Kara mayınları can almaya devam ediyor

Kara mayınlarının yasaklanması için 19 yıl önce çok sayıda ülke anlaşmaya vardı. Buna rağmen hala 60'tan fazla ülkenin topraklarında bulunan mayınlar, çatışma bölgeleri başta olmak üzere her yıl çok sayıda insanın hayatını tehlikeye atıyor.

Birleşmiş Milletler'in (BM), 8 Aralık 2005'te kara mayınlarının temizlenmesine yönelik başlattığı kampanya kapsamında, her yıl 4 Nisan "Uluslararası Mayın Bilincini Geliştirme Günü" ilan edilerek, kara mayınlarına yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları yürütülmeye başlandı.

Anti-personel kara mayınlarının kullanımı, üretimi, depolanması ve naklini yasaklayan Ottawa Anlaşması'nı 164 ülke imzalamasına rağmen aralarında ABD, Rusya, Hindistan, Pakistan, İsrail, Çin, Myanmar, Kuzey Kore ve Suriye olmak üzere 35 ülke antlaşmaya taraf değil. Antlaşmaya taraf olmayan ülkelerde, 50 milyona yakın kara mayınının depolandığı belirtiliyor. Bu mayınları en fazla depolayan ülkeler Çin, Rusya, ABD, Hindistan ve Pakistan olarak sıralanıyor.

Dünya genelinde toprağa gömülü 100 milyondan fazla kara mayını var

Kara mayınları konusunda araştırma yapan kuruluşlar, dünya genelinde toprağa gömülü 100 milyondan fazla kara mayını bulunduğunu tahmin ediyor.

Araştırmalar, yaklaşık 60 ülkede 100 milyonu aşkın kara mayının toprağa gömülü olduğunu, bunların bir kısmının 2. Dünya Savaşı'ndan kaldığını ve yerlerinin tam olarak bilinmediğini ortaya koyuyor.

5 yılda 1,3 milyon mayın imha edildi

Dünya genelinde son 5 yılda 1,3 milyon anti-personel mayının imha edildiği, 28 ülkenin topraklarını kara mayınlarından tamamıyla temizlediği ve depolanmış 51 milyon kara mayının yok edildiği kaydediliyor.

Mayınların en çok etkilediği ülkeler arasında Afganistan, Pakistan, Ukrayna, Yemen,  Kamboçya, Suriye, Nijerya, Myanmar ve Hindistan var.

En fazla kara mayını bulunan ülkenin Afganistan olduğunu ortaya koyan araştırmalar, Kamboçya, Laos, Bosna ve Angola'da da eskiden kalma çok sayıda mayın bulunduğuna işaret ediyor.

Kara mayınları 17 yılda 100 binden fazla can aldı

Kara mayınları nedeniyle can kayıpları ve yaralanmalardaki artış, Suriye, Libya, Ukrayna ve Yemen'de devam eden silahlı çatışmalara bağlanıyor. Mayın sebebiyle ölen ya da yaralanan insanların sayısı, özellikle bu çatışma bölgeleri nedeniyle artmaya devam ediyor.

Kara mayınları alanında araştırmalar yapan "Landmine Monitor" adlı kuruluşun verilerine göre, 1999-2016 yıllarında 100 binden fazla kişi kara mayınları yüzünden hayatını kaybetti veya yaralandı. Kuruluşun ortaya koyduğu veriler, 2015'te kara mayınlarından hayatını kaybeden kişilerin sayısının son 10 yılda rekor seviyeye ulaştığını gösterdi.

Irak'ta DEAŞ'ın ve Nijerya'da ise Boko Haram terör örgütlerinin kara mayınlarını kullanmaya devam ettiğine dikkati çeken kuruluş, kara mayını nedeniyle en fazla can kaybı ve yaralanmanın görüldüğü ülkeler arasında Afganistan, Libya, Yemen, Suriye, Ukrayna, Kolombiya, Mali ve Myanmar yer aldığını kaydetti.

Kuruluş, halen Myanmar, Kuzey Kore, Suriye ve bazı silahlı gruplar tarafından anti-personel kara mayınlarının kullanıldığını ifade ediyor.

Birleşmiş Milletler Mayın Eylem Servisi (UNMAS), Afganistan, Kolombiya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Irak, Lübnan, Libya, Mali, Filistin, Somali, Lübnan ve Sudan’ın da dahil olduğu çok sayıda ülkede yer alan misyonlarıyla, mayınların temizlenmesine doğrudan destek ve yardım sağlıyor.

UNMAS'in ortaya koyduğu veriler, 2015-2016 yıllarında kara mayını nedeniyle en fazla can kaybı ve yaralanma görülen ülkeler arasında Libya, Yemen, Suriye, Ukrayna, Kolombiya, Mali ve Myanmar'ın olduğuna işaret ediyor.

Türkiye, 2022'ye kadar mayınları temizleyecek

Türkiye, 1997'de imzalanan ve halen 164 ülkenin taraf olduğu, anti-personel kara mayınlarının kullanımı, üretimi, depolanması ve naklini yasaklayan Ottowa Sözleşmesi'ne 1 Mart 2004 tarihinde katıldı.

Dönemin Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, geçen yıl TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda mayınlarla ilgili bir soruya verdiği yanıtta, Türkiye'de 756 bin 420 adet anti personel, 194 bin 678 adet anti tank olmak üzere toplam 951 bin 98 adet mayının döşeli olduğunu belirtmişti.

