Kazakistan, yaklaşık 225 kişinin ölümüyle sonuçlanan ve "Ocak Trajedisi" adı verilen olaylardan sonra yaralarını sarmaya çalışıyor.
Halihazırda anayasal düzen ile huzurun tamamen sağlandığı ülkede toparlanma süreci devam ederken bir yandan "Yeni Kazakistan'ın" temelleri atılıyor.
Söz konusu olaylardan sonra, ülkeyi yaklaşık 30 yıl yöneten Nursultan Nazarbayev'den tüm siyasi hakları devralan Cumhurbaşkanı Tokayev'in halka yaptığı "Yeni Kazakistan" çağrısı dikkati çekiyor.
Tokayev, 11 Ocak'ta Meclis'te yaptığı konuşmada, bundan sonra başlatacağı reformların habercisi olarak "Yeni Kazakistan'ı birlikte kurmaya çağırıyorum" sözlerini kullandı.
Kazak uzmanlar, Tokayev'in "Yeni Kazakistan" politikasının ne anlama geldiğine ilişkin değerlendirmede bulundu.
"Bu iktidar ile halk arasındaki yeni bir ilişki modelidir"
Kazakistan Cumhurbaşkanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Başkan Yardımcısı Sanat Kuşkumbayev, 2 Ocak'ta Janaözen kentinde sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) fiyatlarının artmasına karşı başlatılan, ardından diğer bölgelere yayılan protestoların aslında ülkede yıllardır üstü örtülen sosyoekonomik sorunların patlak vermesine neden olduğunu söyledi.
Kuşkumbayev, söz konusu olayı bağımsız Kazakistan tarihinin "en kapsamlı krizi" olarak nitelendirdi.
"Gizli işsizlik, gelir eşitsizliği, zengin ile fakir arasındaki uçurum ve bölgeler arasındaki gelişmede büyük dengesizlik gibi sorunlar ülke genelindeki isyanların ana kaynağıydı."
Kuşkumbayev, Ocak ayında yaşanan olayların iki sürece ayrılması gerektiğini vurguladı.
"Vatandaşların haklı sebeplerle başlattığı protestolar 2 ila 4 Ocak'ta gerçekleşti. Burada gündem sosyoekonomik sorunlardı. Ancak 5 Ocak'tan itibaren alanlarda durumun radikalleştiğini gördük. Kamu binalarını ele geçirme, özel mülkleri ateşe verme ve yağmalamalar meydana geldi. Silahlı gruplar protestocuların arkasına gizlenerek stratejik binaları ele geçirdi."
Kuşkumbayev, barışçıl protestolara neden olan sosyoekonomik sorunların bazı gruplar tarafından kullanıldığına dikkati çekerek yeni oluşturulan Kazak hükümetinin ana görevinin gelecekte benzer olayların yaşanmasını engellemek olduğunu söyledi.
Kuşkumbayev, Cumhurbaşkanı Tokayev'in duyurduğu "Yeni Kazakistan" politikasının tesadüf olmadığına işaret etti. Söz konusu politikanın ülkedeki yeni siyasi sistemin habercisi olduğunu da ifade etti.
"Nazarbayev döneminin geride kaldığı anlaşıldı. Bunu kendisi emekli olduğunu belirterek açıkladı. İktidardaki transit sona erdi. 2022 itibarıyla Cumhurbaşkanı Tokayev'in iktidarı tamamen eline aldığını görüyoruz."
"Kazakistan ekonomisindeki adaletsizlikler ocak trajedisine neden oldu"
Kazak Teknoloji ve İşletme Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Saparbay Jubayev de bugüne kadar ülke ekonomisindeki politikanın, halkın değil daha çok zengin grupların çıkarlarına hizmet ettiğini söyledi.
Jubayev, ülkesinin 30 yılda Orta Asya'nın en büyük ekonomisi konumuna yükselmesini sağlayan önemli yatırım projelerinin gerçekleştirildiğini ancak bundan gelen kazançları belli grupların elde ettiğini dile getirdi.
"Kazakistan ekonomisindeki adaletsizlikler ocak trajedisine neden oldu. Özellikle iktidardaki zengin gruplar ham maddeye yatırım yapmanın kendileri için avantajlı olmadığını bilerek ekonominin diğer türlerinin gelişmesine imkan yaratmadı."
Tokayev'in "Yeni Kazakistan" politikasıyla ülke ekonomisinde değişikliklerin yapılmaya başlandığına işaret eden Jubayev, "Bunun en büyük örneği, ülkenin tüm doğal zenginliklerini elinde bulunduran Samruk Kazına Ulusal Varlık Fonu'nda yenilenme sürecinin başlaması." ifadesini kullandı.
