"Macaristan, Ermeni konusunda Almanya gibi olmaz"

Macar-Türk Parlamentolararası Dostluk Grubu eski Başkanı ve Türkiye uzmanı Tamas Hegedüs, gelecek ay Macar Meclisi Dış İlişkiler Komitesinde görüşülmesi planlanan 1915 olaylarına ilişkin tasarıyla ilgili, "Ermeni konusunda Almanya'da atılan adımın benzerinin Macaristan'da atılacağını sanmıyorum." dedi.

Hegedüs, 199 sandalyeli Macaristan Meclisinde 5 milletvekili ile temsil edilen Yeşiller Partisinin (LMP) sunduğu Ermeni tasarısını ve Macarların 1915 yılı olaylarına bakışını AA muhabirine değerlendirdi.

1915 yılı olayları hakkında Macarların ayrıntılı bilgiye sahip olmadıklarını, mevcut kitap ve makale gibi kaynakların da Ermeni tezlerine yakın olduğunu belirten Hegedüs, ''Macarlar bu konu hakkında Türkiye'nin tezlerini neredeyse hiç tanımıyor. Sadece Macar halkı değil aynı şekilde Macar siyasiler de konuya tam anlamıyla vakıf değil.'' dedi.

Ermenilerin tehciri hakkında Macaristan'da ilk olarak 1916 yılında Attilla Orbok tarafından bir kitabın yazıldığını, bunun o dönemde konuyu objektif bir şekilde işlediğini ve Türkiye'nin Budapeşte Büyükelçiliğinin bu yıl kitabın basımını yaptırmasının çok önemli olduğunu kaydeden Hegedüs, şöyle konuştu:

''Orbok'un 1916 yılında yazdığı kitap o dönemdeki olayların arka planını gösteriyor. Macar kamuoyunu bilgilendirmeyi amaçlayan kitap zamanla sadece kitapçılardan değil kütüphanelerden de kayboldu. Son nüsha, Budapeşte'deki Szechenyi Devlet Kütüphanesi'nde bulundu. Türkiye'nin Budapeşte Büyükelçiliği kitabın aslına uygun bir şekilde basımını yaptırdı. Bu çok önemli bir adım, çünkü bununla yüzyıl önce yazılmış kitabın yazarına olan saygıyı ifade etti. Bu kitapta özellikle Macar kamuoyunun sahip olmadığı bilgiler mevcut. Bununla önemli bir eksiklik giderildi.''

Hegedüs, kitabın yüzyıl önce yazılmış olmasına rağmen dilinin bugün bile rahatlıkla anlaşıldığını kaydederek, ''Macarca çok büyük değişim geçirmedi. 2-3 asır önce Macarca yazılan kitaplar bile rahatlıkla anlaşılabiliyor. Bu kitabın dilinde hiçbir sorun yok. Hatta bu kitabın yazarı gazeteci olduğu için okunması çok kolay.'' dedi.

-'Oylamaya sunulması saçmalık''

Macaristan'daki siyasi partilerin büyük çoğunluğunun tarihi olayların genel olarak tarihçilere bırakılmasını savunduğuna dikkati çeken Hegedüs, ''Ermeni konusunda Almanya'da atılan adımın benzerinin Macaristan'da atılacağını sanmıyorum. Çünkü Macaristan'daki büyük partiler, tarihi olayların parlamentolarda oylanması konusunu desteklemiyor. Almanya'daki yapılan oylamalarda oy kullanan milletvekillerinin büyük çoğunluğu konu hakkında yeterli bilgiye sahip değil. Konu tarihçilere bırakılmalı. Macaristan'da da tarihçiler tartışsın. Detaylı bilgilere sahip olan çok ciddi tarihçilerin bile tartıştığı bir konunun yeterli bilgiye sahip olmayan siyasilerce siyasi platformda tartışılması ve oylamaya sunulması saçmalık. Tarih tarihçilere bırakılmalı.'' ifadelerini kullandı.

''Türklerin bakış açısını tanıtan Macarca kitap yok"

1915 olaylarına ilişkin Macarca kaynakların büyük çoğunluğunun Ermeni iddialarını işlediğini, hiçbir şekilde ön yargısı olmayan bir Macar'ın bile konu hakkında araştırma yaptığı zaman sadece Ermeni iddialarını destekleyen kitaplar bulabildiğini belirten Hegedüs, ''Türklerin bakış açısını tanıtan Macarca kitap yok. Bu konuda Türklerin görüşünü yansıtan Macarca kitaplar yayınlanmalı. Türkiye'den bazen araştırmacıların gelip burada konuyu anlatması çok etkili olmaz. Çünkü bu konuda insanların altyapısı yok. Mutlaka Türklerin bakış açısını da tanıtan kitapların çevirisinin yapılması lazım.'' dedi.

Hegedüs, Ermeni iddialarının parlamentolarda görüşülmesinin çözüm için yardımcı olmayacağını, bilakis bu tür adımların çözümü zorlaştıracağını kaydederek, ''Bu, Türkiye ve Ermenistan'ın sorunu. Dışarıdan yapılan herhangi bir müdahale yarardan çok zarar veriyor. Sayın (Cumhurbaşkanı Recep Tayyip) Erdoğan'ın başbakan iken teklif ettiği, 'uluslararası tarihçilerden oluşan bağımsız bir komisyon kurulması' önerisi hayata geçirilmeli. Türkiye bu teklifi yaptı. Türkiye'nin hala bu teklifin arkasında durduğunu söylemesi çok önemli. Erdoğan aynı şekilde 2014 yılında bu olayda hayatını kaybedenler için üzüntülerini belirtti. Siyasi olarak yapılması gerekenleri Türkiye yaptı. Ermenilerin bu adımlara cevap vermesi kendileri için faydalı olur.'' diye konuştu.

LMP'nin geçen yıl sunduğu Ermeni tasarısı Macar Meclisinin Dış İlişkiler Komitesi'nde görüşülmüş ve yapılan oylama neticesinde meclis gündemine alınmamıştı.

LMP'nin yeniden sunduğu tasarının 4 Ekim'de Dış İlişkiler Komitesinde görüşülmesi bekleniyor.