Gazze'de savaş kuralları ihlallerinin cezasız kalmasına dair 2010'da yayımladığı raporda, İsrail'in, Aralık 2008-Ocak 2009 arasında Gazze Şeridi'nde düzenlediği "Dökme Kurşun Operasyonu"nda da beyaz fosfor içeren mühimmat kullandığını belirtmişti.
Raporda, İsrail'in nüfusun yoğun yerlerde beyaz fosfor içeren mühimmat kullanması, siyasi ve askeri liderlerin uyguladığı ve savaş kuralları ihlallerine yol açan politikalar arasında gösterilmişti.
Ayrıca İsrail 2014'te de “Koruyucu Hat Operasyonu” adını verdiği 51 gün süren saldırılar sırasında Tuffah, Şecaiyye ve Zeytun semtlerini fosfor bombalarıyla vurmuştu.
8 Temmuz 2014'te başlayan saldırılarda Gazze'nin alt yapısı ağır hasar almış, sanayi tesisleri yıkılmış ve ekonomi çökme noktasına gelmişti.
5.8ºC
Ankara
