Libya'nın doğusundaki milis güçlerin lideri Halife Hafter, 4 Nisan'dan itibaren uluslararası tanınırlığa sahip Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) kontrolündeki başkent Trablus'u ele geçirmeye çalışıyor. Ancak karşılaştığı şiddetli direniş karşısında ilerleme sağlayamayan milis güçler, bütün cephelerde üstünlüğü UMH birliklerine kaptırmış durumda.
UMH'nin geçtiğimiz günlerde bütün cephelerde eş zamanlı olarak başlattığı saldırı, Hafter milislerinin saflarının bozulmasına neden olurken, Afrika ülkelerinden getirilerek savaştırılan onlarca milis de ele geçirildi.
UMH'nin Hafter milislerinin saldırılarına karşı başlattığı "Burkan el-Gadab" operasyonu sözcüleri ise, bundan sonraki hedeflerinin doğu ve güneydeki kentler olduğunu söyledi.
Son zamanlarda Hafter milislerinin üst üste başarısız saldırılar gerçekleştirmesi ve UMH birliklerinin ilerleme sağlamaya başlaması ile eş zamanlı olarak Birleşmiş Milletler (BM) Özel Temsilcisi Gassan Selame'den dikkat çeken bir açıklama geldi.
(BM Libya Özel Temsilcisi Gassan Selame. Fotoğraf: AFP)
Selame bir Fransız gazetesine verdiği ropörtajda, BM Genel Sekreteri'nin Trablus'u ziyareti sırasında Hafter'in saldırı başlatmasının hem kendisine hem de Genel Sekreter'e ihanet anlamı taşıdığını ifade etti.
Gassan Selame ayrıca doğudaki güçlerin lideri Hafter'in kendisine devlette yüksek bir makam verilmesi şartıyla Trablus önlerinden çekilmeye hazır olduğunu söyledi.
Gassan Selame'nin dikkat çeken açıklamalarını ve sahada yaşanan son gelişmeleri Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) araştırmacısı Emrah Kekilli ile konuştuk.
"Selame'nin niyetine ilişkin şüphelere sebebiyet verecek bir açıklama"
Kekilli Gassan Selame'nin açıklamaları hakkında, şunları söyledi:
"Gassan Selame'nin açıklaması geç kalmış bir açıklama. BM Genel Sekreteri yapmalıydı bir açıklamayı. Bu açıklama, Gassan Selame'nin niyetine ilişkin şüphelere sebebiyet verecek kadar geç kalmış bir açıklamadır. Açıklamanın fiiliyatta bir etkisi yok tabii. Herhangi bir yaptırım kararına yol açmaz. ABD ve Rusya'nın Hafter'e yaptırımı önleyen vetosuna bir etkisi olacak mı? BM Özel Temsilcisi'nin açıklamaları Hafter'e silah temin eden ülkeler hakkında tahkikat başlatılmasına yol açacak mı? Gassan Selame'nin açıklamalarının sahada da herhangi bir etkisi yok, bir değişime yol açmaz."
"Hafter sivil iradeye itaat etmez"
Kekilli, Selame'nin "Hafter'in kendisine devlette yüksek bir makam verilmesi şartıyla Trablus önlerinden çekilmeye hazır olduğu" açıklamasıyla ilgili ise, çatışmanın olduğu bölgede pazarlığın her zaman var olabileceğini vurguladı.
"Çatışmanın olduğu yerlerde pazarlık olur. Çatışmada taraflar yenişemiyorsa, mutlaka bir müzakere yolunu tercih edeceklerdir. Ancak Hafter'in devlette yüksek makamdan anladığı nedir? Sivil iradeye bağlı bir savunma bakanlığını kabul eder mi? Zira daha daha önce etmedi.
Halife Hafter'in 5 yıldır yaptıklarına baktığımızda, sivil iradenin altında çalışamayacağını net şekilde görürsünüz. Bunu Libya'daki bütün taraflar da görüyor. Hafter'in makamdan anladığı şudur; askeri olarak Trablus'a giremedim. Bana bir makam verin, geçikerek de olsa asıl amacıma ulaşayım."
