Libya’da Birleşmiş Milletler gözetiminde İsviçre'de yapılan seçimlerin tamamlanmasının ardından, yeni seçilen geçici otoriteye birçok ülkeden olumlu mesajlar geldi. Kimin ne dediğini, bundan sonra neler yaşanacağını derledik.
İsviçre’de kademeli olarak icra edilen seçimlerin ardından birçok ülkeden yeni yönetime destek mesajları geldi.
Batılı ülkeler
İlk açıklamalardan biri, ABD, İngiltere, Almanya, Fransa ve İtalya’dan geldi. 5 ülkenin yaptığı ortak açıklamada, mevcut yönetimden görevi devretmesi istenirken, yeni geçici otoritenin bütün Libyalılara ulaşması, ateşkese odaklanılması ve temel hizmetlerin temin edilmesi teşvik ediliyordu.
Bu açıklamadan bir gün sonra da İngiltere Büyükelçisi, Başbakan Dubeybe ile telefonda görüştüğünü sosyal medya hesabından duyurdu.
ABD Büyükelçiliğinden dün bir açıklama daha yapıldı ve Başbakan Abdülhamit Dubeybe tebrik edildi.
Mısır
Libya’nın doğudaki en büyük komşusu Mısır’dan seçimlerin nihayete ermesinin akabinde açıklama geldi. Sonuçların olumlu karşılandığı belirtilirken, 24 Aralık’taki seçimlere kadar yeni yönetimle çalışmayı istedikleri vurgulanıyordu.
Hafter destekçisi bazı Mısırlı milletvekillerinin haricinde Mısır’dan Libya konusundaki ikinci açıklama Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’den geldi.
Sisi, yeni otoritenin parlamentodan güvenoyu almasının ardından kendileri için muhatap olacağını ve yeni yönetimle çalışacaklarını söyledi.Cumhurbaşkanı Sisi'nin bu sözünü unutmamak gerekiyor. Zira Libya içerisinde yeni dönemin önemli tartışma alanlarından biri olarak görülüyor.
BAE
Libya’da 2014’ten itibaren Halife Hafter’i askeri, ekonomik ve siyasi olarak destekleyen Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), İsviçre’de devam eden seçim süresi sırasında herhangi bir açıklama yapmaktan kaçındı.
Seçimlerin akabinde ise Dışişleri Bakanlığı, yeni seçilen otoriteyi olumlu karşıladıklarını beyan eden bir açıklama yayımladı.
Türkiye
Libya’da BM tarafından tanınan meşru hükümetin yanında yer alan Türkiye’den ise ilk açıklama Dışişleri Bakanlığından geldi.
Türkiye, Milli Birlik Hükümeti’nin de yakın zamanda kurularak yol haritasına göre çalışmalarına başlamasını temenni etti.
İlk görüşme Erdoğan’la
Libya’nın yeni seçilen Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed Menfi ile Milli Birlik Hükümeti Başbakanı Abdülhamit Dubeybe, ilk yurt dışı telefon görüşmesini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptı.
Yunanistan'ın geç kalan Libya hamlesi
Albay Muammer Kaddafi'nin devrilmesinin akabinde yaşanan süreçte, Yunanistan'dan uzun bir süre Libya hakkında ne bir açıklama, ne de bir yorum duyuldu.
Kentler bombalandı, siviller katledildi...
Ta ki, Türkiye'nin meşru Libya hükümetiyle imzaladığı Deniz Yetki Anlaşması'na kadar.
Yunanistan geç kalan politikasını telafi için, ülkedeki kaosun sorumlusu, kentleri bombalayan Hafter milislerinin Bingazi'deki karargahında aldı soluğu. Dışişleri üzerinden Türkiye'ye karşı Hafter milisleriyle birlikte açıklamalar da peş peşe geldi.
Bu süreçte, Libya'nın Atina Büyükelçisi, Türkiye ile yapılan anlaşmanın hilafına açıklama yapmaya zorlandı. Büyükelçi kabul etmedi, Yunanistan ise Büyükelçi'yi kovmakla tehdit etti.
İşte Yunanistan'ın kovmakla tehdit ettiği Muhammed Menfi, şimdi Başkanlık Konseyi Başkanlığı'na seçildi.
Yunanistan şimdi Trablus'ta Büyükelçilik, Bingazi'de ise Konsolosluk açma planları yapıyor.
UMH’den açıklama
Ulusal Mutabakat Hükümeti Başbakanı Faiz Serrac, Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halit Mişri, İçişleri Bakanı Fethi Başağa ve Savunma Bakanı Selahattin Nemruş yeni otoriteyi tebrik etti.
.jpg)
Halife Hafter destekçisi kanattan ilk açıklama: Akila Salih
Seçimlerde Akila Salih’in olduğu liste kaybederken, Temsilciler Meclisi Başkanı, kendisinin aday olmadığını, vatanseverler tarafından aday gösterildiğini söyledi. Ancak Libya halkının seçimine saygı duyacaklarını da sözlerine ekledi.
Mismari’den açıklama
Hafter milislerinin sözcüsü Ahmet Mismari de yaptığı açıklamada, yeni seçilen geçici otoriteyi tebrik etti.
