Çin’den tüm dünyaya dalga dalga yayılan koronavirüs salgını nedeniyle milyonlarca insan evinden çıkamıyor.
Salgının merkezi Wuhan, karantina altında. Hayalet şehre dönen Wuhan dahil ülkedeki pek çok kentte işletmeler kapalı.
Piyasalar 3 Şubat’ta açıldı ancak yeni yıl tatili birçok yerde uzatıldı.
Bu durum, insanların evden çalışması, eğitimlerine evden devam etmesi ve hatta sanat faaliyetlerini dahi çevrim içi yürütmesine neden oluyor.
Ülkede neredeyse 1 buçuk milyar insanın yaşadığını göz önünde bulundurursak, ekonominin aldığı şekli biraz daha iyi anlamak mümkün olabilir.
Evden çalışan sayısında artış
Bloomberg’e göre, koronavirüs nedeniyle evden çalışmak artık bir ayrıcalık değil zorunluluk.
Binlerce işletme, sanal dünyada faaliyetlerini nasıl yürütebileceğini anlamaya çalışıyor.
Müşterilerle görüşmeler, toplantılar, çevrim içi platformlardan organize ediliyor.
Şangay’da 400 kişinin çalıştığı bir reklam ajansının genel müdürü olan Alvin Foo, salgının evden çalışmayı deneyimlemelerine neden olduğunu söyledi. Tabii neredeyse tüm işlerini beyin fırtınasıyla ortaya koyan ve yaratıcılık gerektiren bir reklam ajansı için bu o kadar da kolay değil. Alvin Foo, bunun çok sayıda görüntülü sohbet ve telefon görüşmesi anlamına geldiğini vurguluyor.
Bu arada Çin Yeni Yılı nedeniyle birçok kişinin halen tatilde olduğunu da belirtelim. Çinli şirketler faaliyetlerine tam kapasite geri döndüklerinde büyük bir evden çalışma deneyimi yaşanacağını söylemek sır olmaz.
Örneğin Hong Konglu bir bankacı, bir dizüstü bilgisayar ve telefonla her yerden çalışabileceği için denizaşırı tatilini uzatacağını söylüyor.
[Fotoğraf: Reuters]
Hong Kong'daki bir başka çalışan, bir girişim danışmanı olan Jeffrey Broer ise, “Bir kişi bana, 'Şubat ayında bir yerde buluşalım mı?' diye e-posta gönderdi” diyor.
Çalışanlar için en rahatsız edici faktörlerden biri, virüsün şirket direktiflerinde günlük değişikliklere yol açan yani hızla değişen etkisi.
Ocak ayı sonunda işe dönmesi beklenen Pekin'deki bir otelde kıdemli etkinlik planlayıcısı olan Tiko Mamuchashvili, başlangıçta tatilinin 3 Şubat'a kadar uzatılacağının söylendiğini, daha sonra 2 gün daha evden çalışma bildirimi aldığını, birkaç gün sonra ise direktifin daha da uzatıldığını anlatıyor. Haliyle bu çalışanın her sabah nerede olduğu konusunda departmanını bilgilendirmesi gerekiyor.
"Genellikle tatillerden işe geri dönmek biraz garip gelir ancak bu kez, bu kadar süre evden çalışmak daha sıra dışı geliyor."
Bazı yöneticiler, ofis göçünün verimliliği düşüreceğinden endişe ediyor ancak bunun tersinin doğru olabileceğine dair kanıtlar da var. 2015’te California'daki Stanford Üniversitesinde yapılan bir çalışmaya göre, Çin’deki bir seyahat acentesinde verimlilik, evden çalışırken yüzde 13 arttı. Bunda da molalar ve rahat çalışma koşulları etkili oldu.
Peki ortak çalışma alanlarını paylaşanlar? Yetkililer, paylaşımlı ofis konseptini kullananları zor zamanların beklediği görüşünde. Zira buradaki çalışma düzenini çevrim içi bir ortamdan sürdürmenin zor olduğunu düşünüyorlar.
Bankacılar da halka arz ve anlaşmaların beklemede olduğunu söylüyor. Bloomberg’ün derlediği verilere göre, 2020 yılının ilk 30 günündeki işlem değeri bir önceki yılın yarısı kadardı.
Spor salonlarından internetten egzersize
Hizmet sektöründe ise durum kritik. Çünkü müşteriler olmadan bu sektörün ayakta kalması da evden çalışmak da mümkün değil. Fabrikalarda da durum aynı.
Mesela Şangay’da bir spor salonu sahibi olan Fenix Chen çözümü, müşterilerine video göndererek evlerinde egzersiz yapmalarını önermekte buldu.
