İsyandan sonra Wagner: Afrika’da neler olabilir?

Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması, Rus paralı milis grubu Wagner’in de Suriye, Libya, Mali gibi birçok ülkeden sonra Ukrayna’da da çatışmalara katılmasına olanak sağladı.

Özellikle şiddetli çatışmaların yaşandığı Bahmut kasabasında Wagner, kendi açıklamalarına göre büyük kayıplar verdi ve ordudan yeterince destek alamadı.

Esasen Wagner isyanının fitili de bu noktada ateşlendi. Wagner'in kurucusu ve lideri Yevgeniy Prigojin, son aylarda defalarca Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu'yu ve Ukrayna'daki ordunun başı Valery Gerasimov'u 'beceriksizlikle' ve Ukrayna'da savaşan Wagner birimlerini kasten yetersiz ikmalle suçladı.

[Wagner'in kurucusu ve lideri Yevgeniy Prigojin. Fotoğraf: AA]

Ancak rahatsızlık tek taraflı değildi.

Rusya Savunma Bakanlığı da Wagner’den ve liderinden rahatsızdı. Bakanlık, isim vermeden Ukrayna'daki 'gönüllü oluşumların' haziranın sonuna kadar kendisiyle sözleşme imzalaması gerektiğini ilan etti.

Bu hareket hükümetin Wagner üzerinde daha fazla kontrol elde etme girişimi olarak görüldü.

Wagner'in kurucusu Prigojin ise 23 Haziran Cuma günü, Rus ordusunu Wagner'e saldırı düzenlemekle suçlayarak karşılık vermekle tehdit etti ve Rus yönetimine isyan başlattı.

23 Haziran'da patlak veren bu olayın, Rus ordusu ile Wagner arasında aylarca süren çatışmanın tırmanması olduğunu söylemek mümkün. Ukrayna'da Şoygu ve Gerasimov komutasındaki Rus askerleriyle cephede bulunan Wagner Grubu, uzun süredir ordunun başarısızlık ve yetersizliklerinin faturasını ödediklerini iddia ediyor.

Yevgeniy Prigojin 24 Haziran'da, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko'nun Rusya'da gerilimi azaltma önerisini kabul etti ve isyanı bitirdi.
Prigojin, Rus kanı dökülmesinin sorumluluğunu anladıklarını ve konvoylarını geri çevirerek plana göre saha kamplarına geri döneceklerini de açıkladı.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da Prigojin'e yönelik açılan ceza davasının kapanacağını belirterek, 'isyancı liderin' Belarus'a gideceğini duyurdu.

Her ne kadar Wagner isyanı kanlı bir iç savaşa dönüşmeden bu şekilde durdurulsa da, Wagner Grubu ve Prigojin'in ne olacağı konusunda büyük bir belirsizlik var. 

Afrika'da yakından takip ediliyor

Bu belirsizliği başta Afrika olmak üzere güvenlikleri Wagner Grubu'na bağlı olan Libya’da Hafter güçleri, Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi devletler endişeyle takip ediyor. 

Bilindiği üzere Wagner Grubu, Afrika'nın çeşitli bölgelerine nüfuz etmiş durumda. 2014 yılında kurulmasının ardından çok kısa bir süre içerisinde Rus etkisini artırdı. Bu bağlamda Moskova'nın Afrika politikalarının uygulayıcısı olarak nitelendirilen Wagner Grubu'nun devlet tarafından da desteklendiği biliniyor.

Wagner bugün Libya, Mali, Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti, Eritre, Burkina Faso, Kamerun, Mozambik, Zimbabwe, Madagaskar ve Cezayir gibi kıta ülkelerinde çeşitli askeri, siyasi ve ekonomik faaliyetler yürütüyor. 

Prigojin'e bağlı birimler, madencilik ve kereste ticareti gibi yüksek gelirli ekonomik faaliyetlerle uğraşıyor. Bu ülkelerdeki faaliyetlerin büyük ölçüde Prigojin'in kişisel bağlarından kaynaklandığı düşünülüyor.

Olasılıklar Neler?

Wagner isyanın başlamasında az bir süre sonra Libya’nın orta bölgesindeki Wagner üssü, hava saldırısına maruz kaldı. Saldırı, Rusya’nın Afrika’da yaşadığı bir kırılma olarak görüldü.

Zira, uzun zamandır Wagner’in varlığından ve faaliyetlerinden rahatsız olan ABD ve Avrupa ülkeleri, fiili bir saldırı gerçekleştirmemişti.

Peki, bundan sonra Wagner’i Afrika’da ne bekliyor?

Bu sorunun cevabı Prigojin ve Wagner milislerinin Rusya’daki akıbetiyle doğrudan bağlantılı.

TASAM Afrika Enstitüsü Eş-Direktörü Huriye Yıldırım Çınar’a göre de Afrika’da 4 önemli seneryo var.

- Wagner'in Afrika'daki faaliyetlerinin Prigojin liderliğinde devam etmesi

- Wagner'in liderlik komuta ve yapısını değiştirerek kıtadaki faaliyetlerini sürdürmesi

- Wagner'in faaliyetlerinin, gücünün ve kaynaklarının Rus askerleri tarafından devralınması

- Wagner'in faaliyetlerinin, gücünün ve kaynaklarının diğer Rus özel askeri şirketleri tarafından devralınması

Bu olasılıklardan hangisinin gerçekleşeceği henüz belli değil. Ancak Wall Street Journal'ın haberine göre krizin ardından Rus yetkililer hemen Wagner'in etkili olduğu Suriye, Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelere giderek buralarda üst düzey temaslarda bulunmaya başladı. 

Zira Rusya'nın Afrika'daki çıkarları Wagner'in çok üzerinde.

Zaten güvenliklerini kısmen ya da tamamen Wagner’e bağlayan ülkelerde de herhangi bir endişe belirtisi görünmüyor.