Peki, Ulusal Birlik Hükümeti’ni kurmakla görevlendirilen Dubeybe’yi bundan sonra neler bekliyor?
Öncelikle Libya Siyasi Diyalog Forumu’nda üzerinde uzlaşıya varılan anlaşmaya göre, yeni Başbakan 12 gün içerisinde Temsilciler Meclisine (TM) hükümet üyelerini ve hükümet programını sunmak zorunda.
Yeni hükümetin göreve başlayabilmesi için ise TM’nin toplanıp güvenoyu vermesi gerekiyor. Aslında anlaşmaya göre, parlamento güvenoyu vermez ise konu Libya Siyasi Diyalog Forumu gündemine geliyor. Yani güvenoyu buradan alınıyor.
Ancak burada önemli bir sorun var. TM, Hafter’in Trablus’a saldırı başlattığı 4 Nisan 2019’dan itibaren biri Trablus diğeri Tobruk’ta olmak üzere toplanıyor. Halihazırda parlamenterlerin bir araya gelmesi konusunda öneriler ve tartışmalar devam ediyor. Trablus’ta toplanılması gerektiğini söyleyen de var, Tobruk ya da Bingazi’de de.
Tartışmalar bunlarla da sınırlı değil. Eğer toplanabilir ise TM’ye kim başkanlık edecek? Başkan Akila Salih’in artık koltuğu bırakması gerektiği ve oturumu yönetmemesi gerektiğini söyleyenlerin sayısı bir hayli fazla.
Güvenoyu
Tüm bu süreç için toplamda 24 gün var. Bu süre zarfında parlamento güvenoyu vermezse, konu Libya Siyasi Diyalog Forumu’na gelecek.
Esasen burada da bazı soru işaretleri var. Zira hem Hafter milislerine bağlı Tobruk’taki paralel hükümetin Başbakanı Abdullah es-Sini, hem de Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, hükümetin TM’den güvenoyu aldıktan sonra resmi muhatap kabul edileceğini söyledi.
Her ne kadar hem Hafter destekçisi Mısır hem de paralel hükümet, yeni süreci memnuniyetle karşıladıklarını açıklamış olsa da “Güvenoyu” konusu ülkenin gündeminden uzun bir süre çıkmayacak gibi duruyor.
Güvenlik Sorunu
Yeni Başkanlık Konseyi ve Milli Birlik Hükümeti’nin önündeki en önemli konulardan biri güvenlik. Zira ülke uzun yıllardır ikiye bölünmüş durumda. Seçimlerin 24 Aralık’ta yapılabilmesi için yeni hükümetin ülkenin tamamında söz sahibi olması elzem.
Peki bu mümkün mü?
Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed Menfi, ilk ziyaretini Hafter milislerinin kontrolündeki Bingazi ve Tobruk’a yaptıktan sonra ilk yurt dışı seyahatini Mısır’a yapacak.
Aslında bu yeni yönetimin ülkenin tamamında söz sahibi olmak istemesinin önemli bir göstergesi. Başbakan Dubeybe de ülkenin her tarafında her kente gideceklerini duyurdu. Ancak, ülkedeki yabancı askeri varlık da biliniyor. Özellikle Rus paramiliter Wagner grubu ülkenin önemli askeri üslerini ve petrol sahalarını elinde tutuyor.
Sudanlı Cancavid ve Çadlı milisler de hala ülkedeki varlıklarını koruyor. İki taraf arasında varılan ateşkes anlaşmasının akabinde bu güçlerin ülke dışına çıkarılması üzerinde anlaşıldı ama bu hala gerçekleşmiş değil.
Geçtiğimiz günlerde Sirte’de yapılan 5+5 askeri toplantısının ana gündem maddelerinden biri yine buydu. Ancak uzmanlar bu konunun kısa vadede çözülmesini beklemiyor.
Yani, geçici otoritenin çözmesi ya da gündemine alması gereken konulardan biri yabancı milisler.
Ekonomik sorunlar
Ülke yaklaşık 10 yıldır istikrarsızlık sarmalının içerisinde. Şiddetli çatışmaların da yaşandığı bu dönemde, şehirlerin altyapılarında büyük hasar oluştu.
Başkent Trablus ve çevresinde elektrik ve su sorunu had safhada. Öyle ki, bazı bölgelerde 6 aydır elektrik sıkıntısı yaşandığı ifade ediliyor.
Milli Birlik Hükümeti'nin önümüzdeki süreçte çözmesi gereken ya da gündeminde olması gerek sorunlardan ikincisi de ekonomi.
Su şebekelerindeki sorunlar, elektrik altyapısındaki ve üretimindeki yetersizlik, Libyalıların acilen çözüm beklediği alanların en başında geliyor.
Öte yandan işsizlik de Libya'da önemli bir sorun olarak uzun yıllardır devam ediyor. Başbakan Abdülhamit Dubeybe, gençlere asker ya da polis olmalarının haricindeki altarnatif iş olanakları yaratacaklarını söyledi.
Yabancı yatırımcıları tekrar ülkeye getirmeyi amaçlayan yeni Başbakan'ın,ekonomi ve güvenlik her zaman en önemli gündem maddeleri arasında olacak.
1.8ºC
Ankara
