Libya’da Milli Birlik Hükümeti Sirte’de toplanan Temsilciler Meclisinden güvenoyu aldı. Oturuma katılan milletvekillerinden 132'sinin güvenoyunu alan yeni Başbakan Abdülhamit Dubeybe ve bakanlar, gelecek hafta Bingazi’de düzenlenecek Temsilciler Meclisi (TM) oturumunda yemin ederek göreve başlayacak.
24 Aralık 2021’de gerçekleştirilecek seçimlere kadar ülkeyi yönetecek olan Dubeybe hükümetinin önünde aşılması gereken oldukça büyük engeller ve sorunlar var.
[Milli Birlik Hükümeti Başbakanı Abdülhamit Dubeybe. Fotoğraf: AA]
Muammer Kaddafi’nin devrilmesinin akabinde önce siyasi istikrarsızlık daha sonra çatışma sarmalına giren ülkede, uzun yıllardır temel hizmetlerin eksikliği hissediliyor. Petrol ve doğal gaz zengini ülkede sık sık elektrikler kesiliyor, musluklardan sular günlerce akmıyor.
Yabancı şirketlerin ülkeyi terk etmesiyle yatırımlar neredeyse durmuş halde... İşsizliğin arttığı ülkede, Dubeybe hükümetinin öncelikli konularından birinin de ekonomi olması bekleniyor.
Öte yandan, 2014’te darbe girişiminde bulunarak ülke yönetimine el koyduğunu ilan eden, daha sonra ise birçok kentin yıkımına neden olacak çatışmaları başlatan Halife Hafter’in milis güçleri de seçimlere kadar çözülmesi beklenen sorunlar arasında. Zaten Dubeybe de sık sık Libya’da birliğin sağlanabilmesi için askeri yapının birleştirilmesi gerektiğinden söz ediyor.
Milli Birlik Hükümeti'nin zamanı kısıtlı ama önünde çözmesi gereken birçok sorun bulunuyor.
Kurumların Birleştirilmesi, Yabancı Milisler, Ekonomi, Aşı….
-Kurumların birleştirilmesi
Halife Hafter liderliğindeki milis gruplar ülkenin önemli bir bölümünde kontrolü elinde bulunduruyor. Ülkenin güneyinde yerel güçler etkili olsa da doğuda kentlerin tamamı bu milislerin kontrolünde.
İsviçre’deki Libya Siyasi Diyalog Forumu’nda yapılan oylamalarla seçilen yeni Başkanlık Konseyi ve Başbakan için hem paralel hükümet, hem de Hafter’in sözcüsü Ahmed Mismari’den olumlu açıklamalar gelmişti.
Paralel hükümetin başbakanı Abdullah es-Seniy, yeni otoritenin TM’den güvenoyu alması halinde görevi kendilerine devredeceklerine yönelik açıklama yapmıştı. Dün Milli Birlik Hükümeti’nin güvenoyu almasının akabinde Seniy hükümetinden tebrik mesajı geldi.
Başbakan Dubeybe de Libya Diyalog Forumu’nda seçilmesinin akabinde bu konuda değerlendirmelerde bulunmuştu. Dubeybe, “Hükümetimizin, (Tobruk'taki) Temsilciler Meclisinden onay alması gerekecek. Bu açıdan (Seniy) hükümetinin bekleyeceğini söylemesi mantıklı bir ifade. Zaten görünüşe göre Temsilciler Meclisi, (LSDF'ndan) çıkan sonuçları memnuniyetle karşıladığını duyurdu. Karar Libyalıların kararıdır. Libya halkı bu hükümetin seçilmesini sevinç ve mutlulukla karşıladı. Onlar da (Temsilciler Meclisi), Libya halkının bir parçası. Halkın seçiminin belirlediği çizgi dışında bir çizgiye gireceklerinin mümkün olduğunu düşünmüyorum" ifadelerini kullanmıştı.
Öte yandan Ulusal Mutabakat Hükümeti Başkanlık Konseyi Başkanı Faiz es-Serrac da açıklama yaptı. Serrac, Milli Birlik Hükümeti’ni tebrik ederken, görevi kendilerine teslim etmeye hazır olduğunu duyurdu.
Dubeybe hükümetinin UMH’den ve paralel Seniy hükümetinden görevi devralması bekleniyor. Ancak asıl önemli kısım orduların birleştirilmesinde.
Libya’nın doğusundaki güçlerin lideri Hafter, 4 Nisan 2019’da başkent Trablus’u ele geçirmek için saldırı başlatmış ancak yaklaşık 1 yıl süren saldırıları başarısız olmuştu.
Bu süre zarfında, başkent ve çevresinde binlerce insan evlerini terk etmek zorunda kalmış, yüzlerce sivil hayatını kaybetmişti. Ülkede Hafter ve milislerinin savaş suçlarından yargılanması gerektiğini düşünenlerin sayısı az değil.
Uzmanlar, Dubeybe hükümetinin önündeki en büyük sorunlardan biri olarak bunu görüyor. Yani askeri yapının birleştirilmesi.
-Toplu mezarların gölgesindeki Hafter
Hafter milislerinin Trablus'a yönelik saldırılarında harekât ve ikmal merkezi olarak kullandığı Terhune'yı 2020 Haziran'ında kurtarmasının ardından Libya makamları, şehirde ve çevresinde çok sayıda toplu mezarda şu ana kadar en az 110 cesede ulaştı.
[Başkent Trablus'un güneyindeki Terhune'de çok sayıda toplu mezar bulundu. Fotoğraf: AA]
Uluslararası Ceza Mahkemesi, 22 Haziran 2020'de yaptığı açıklamada, Terhune'deki toplu mezarlara ilişkin başsavcılığa güvenilir bilgiler ulaştığını kaydetmişti.