[Fotoğraf: Getty]
Eğitim internete taşındı
Okullar da sancılı günlerden geçiyor. Ülkede haftalardır kapalı olan okullarda, öğrencilerin eğitim hayatına devam edebilmeleri için artık internet üzerinden ders sistemi başlıyor.
Çin’deki bazı üniversiteler, öğrencilerin eğitim hayatını normal bir şekilde devam ettirmesi, dönemlerin uzatılmaması için bir sonraki duyuruya kadar derslerin çevrim içi verileceğini belirtti.
Belirlenen saatlerde bilgisayar başında olamayan öğrenciler de görüntüsü çekilen derse daha sonra ulaşabilecek.
Şanghay yönetimi de ilk ve ortaokul öğrencilerinin okula dönmeyeceğini, çevrim içi eğitimin 2 Mart'ta başlayacağını duyurdu.
Şubat ayında eğitimle ilgili mobil uygulamaların indirilmesinde de artış oldu.
Evde olunca video oyunlara yüklendiler
[Fotoğraf: Reuters]
Video oyun endüstrisi de salgının etkisi altında. Evlerden çıkamayanların bir kısmı, oyunlara yüklendi. Ancak bazı oyunların altyapıları bu yükü kaldıramadı. Uzun bekleme süreleri nedeniyle özür dileyen firmalar oldu. Zira salgın öncesi 60 milyon kullanıcısı varken 100 milyona ulaşan oyunlardan, 150 milyar dolarlık da küresel bir piyasadan bahsediyoruz. Çareyi, bazı oyunları ücretsiz yapma yoluna giderek bulan firmalar var. Bu mevcut yüklenmeyi bir parça da olsa dağıtmış durumda. Ancak Çin gibi bir teknoloji ülkesinde bu sürdürülebilir mi, zaman gösterecek.
Financial Times'a göre, Çin'de 2 Şubat'tan itibaren haftada Apple'ın çevrimiçi mağazası aracılığıyla 222 milyondan fazla indirme yapıldı. İstatistiklere göre, şubat ayının ilk 2 haftasında uygulamaların haftalık ortalama indirmeleri, 2019'un ortalamasıyla karşılaştırıldığında yüzde 40 arttı.
20 Şubat itibarıyla Çin’deki akıllı telefon kullanıcılarının tercihlerine bakıldığında, indirilenlerde ilk sırayı oyun, ikinci sırayı eğitim alıyor. Bunları eğlence, fotoğraf ve video ile iş uygulamaları izliyor.
Yeni yıl tatili sırasında Çin'deki oyunlardan elde edilen gelir, bir önceki yıla göre yüzde 12 arttı.
Çevrim içi ortamda sanat
Birçok şehrinin fiilen karantina altında olduğu ülke, salgının yayıldığı başka ülkeleri de etkiliyor. Bu ülkelerde yaşayanların yanı sıra, ekonomiler de tehdit altında. Sanat hayatı etkilenen başlıklardan sadece biri. Örneğin dünyanın en prestijli uluslararası sanat fuarlarından Art Basel, Hong Kong fuarını iptal etti. Elbette temel gerekçe salgın sebebiyle sağlık.
[Fotoğraf: Art Basel / www.artbasel.com]
Açıklamada, "Art Basel Hong Kong'u iptal etme kararı bizim için son derece zor bir seçimdi. Bunu yapmadan önce diğer tüm seçenekleri araştırdık, birçok galeri, koleksiyoncu, ortak ve dış uzmandan tavsiye ve perspektifler topladık. Fuarın, bölgenin kültürel sahnesinde ve hem Asya'daki hem de dünyadaki galerilerimiz için oynadığı önemli rolün farkındayız. Ne yazık ki yeni koronavirüsün ani salgını ve hızlı yayılması durumu kökten değiştirdi" denildi.
Mart ayında yapılması planlanan fuar iptal edilince organizatörler, “online sergi odaları” oluşturulacağını duyurdu. Mart ayında yayımlanacak odalar, fuarın iptali nedeniyle zarar görebilecek galerilere destek olmayı amaçlıyor.
Fuarın iptalinden, siyasi karışıklıklar dolayısıyla kötü günlerden geçen Hong Konglu galerilerin etkilenmesi bekleniyordu. Çevrim içi sergi imkanının, zararı bir miktar da olsa azaltması öngörülüyor.
Koronavirüsün, 2003 yılındaki SARS'a kıyasla kısa vadede Çin ekonomisine daha ciddi bir darbe indirebileceği düşüncesi gittikçe güçleniyor.
SARS'ın küresel ekonomiye 40 milyar dolara mal olduğunu ve koronavirüsün, bunun 3 veya 4 katına ulaşacağı karamsar bir tahmin olduğunu da ekleyelim.
0.4ºC
Ankara