Böyle bir ihtimalde UMH’nin tepkisi ne olur?
Sahada oldukça önemli kazanımlar elde eden UMH'nin konu hakkındaki duruşuyla ilgili ise Kekilli şunları anlattı:
"Libya'da tüm taraflar Hafter'in makamları nasıl araçlaştırdığını, Temsilciler Meclisini nasıl kendisine ait bir organa dönüştürdüğünü, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'i ayağına kadar getirip, Trablus'a saldırı başlattığını çok iyi biliyor. Hafter makamları zaman kazanmak için kullanıyor.
Ancak şu öneri önemli olabilir: Libya'da 7 tane askeri bölge vardır. En doğudaki askeri bölge kendisine verilebilir; Tobruk askeri bölgesi. Eğer istiyorsa, darbeci bir milis lider için oldukça iyi bir makam. Diğer isteklerinin kabul edileceğini zannetmiyorum."
BAE'nin desteği sürüyor
BM Libya Özel Temsilcisi Gassan Selame'nin geçen hafta yaptığı diyalog çağrılarına, Hafter'in sözcüsü Ahmed el-Mismari, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) başkentinden "savaşmaya devam" mesajıyla karşılık verdi.
BAE'nin başkenti Abu Dabi'de düzenlediği basın toplantısında diyalog çağrılarına kapıyı kapatan Mismari, "Trablus savaşı son safhalarında. Silahlar konuştuğunda diplomasi susar. Diyalog masasına dönmenin zamanı geride kaldı. Güvenliği sağlamak ve kanunları uygulamak için askeri çözüm, en iyi çözüm" ifadelerini kullandı.
Libya hükümetinden BAE'ye tepki
Libya'daki hükümet ise Mismari'nin Abu Dabi'den verdiği "savaşa devam" mesajının ardından, BAE'nin Hafter'e Libya'da toprak ele geçirmek için yıllardır sürdürdüğü silahlı girişimdeki desteğini eleştirdi.
Libya'nın tek meşru temsilcisi UMH'ye bağlı Başkanlık Konseyinden yapılan yazılı açıklamada, Hafter güçleri "istilacı" şeklinde tanımlanarak, BAE'nin başkenti Abu Dabi'de böyle bir toplantıya izin vermesinin, "Libyalıları öldürmek için saldıranlara destek" ve "işlediği ihlallerle savaş suçlarını devam ettirmesi için Hafter'e verilen bir onay" anlamı taşıdığı belirtildi.
UMH açıklamasında BAE'yi, "sivil ve demokratik bir devleti reddeden ve askeri rejim arayışındaki Hafter'in borazanını ve bir milisi sahneye çıkarmakla" suçladı.
BAE'nin Libya sicili kabarık
BAE'nin Libya'ya silah göndermesiyle ilgili tartışmalar dünya kamuoyunun gündemine ilk kez gelmiyor.
Libya'ya gönderilecek silahlarla ilgili BAE Genelkurmay Başkan Yardımcısı İsa el-Mezrui ile dönemin Mısır Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü, bugün ise Mısır İstihbarat Başkanlığı görevini yürüten Abbas Kamil arasında geçen ses kayıtları 2014'te basına yansıdı.
Ses kayıtlarına göre, iki yetkili Libya'ya gönderilecek silahların hangi gruplara dağıtılacağını görüştü.
Ayrıca BM uzmanları hazırladıkları raporda, Hafter'in hakim olduğu ülkenin doğusundaki El-Merc şehri yakınlarındaki El-Hadim Askeri Üssü'nün BAE tarafından işletildiğini belirtti.
Raporda, Mart-Kasım 2017 arasındaki uydu fotoğraflarına göre üssün geçirdiği değişim aktarılırken, apronların kapasitesinin 2 katına çıktığına yer verildi.