Bir yandan toplu mezarlar bulunurken, diğer taraftan Trablus’ta Terhune’de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle Hafter'e bağlı 9.Tugay'ın 3028 milisi hakkında yakalama kararı çıkarttı.
Tüm bunlar biliniyorken, Libya’da orduların nasıl birleştirileceği merak konusu.
Esasen Libya Yüksek Devlet Konseyi Başkanı Halit Mişri, geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklama ile bu konuda fikrini belirten ilk yetkili oldu. Mişri, savaşı körükleyen ve yöneten haricindeki, fiili olarak saldırılarda bulunmuş olsa dahi, uzlaşının mümkün olabileceğini söylemiş, yöneten ve teşvik edenin (Hafter) ise, yargılanması gerektiğini belirtmişti.
Libya’da Milli Birlik Hükümeti’nin ülkenin tamamında kontrolü sağlaması için hem Batı hem de Doğu’daki askeri yapıları kontrolü altına alması gerekiyor.
-Yabancı milisler
Uzmanlar, Libya’da gerçek anlamda barışın tesis edilebilmesi için yabancı milis güçlerin ülkeyi terk etmesi gerektiğini söylüyor.
Peki, Libya’da hangi yabancı milis grupları bulunuyor?
-Darfur'dan gelen kötü şöhretli Cancavid milisleri
Sudan'ın batısında bulunan Darfur'daki iç savaşta soykırım yapmakla suçlanan paramiliter güç Cancavidler, Libya'da Halife Hafter'in yanında savaşın en ön saflarında yer alıyor.
-Şebbihalar
Rusya’nın Suriye’deki Esed rejiminin kontrolündeki bölgelerden de Libya’ya paralı askerleri götürme çalışmalarını artırdığı bilgisi gelmeye başladı.
Yerel kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Suriye’de Esed rejimine destek veren Rusya, Libya’da Hafter saflarını da Suriye’den yeni paralı savaşçılarla güçlendirmeye hız verdi.
Rusya, Irak sınırındaki Deyrizor ilinde rejime bağlı “Şebbiha” milisleri ile İran destekli yabancı gruplardan Fatimiyyun, Zeynebiyyun ve Kudüs tugayları saflarından çoğu Suriyeli 300 savaşçıyı aylık 1000-bin 500’er dolar karşılığında Libya’ya gönderdi.
Söz konusu yeni savaşçılar arasında İran ve Afgan kökenliler de bulunuyor.
-Binlerce Rus Wagner paralı milisi
Wagner milislerinin teknik destek ve saha operasyonlarına doğrudan katılım gibi yollarla darbeci Hafter’e destek sağladığı belirtiliyor.
Öte yandan, Wagner şirketiyle ilişkili bir kuruluşun Libya’da Hafter lehine kamuoyu oluşturmak için “gelişmiş ve kapsamlı bir sosyal medya kampanyası” yürüttüğü belirtilen raporda, BM uzmanlarına göre Libya’ya yönelik silah ambargosu çerçevesinde “psikolojik harekatların” da ihlal sayılabileceği aktarıldı.
Libya meşru hükümet yetkilileri sık sık Wagner’in ülke topraklarını terk etmesi gerektiğini ve Sirte ile Cufra Hava Üssü’nde Wagner varlığının ülke güvenliği için tehdit oluşturduğunu duyuruyor.
Ayrıca, Hafter’in elinde tuttuğu petrol ve doğal gaz sahalarında da güvenliğin bu milis grubu tarafından sağlandığı dile getiriliyor
-Ekonomik sorunlar
Ülke yaklaşık 10 yıldır istikrarsızlık sarmalının içerisinde. Şiddetli çatışmaların da yaşandığı bu dönemde, şehirlerin altyapılarında büyük hasar oluştu.
Başkent Trablus ve çevresinde elektrik ve su sorunu had safhada. Öyle ki, bazı bölgelerde 6 aydır elektrik sıkıntısı yaşandığı ifade ediliyor.
[Libya Afrika’nın en fazla petrol rezervine sahip. Fotoğraf: AA]
Milli Birlik Hükümeti’nin önümüzdeki süreçte çözmesi gereken ya da gündeminde olması gerek sorunlardan biri ekonomi. Su şebekelerindeki sorunlar, elektrik altyapısındaki ve üretimindeki yetersizlik, Libyalıların acilen çözüm beklediği alanların en başında geliyor.
Öte yandan işsizlik de Libya’da önemli bir sorun olarak uzun yıllardır devam ediyor. Başbakan Abdülhamit Dubeybe, gençlere asker ya da polis olmalarının haricindeki alternatif iş olanakları yaratacaklarını söyledi. Ekonomi, yabancı yatırımcıları tekrar ülkeye getirmeyi amaçlayan yeni Başbakan’ın her zaman en önemli gündem maddeleri arasında olacak.
-Aşı
Libya’da son verilerle salgındaki toplam vefat sayısı 2 bin 330'a, vaka sayısı da 141 bin 598'e yükseldi. Herhangi bir aşı faaliyetinin yürütülmediği ülkede, COVID-19 kaynaklı ölümlerin artması yeni hükümetin aşı konusunu öncelikleri arasına almasını zorunlu kılıyor.
Başbakan Dubeybe de ilk olarak COVID-19 salgınına karşı aşı tedarikine önem vereceklerini vurguladı.
"Hükümetimizin öncelikleri arasında ilk olarak COVID-19'a eğilmek olacak. Bu tüm dünya halkları için olduğu gibi Libya halkı için de önemli bir konu. Libyalıların yararlanması için aşıya ulaşmada yapabileceğimizin en fazlasını yapacağız.”
2.6ºC
Ankara