TSK'nın, 1998-2015 yıllarında 25 bin 813 adet anti personel, 137 adet anti tank olmak üzere toplam 25 bin 950 adet mayın temizlediğine dikkati çeken Yılmaz, mayınların 1 Mart 2022 tarihine kadar temizlenmesinin planlandığını açıklamıştı.

"Yemen'de 210 bin mayın sivillerin hayatını tehdit ediyor"

Orta Asya ülkeleri Özbekistan ve Tacikistan, ortak sınırlarında yaklaşık 20 yıl önce döşenen mayınların 2019 yılı sonuna kadar temizlenmesi hususunda anlaştı.

Özbekistan hükümeti, 1992-1997 yıllarında Tacikistan'da meydana gelen iç savaşın ardından yasa dışı silahlı grupların ve uyuşturucu kaçakçılarının ülkeye sızmasını önlemek amacıyla 1990'lı yılların sonunda bu ülke ile olan sınırın kontrol edilmesi güç olan bölgelerine mayın döşemişti.

Yemen'de, İnsan Hakları İzleme Koalisyonu geçen yıl yaptığı açıklamada, ülkede çatışmaların başladığı günden bu yana yerleşim alanlarına döşenen patlayıcıların infilak etmesi sonucu 615 kişinin hayatını kaybettiğini, 942 kişinin de yaralandığını açıklamıştı. Açıklamada, ülkenin çeşitli şehirlerinde yaklaşık 210 bin mayının sivillerin hayatını tehdit ettiği belirtilmişti.

En fazla mayın Afganistan'da

Afganistan'da, Sovyetler Birliği'nin (SSCB) 1979'de başlayan ve 9 yıldan uzun süren işgalinin yol açtığı sorunlardan biri de mayınlar. Uluslararası Halo Trust örgütünün verilerine göre, 1979’dan bu yana Afganistan'da döşenen 640 binden fazla mayının büyük bölümü, Ruslar tarafından yerleştirildi. Bu mayınlar nedeniyle 23 bin 500 Afgan hayatını kaybetti.

Mayın imha çalışmalarının devam etmesine karşın mayınlı arazilerin yüzde 20'lik kısmı hala temizlenemedi.

Dünyada Afganistan’dan sonra en fazla kara mayını bulunan Kolombiya'da ise hükümet ile anlaşmaya varan son isyancı grup ELN, yaptıkları ilk iki görüşmede, birlikte belirleyecekleri pilot bölgede mayın temizliği yapma kararı aldı. Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos, ülkedeki 185 yerleşim birinin mayından arındırıldığını açıklamıştı.

En fazla kara mayının bulunduğu ülkelerden Kamboçya'da ise Vietnam Savaşı döneminden kalma milyonlarca mayın olduğu tahmin ediliyor. Ülkede 1979'dan bu yana mayınlara basan on binlerce kişi yaşamını yitirdi, binlerce kişi engelli oldu. Mayın temizleme çalışmalarının başlamasıyla, can kayıpları önemli ölçüde azaldı.

Irak'taki mayınların temizlenmesi 10 yıldan fazla sürebilir

UNMAS, Irak'taki patlayıcı madde ve mayınların temizlenmesinin 10 yıldan fazla sürebileceğini belirtti.

Irak'ta daha önce terör örgütü DEAŞ'in kontrol ettiği bölgelerdeki patlayıcıları temizlenmesinin son derece karmaşık olduğunu belirten UNMAS, Irak içinde yerinden edilen sivillerin güvenli şekilde evlerine dönebilmeleri için patlayıcı maddelerin temizlenmesinin önemine işaret etti.

Irak'taki mayın temizleme operasyonlarını devam ettirmek için fazladan 216 milyon dolar fona ihtiyaç duyulduğun belirten UNMAS, donör ülkelere yardım çağrısı yaptı.

Bosna'daki mayınlı araziler insan hayatını tehdit etmeye devam ediyor

Bosna'daki savaşı (1992-1995) sonlandıran Dayton Barış Anlaşması'nın imzalanmasının üzerinden 22 yıl geçmesine rağmen savaş döneminden kalan mayınlar bugün de insan hayatını tehdit ediyor.

Ülke genelinde mayın temizleme faaliyetleri hala devam ederken bugüne kadar meydana gelen bin 754 mayın patlaması nedeniyle çoğu sivil 615 kişi yaşamını yitirdi, bin 139 kişi yaralandı ya da sakat kaldı.

Genellikle kırsal kesimlerde odun veya hurda toplayanların ya da uyarı levhalarını dikkate almayan çocukların girdiği mayınlı araziler, yüz binlerce kişi için risk oluşturmaya devam ediyor.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, Bosna Hersek'te 1992-1995 yıllarında yaşanan savaştan kalma mayınların temizlenmesi için 1,1 milyon avro destek sağlayacağını açıkladı.

Bosna Hersek Mayın Temizleme Merkezi (BHMAC) verilerine göre, ülke genelinde tespit edilen 8 bin 638 noktada hala 79 bin mayın var. 1996 yılından beri devam eden ancak maddi imkansızlıklar nedeniyle yavaş ilerleyen mayın temizleme çalışmalarının 2025 yılında tamamlanması bekleniyor.

Kaynak: AA