Savunma işleriyle ilgili bir İngiliz haber sitesi, hava üssünde BAE'nin sağladığı AT-802 sınır devriye uçaklarının yanı sıra Çin yapımı silahlı insansız hava araçları (SİHA), Sikorsky UH-60 tipi helikopterlerin Hafter güçlerine destek olduğunu yazdı.
BAE'nin SİHA'ları Trablus'u vuruyor
BM uzmanları, bu yıl Trablus'a yapılan saldırılarda havadan karaya atılan Çin yapımı Blue Arrow füzesi tespit etti.
Çin yapımı Blue Arrow füzesinin dünyada yalnızca Çin, Kazakistan ve BAE ordularının envanterindeki Çin yapımı insansız hava aracı (İHA) Wing Loong'dan ateşlenebiliyor olması, gözlerin bir kez daha bölgedeki olağan şüpheliye çevrilmesine yol açtı.
Libya'da Halife Hafter'e bağlı Giryan Operasyon Odası Eski Komutanı Albay Fevzi Buharara 27 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, Trablus'un güneyindeki Giryan kentine düzenledikleri saldırıda BAE'ye ait İHA'ların kendilerine destek verdiğini itiraf etmişti.
Sahada son durum
UMH birliklerine ait Saha Operasyonları Odası Komutanı Tümgeneral Ahmed Buşahme dün yaptığı yazılı açıklamada, ülkenin doğusundaki askeri güçlerin lideri General Halife Hafter'i destekleyen BAE'ye ait insansız hava araçlarıyla gece saatlerinde düzenlenen yoğun hava bombardımanının ardından UMH birliklerinin Trablus'un güneyindeki tüm çatışma mevzilerinde konumlarını güçlendirdiğini aktardı.
Öte yandan UMH birlikleri, Hafter milislerinin ikmal hatlarını da yakından takip ediyor.
Lojistik destekler Hafter milsilerine ulaşmadan UMH Hava Kuvvetleri tarafından imha ediliyor.
"BAE için kişilerin önemi yoktur"
SETA araştırmacısı Kekilli de çatışamaların devam edeceğine dikkat çekiyor.
"Çatışmalar bir taraf galip gelinceye kadar devam edecek. Hafter'in içinde olduğu her senaryo çatışamaları devam ettirir. BAE'nin de Hafter'e desteği devam edecek. Zira bölgedeki siyasetleri bu yönde. Siyasi olarak kendi yörüngelerinde olmayan bölgelerde çatışmayı tercih ediyorlar. Onlar için kişilerin önemi yoktur. Hafter gider, Mismari gelir."
(Ayn Zara cephesinde UMH birlikleri. Fotoğraf: AFP)
Hafter birlikleri hava saldırısıyla hedef alındı
UMH'nin yürüttüğü Burkan el-Gadab Operasyonu Enformasyon Merkezinin, Albay Tayyar Muhammed Kanunu'nun açıklamasına dayandırdığı haberde, hava kuvvetlerinin Hafter'e ait hedeflere yönelik 5 saldırı düzenlediği ifade edildi.
Hava saldırılarında, Suk es-Sebt'te Hafter birliklerine ait operasyon odası, Kasr bin Gaşir'deki ağır silahlar, Vadi er-Rebi'de yer alan ve Trablus'a rastgele saldırılar düzenleyen obüslerin vurulduğuna işaret edildi.
(UMH'nin vurduğu Grad füzeleri. Fotoğraf: Burkan el-Gadap'ın sosyal medya sitesi Twitter'daki resmi sayfası)
Enformasyon Merkezi ayrıca, başkentin güneyindeki El-Hira bölgesinde Hafter güçlerine ait Grad füzesi, havan topu ve yüklü miktarda askeri teçhizatın bulunduğu mühimmat deposunun ele geçirildiğini de aktardı.
Kaynak: TRT Haber, AA, Al Ahrar, Al Jazeera
5.1ºC
Ankara
